Geri Dön

Kıraat edebiyatında ve tedrisatında manzum eser geleneği: Hırzu'l-Emânî örneği

Tradition of written verses in the literature and education of qiraat: Example of Hirz al-Amânî

PDF İndir

  1. Tez No: 630701
  2. Yazar: EREN PİLGİR
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Kıraat, Şâtıbî, Tedrisat, Manzum Eser, Hırzu'l-Emânî, Qiraat, Shatiby, Islamic sciences education, Poetic work, Hirz alAmany
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kur'ân-ı Kerîm Okuma ve Kırâat Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 187

Özet

İslam coğrafyasının sınırlarının genişlemesi, Abbasiler döneminde tercüme ve ilmî faaliyetlerin ivme kazanmasıyla beraber İslâmî ilimlerden her biri ilk klasiklerini üreterek müstakil bir disiplin haline gelmiştir. İslâmî ilimlerin müstakil bir disiplin haline gelmesi sonrasında eğitim sistemi git gide olgunlaşmış ve medrese programlarında ezbere dayalı bir metot kullanılmıştır. Tüm bu hususların medrese eğitiminde ön plana çıkması Arap kültürünün ezbere yatkın olması sebebi ile eğitim amaçlı manzum eserlerin kaleme alınmasını zorunlu kılmıştır. İşte bu sebeple kaleme alınan“eş-Şi'ru't-Ta'lîmî”/“Didaktik Şiir”ya da son dönem âlimlerin isimlendirmesi ile“Manzum Eser”İslâmî ilimlerde eğitim metodu olarak kullanılmaya başlamıştır. Manzum eser edebiyatı kendisine İslâmî disiplinler arasında kıraat ilmi alanında daha geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Bu durum, kıraat ilminin diğer disiplinlere nazaran daha çok ezbere dayalı olmasından kaynaklanmaktadır. Kasım b. Fîrruh eş-Şâtıbî'nin (ö. 590/1194) kıraat-i seb'a ile alakalı Hırzu'l-Emânî ve Vechu't-Tehânî'si, kaleme alındığı günden itibaren her dönemde kıraat tedrisatının başucu kitabı olmuştur. Ancak Osmanlı'nın son dönemlerinde manzum eser üzerinden yapılan kıraat tedrisatı sekteye uğramış, aynı durum kıraat-i seb'a hakkında da vuku bulmuştur. Bu dönemden itibaren Osmanlı topraklarında genel olarak Abdulfettâh el-Pâlûvî'nin (ö. 1183/1769'dan sonra) Zübdetu'l-'İrfân fî Vucûhi'l-Kur'ân adlı kitabı ve Muhammed Emin Efendi'nin (ö. 1275/1856) bu eser üzerine yazdığı 'Umdetu'l-Hullân fî Îdâhi Zübdeti'l-'İrfân adlı şerhi takip edilmiştir. Günümüzde de kıraat eğitimi hem resmî hem gayri resmî kurumlarda aynı kitaplar çerçevesinde devam ettirilmektedir. Söz konusu bu çalışmamız manzum eser telifinin ortaya çıkmasını hazırlayan tarihî arka planın ne olduğunu, kıraat ilmi alanında telif edilen manzum eserlerin tespitini ve bu eserlerden hangilerinin tedrisatta ön planda olduğunu ortaya koymayı hedeflemektedir. Çalışmanın diğer bir hedefi ise Hırzu'l-Emânî'nin kıraat tedrisatında ön plana çıkmasının temel sebeplerini, son dönem Osmanlı coğrafyasında manzum eser üzerinden kıraat tedrisatının neden sekteye uğradığını ve Hırzu'l-Emânî özelinde Türkiye'de manzum eserlerin ne denli kıraat tedrisatında dikkate alındığını gözler önüne sermektir.

Özet (Çeviri)

As muslim geography extended and translation and scholarly events accelerated, each of islamic knowledge or sciences came to become one separate discipline producing its own first classics. With these new distinct fields, education system began progressively to improve and in official system of madrasah a system that is based on memorisation (i.e. rote learning) was applied. This required works to be written in verse for easing education, which was also in line with traditional Arabic culture that had been already inclined to memorisation. Al-shi'r al-ta'leemy or didactic poetry, or poetic work as coined by our contemporary scholars, which is thus created, did easily find room for itself within education system of Islamic sciences as an education method. Poetic works literature spread more in the discipline of qiraat or recitation of the Quran than in other disciplines of Islamic sciences. This fact stemmed from the nature of qiraat which associates more with memorization than other sciences do. Qasim bin Feerruh al-Shatiby's Hirz'al-Amany wa Wajh al-Tahany, a poetic work about the seven recitations of the Quran, has been the manual or primary reference book of qiraat instruction from the date it was written down. Yet, to the end of the Ottoman Empire times recitation instruction out of poetic works was interrupted. The case is true also about the seven recitations instruction. From the 19th century on, roughly, in the Ottoman lands Abdullah Paloovy's (d. After 1183/1769) Zubdat al-'Irfan fi Wujuh al-Quran and Mohammad Ameen Afandy's (d. 1275/1856) Omdat al-Quran fi Eedahe Zubdat al-'Irfan, as a commentary of the former, have in general come to be followed. At present recitation instruction continues in line with these two, both in official institutions and in unofficial ones. This work of ours aims at clarifying the background that gave way to the compilations of poetic works, at identifying the works that have been compiled in recitation discipline and at determining which one of the poetic works have been preferred to others. Another aim of our study is to show the main reasons for which Shatiby's Hirz al-Amany became clear and preferred, the reasons for which recitation instruction out of poetic works was interrupted in the last times of the Ottoman land and eventually the extent to which poetic works are taken into consideration or into curriculum in contemporary Turkey specially when or where it is associated with Hirz al-Amany.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    429780

    Türk edebiyatında Temîmü'd-Dârî hikȃyeleri (İnceleme-metin)

    Temimü'd-Dari stories in Turkish literature

    MUSTAFA UĞURLU ARSLAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Türk Dili ve EdebiyatıDicle Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET TANYILDIZ

  2. Tez No

    464451

    İbnü'l-Bevvâb Mushafı ve imlâ yapısı

    Mushaf of İbnu'l-Bawwâb and it's ortography

    BETÜL ÖZDİREK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    DilbilimMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI

  3. Tez No

    508666

    Mushaf imlâsı bağlamında Kirmânî ve Hattu'l-mesâhif adlı eseri

    In the context of quranic orthography Kirmānī and his book 'Khattu'l-masāhif'

    ŞEYMA GENAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DilbilimMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. MEHMET EMİN MAŞALI

  4. Tez No

    588117

    Hamzanâme (20. cilt, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kütüphanesi), transkripsiyonlu metin, gramer incelemesi, sözlük, indeks

    Hamzanâme (Volume 20, the Library of Rare Works, İstanbul University), the analysis of grammar – transcribed textdictionaryindex

    HACI MUHARREM DİLİPAK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ METİN DEMİRCİ

  5. Tez No

    507566

    Hadis ilminde emâlî türü ve Et-Taberânî'nin (ö. 360/971) El-Emâlî adlı Cüz'ü

    'Amali' Genre in Hadith Litterature and Tabarani's treatise named al-Amali

    CAN MURAT SUNAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DinMarmara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EFENDİOĞLU

Geri Dön