Ceride-i İlmiyye Dergisi Dârü'l-Hikme neşriyatında toplumsal sorunlar ve din
Social problems and religion in Dâru'l-Hikme presentation of Ceride-i İlmiyye Journal
- Tez No: 654908
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ODABAŞI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Cerîde-i İlmiyye, Dârü'l- Hikmeti'l- İslamiyye, Meşihat, Ceride-i İlmiyye, Dârü'l- Hikmeti'l- İslamiyye, Meşihat
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Sosyolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
Cerîde-i İlmiyye dergisi 1914 yılında, Meşihat kurumunun resmi yayın organı olarak yayın hayatına başlamış ve 1922 yılına kadar devam etmiş olan 79 sayıdan müteşekkil bir dergidir. Osmanlı Devleti'nin zor bir döneminde, yani Birinci Dünya Savaşı ve Milli Mücadele yıllarında çıkmış olan dergi, 1918 yılında, Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye müessesesinin kurulmasıyla bu kurumun idaresine verilmiştir. Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye, 41. sayıdan itibaren bu dergide azalarınca yazılan ve çeşitli konuları ihtiva eden dini makaleler yayınlamaya başlamıştır. Bu makaleler devrin içinde bulunduğu sosyal, siyasal ve ekonomik durum göz önünde bulundurulduğunda topluma dair önemli ipuçları vermekte ve son dönem Osmanlı toplumunun bir nevi portresini çizmektedir. Makaleler kelam, fıkıh ve ahlak komisyonlarınca yayınlanmış olup yoğun savaş döneminde halkın moralinin yüksek tutulması ve toplumsal birliğin sağlanmasının yanında, İslam hakikatlerinin neşri ve dine gelen eleştirilere karşı müdafaa gibi amaçları muhtevidir. Bu tezin amacı, söz konusu makalelerde dile getirilen toplumsal sorunların ve sorunlara karşı üretilen din temelli çözümlerin tespit edilmesi ve nihayetinde Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye'nin toplumun içinde bulunduğu durumu dinin rolü ve konumu çerçevesinde nasıl değerlendirdiğine ilişkin sonuçlara ulaşılmasıdır. Cerîde-i İlmiyye dergisine ve Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye kurumuna yönelik kelami, fıkhi ya da literatürel çalışmalar mevcuttur. Ancak söz konusu derginin makaleler merkezinde sosyolojik tahlili yoluyla bir çalışma yapılmamış olup, bu çalışma, son dönem Osmanlı toplumunun içinde bulunduğu durumun anlaşılması ve toplumun din ile ilişkisinin ortaya çıkarılması açısından büyük önem taşımaktadır. Ayrıca İzmirli İsmail Hakkı, Elmalılı Muhammed Hamdi gibi dönemin önde gelen din alimlerinden oluşan Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye müessesesinin olaylara ve topluma bakış açısının, yayınladığı makaleler yoluyla ortaya çıkarılması çalışmaya özgünlük katan bir diğer yöndür. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde derginin ve Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye'nin faaliyette bulunduğu dönemin siyasi, fikri ve sosyal açıdan bir portresi çizilmiş ve söz konusu kurum ve yayın organı tanıtılmıştır. İkinci bölümde kurumun neşrettiği makaleler incelenerek öne çıkan toplumsal sorunlar ele alınmış, son bölümde ise azaların bu sorunlara İslam çerçevesinde sundukları çözümler ve bu çözümleri sunarken kullandıkları yöntemler açıklanmıştır. Sayılar bazında makalelerin yer aldığı bir tablo ve örnek bir makale de Latin harfleriyle çalışmanın sonuna eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
Cerîde-i İlmiyye is a magazine of 79 issues, which started its publication life as the official organ of the Meşihat Institution in 1914 and continued until 1923. The magazine, which was published during a difficult period of the Ottoman Empire, the years of the First World War and the National Struggle, was given to the administration of this institution in 1918 with the establishment of Dârü'l-Hikmeti'l-İslâmiyye. Dârü'l-Hikmeti'l-İslamiyye, from the 41st issue, began to publish religious articles containing various topics written by the members of this journal. These articles give important clues about the society considering the social, political and economic situation of the period and draw a portrait of the late Ottoman society. The articles have been published by Kalam, Fiqh and moral commissions and include statements aimed at keeping people's morale high during the intense war and ensuring social unity, as well as the defense of Islamic truths and defense against criticism. The aim of this thesis is to determine the prominent concepts and discourses by analyzing the articles in question with the content analysis method, to examine them within the framework of sociological concepts and theories, and finally to reach conclusions of how Darul-Hikmeti'l-İslamiye evaluates the status of the society, regarding the role and position of religion in the society. Although studies have been done devoted to Cerîde-i İlmiyye magazine and Dârü'l Hikmeti'l-Islamiyye Institution, no study was conducted through the analysis of the articles in question. This study is of great importance in terms of understanding the situation of the late Ottoman society and revealing the relationship between society and religion. In addition, revealing the perspective of Darü'l-Hikmeti'l-İslamiyye Institution, which is composed of the leading religious scholars of the period such as İsmail Hakkı of İzmir and Muhammed Hamdi of Elmalı, through the articles published by him, is another aspect that adds originality to the study. The study consists of three main parts. In the first section, the time period when magazine and Darü'l-Hikmeti'l-İslamiyye was active is portrayed as political, intellectual and social aspects and the said institution and media organ were introduced. In the second section, the articles published by the institution are examined and the prominent social problems are discussed.It is explained that the solutions they offer to these problems within the framework of Islam and the methods they use while providing these solutions in the last section. A table containing articles on the basis of numbers and a sample article are also attached to the end of the study.
Benzer Tezler
- Cerîde-i İlmiyye'deki fetva ve ecvibe-i şer‛iyyelerin İslam aile hukuku bağlamında incelenmesi
Examination of fatwas and legal opinions in Ceride-i Ilmiyye in the context of Islamic law
HİLAL SOLAKOĞLU
- Ceride-i İlmiyye dergisinin din eğitimi açısından incelenmesi
Examination of Ceride-i İlmiyye journal in terms of religious education
YASEMİN TAŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA İSMAİL BAĞDATLI
- Ceride-i İlmiyye'ye göre Osmanlı son döneminde ilmiyenin işleyişi
The functi̇on of ilmi̇yye insti̇tuti̇on in late Ottoman Empire accordi̇ng to Ceri̇de-i̇ İlmi̇yye
HİLAL YENİLMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAHSİN ÖZCAN
- Ceride-i İlmiyye'deki bozma kararların hukuki tahlili
Başlık çevirisi yok
SALİHA OKUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ALİ BARDAKOĞLU
- Ceride-i İlmiyye'de yer alan fetvalar üzerine bir inceleme
A Research on fatwas of Jaridah Ilmiyyah
İSMAİL CEBECİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. CELAL YENİÇERİ