Hurufat Defterlerine göre Biretü'l-Fırat (Birecik) kazası vakıfları
Biretü'l-Fırat (Birecik) district foundations according to Hurufat Books
- Tez No: 636120
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAMİT ŞAFAKCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Artvin Çoruh Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 201
Özet
Tarih boyunca insanların temel ihtiyaçlarının başında su geldiğinden insanoğlu yerleşim yeri belirlerken her zaman sulak alanların bulunduğu yerleri tercih etmiştir. Birecik de bu tanıma uygun yapı ve coğrafyaya sahip olduğundan tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Şehir, Osmanlı Devleti'nin idaresine katılıncaya kadar, Hitit, Asur, Hurri, Mittani, Roma, Emevi, Bizans, Selçuklu, Urfa Haçlı Kontluğu, Zengi, Artuklu, Timurlu, Akkoyunlu ve Memluklü hâkimiyetinde kalmıştır. Osmanlı Devleti bölgeye hâkim olduktan sonra şehirde tersane inşa etmesi, Birecik'i mühim bir merkez haline getirmiştir. Uzun süre bu önemini koruduktan sonra İstanbul-Bağdat demir yolunun Birecik'in güneyinden geçmesi, kervan ticaretinin önemini kaybetmesi ve Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında meydana gelen sebepler yüzünden şehir önemini kaybetmiştir. Osmanlı Devleti vakıflar aracılığıyla hâkim olduğu yerlerde cami, mescit, medrese, han, hamam, zaviye gibi yapı ve kurumlarla donatmıştır. Bu yapılara dair birtakım bilgilere hurufat defterlerinde ulaşılmaktadır. Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutulan bu defterlerden 25 tanesi Birecik ile alakalıdır. Osmanlı Devleti döneminde şehir, Biretü'l-Fırat olarak anıldığından kayıtları da bu isimle yazılmıştır. Bu kayıtlar, 1691-1835 yıllarını kapsayan 144 yıllık bir zaman dilimine ait olmakla beraber, belgeler ağırlıklı olarak XVIII. yüzyıla aittir. İncelenen bu defterlerde kaza statüsünde olan şehrin kapıları, mahalleleri, nahiyeleri, köyleri, kazada bulunan vakıfları, görev yapan personelleri ve aldıkları ücretler tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bu veriler, arşiv belgeleri ve daha önce ilçe üzerine yazılmış eserlerle desteklenmiştir. Ayrıca bahsedilen bu vakıfların günümüzde var olup olmadığı belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
Since water has been at the forefront of people's basic needs throughout history, human beings have always preferred places with wetlands when determining an area for settlement. Since Birecik has a structure and geography that fits this definition, it has hosted many civilizations throughout history. The city had remained under the rule of the Hittite, Assyrian, Hurrian, Mitanni, Roman, Umayyad, Byzantine, Seljuk, County of Edessa, Zengid, Artuqid, Timurid, Aq Qoyunlu, and Mameluke states until it joined the administration of the Ottoman State. The fact that the Ottoman State built a shipyard in the city after taking control of the region made Birecik an important center. Having maintained this importance for a long time, the city lost its importance due to the Istanbul-Baghdad railway crossing south of Birecik, the trade of caravan losing its importance, and the reasons that emerged during and after the World War I. The Ottoman State constructed structures and institutions such as mosques, masjids, madrasahs, inns, Turkish baths, and lodges by means of foundations in the places under its control. Some information about these structures can be found in the Hurufat Books. 25 of these books kept at the General Directorate of Foundations are related to Birecik. Since the city was called Biretu'l-Firat during the Ottoman period, the records about it were recorded under this name. Although these records belong to a 144-year period covering between 1691-1835, the documents are predominantly from the 18th century. The gates of the city in the status of a district, neighborhoods, townships, villages, foundations in the city, the officials of these foundations, and their wages were tried to be determined by examining these books. These data were supported using archive documents and the previous works on the district. It was also stated whether these foundations still exist today.
Benzer Tezler
- Hurufat Defterlerine göre Osmanlı Döneminde Pirlevganda (Taşkent) Kazası klasik eğitim kurumlarının analizi
The town of Pirlevganda (Taşkent) during The Ottoman Empire and the analysis of classical education institutions according to the Hurufat Books
RAMAZAN DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL GÜVEN
- Hurufat Defterlerine göre Birgi kazası (1691-1835)
Birgi district acording to Hurufat Registries (1691-1835)
MERVE KILIÇ
- Hurufat defterlerine göre Kır-ili kazası
The Kir-ili county according to hurufat registry
HALİS AKINCI
- Hurufat Defterlerine göre Bursa (1695-1750)
According to the Hurufat Defterleri Bursa (1695-1750)
NECİBE ARVAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
ArşivUludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEFAİL HIZLI