Geri Dön

Bilgiye erişimde kullanılabilirliğin yeni bir yapay zekâ yöntemiyle geliştirilmesi

Improving usability in access to information by a new artificial intelligence method

PDF İndir

  1. Tez No: 657528
  2. Yazar: VELİ ÖZCAN BUDAK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ÇİĞDEM EROL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrol, Dokümantasyon ve Enformasyon, Information and Records Management, Computer Engineering and Computer Science and Control, Documentation and Information
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Enformatik Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Enformatik Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 116

Özet

Bilgi, her bireyin temel ihtiyaçlarından biridir. Günümüzde, neredeyse her birey günlük zamanın çoğunu internet üzerinde çeşitli bilgi ihtiyacını gidermek ya da bilgi alışverişi yapmak amacıyla geçirmektedir. Bilgiye erişimin çok daha kolay olduğu bu dönemde artık daha fazla odaklanılması gereken noktanın“kullanışlı bilgiye erişim”konusu olduğu düşünülmektedir.“Kullanışlı bilgiye erişim”konusunda günümüzde en çok faydalandığımız uygulamalar Google, Yandex, vb. arama motorlarıdır. Bu uygulamalar, literatürde“Bilgi Erişim Sistemleri (BES)”adı altında değerlendirilmekte olup, bilgiye ihtiyaç duyan kişi ile bilgiyi barındıran kaynağı buluşturan bir köprü vazifesi üstlenmektedir. Çeşitli türleri olmasına rağmen, BES'lerin ortak hedefi, ihtiyacı karşılayacak bilginin ortaya çıkarılmasıdır. Bu tez çalışmasında, BES altyapısına entegre edilebilecek bir algoritma geliştirilerek, hem kullanıcıların değişken bilgi ihtiyaçlarına göre kendini güncelleyebilen hem de hâlihazırda kullanılmakta olan bir BES altyapısını daha fazla kullanıcıyla bütünleştirebilen bir ortamın sağlanmasına odaklanılmıştır. Bu doğrultuda, bilgiye erişimin etkili bir biçimde gerçekleştirilebilmesi amacıyla bir yapay zekâ algoritması geliştirilmiş ve Kırklareli Üniversitesi (KLU) bünyesinde yer alan 170 tane web sitesinin içinde çalışan site-içi arama araçlarına entegre edilmiştir. Çalışmanın amacı, kullanıcı gerçek davranış verisi üzerinden, kullanıcı dilinden bağımsız olarak bilgi erişim sürecinin iyileştirilmesi ve geliştirilen algoritmanın (Analogy) bu süreçteki başarımının değerlendirilmesidir. Tez kapsamında geliştirilen Analogy algoritması üç aylık kulllanıcı davranış verisi ile eğitilmiş, süreç sonrasında,“Bilgi Erişim”ve“Kullanılabilirlik”literatürleriyle ilişkili olacak şekilde üç farklı açıdan (etkililik, verimlilik ve memnuniyet) bilgi erişim sürecindeki katkısı analiz edilmiştir. Çalışma sonuçları, Analogy algoritmasının etkililik ve verimlilik bakımından bilgi erişim sürecine belirgin bir katkı sağladığını göstermiştir. Reciprocal Rank metriği temel alınarak gerçekleştirilmiş olan işaret testi sonuçları, etkililik bakımından algoritmanın başarısına işaret eden bulguları ortaya çıkarmıştır (z=-2,421; p=0,015

Özet (Çeviri)

Information is one of the basic needs of each individual. Today, almost every individual spends most of their daily time on the internet to meet their various information needs or to exchange information. In this period that accessing information is much easier, it is thought that the point that needs to be focused more is“accessing useful information”. The applications which we use the most about“accessing useful information”are search engines such as Google, Yandex, etc. These applications are considered under the name of“Information Retrieval Systems (IRS)”in the literature and they act as a bridge that brings the person who needs information and the source that contains the information together. Despite having various types, the common goal of IRS is to find out the information that will meet the needs. In this thesis, by developing an algorithm that can be integrated into any IRS infrastructure, we focused on providing an environment that can both update itself according to the various information needs of users and unify a currently used IRS infrastructure with more users. In this direction, for the purpose of achieving effective access to information, an artificial intelligence algorithm has been developed and has been integrated into site-in search tools operating within 170 websites belong to Kırklareli University (KLU). The aim of the study is to improve the information retrieval process independently of user language through real user behavior data and to evaluate the performance of the developed algorithm (Analogy) in this process. The Analogy algorithm developed within the scope of the thesis was trained with three months real user behavior data, and after that process, the contribution of the algorithm to the information retrieval process was analyzed in three different aspects (effectiveness, efficiency and satisfaction) in relation to the“Information Retrieval”and“Usability”literature. The results of the study showed that the Analogy algorithm made a significant contribution to the information retrieval process in terms of effectiveness and efficiency. The sign test results, which were carried out on the basis of the Reciprocal Rank metric, revealed the findings that indicate the success of the algorithm in terms of effectiveness (z=-2,421; p=0,015

Benzer Tezler

  1. Tez No

    393001

    Görme engelli ilkokul öğrencileri için yeni ürün geliştirme sürecinde tasarım: Yenilenebilir braille ekranlı elektronik okuyucu örneği

    Design in new product development process for visually impaired primary school students: Example of electronic reader with refreshable braille display

    BERA BAŞKURT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Endüstri Ürünleri Tasarımıİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı

    DR. LAYIKA NEY ECE ARIBURUN KIRCA

  2. Tez No

    456603

    Çevrimiçi akademik kaynakların erişim problemlerinin tespiti ve ara yüzlerinin kullanılabilirlik değerlendirmesi

    The determine of access problems to online academic resources and usability evaluation of interfaces

    İSMAİL ÇETİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Bilgi ve Belge YönetimiOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. EMİNE ŞENDURUR

  3. Tez No

    143852

    Üniversite kütüphaneleri web sitelerinin değerlendirilmesi: Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri web sitesi örneği

    Evaluation of web sites of university libraries: Hacettepe University Libraries

    SEZİN TİRYAKİ ERSEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Bilgi ve Belge YönetimiHacettepe Üniversitesi

    Bilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAZAN UÇAK

  4. Tez No

    876664

    Kıyı yapısı inşaatları için iş güvenliği risk yönetim sistemi

    Occupational safety risk management system for coastal structure construction

    DİNÇER İNANÇ YILMAZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DENİZ ARTAN

  5. Tez No

    239633

    Uzman sistem yaklaşımı ile web tabanlı personel seçim sisteminin geliştirilmesi

    Development web based personnel selection system using expert system approaches

    OKAN ÇÖLLÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolCelal Bayar Üniversitesi

    İşletme Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. METİN ÖNER

Geri Dön