Kutadgu Bilig metaforları
Metaphors of Kutadgu Bilig
- Tez No: 658236
- Danışmanlar: PROF. DR. ABDULLAH KÖK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1000
Özet
Bu çalışmada Tarihî Türk dili döneminin en önemli eserlerinden biri olan Kutadgu Bilig'de“Varlık Zinciri Metaforları”ve“Olay Yapısı Metaforları”tanıklanmıştır. Varlık Zinciri Metaforları“Temel Varlık Zinciri Metaforları”ve“Yaygın Varlık Zinciri Metaforları”olmak üzere iki sınıfa ayrılmaktadır. Temel Varlık Zinciri Metaforları, varlık hiyerarşilerinin birbirleri arasındaki nitelik aktarımlarıdır. Yaygın Varlık Zinciri Metaforları varlık hiyerarşisi üzerinde yer alan kozmoloji, yönetim/ siyaset/ politika, inanç/din, felsefe, iletişim, zaman gibi soyut sistemlerin çeşitli imaj şemalar ve kaynak alanlarda bulunan insan ve diğer varlıklar tarafından metaforik kavramlaştırmaları ve gösterimleridir. Varlık Zinciri Metaforları (Temel ve Yaygın) aynı zamanda kavramsal olarak, Temel Metafor, GENEL ÖZELDİR Metaforu, Tekli Benzerlik Metaforları, Kök Metaforları, Kültürel Metaforlar ve Tarihsel Metaforlar şeklinde de adlandırılmaktadır. Olay Yapısı metaforları ise kaynak alan durumunda yer alan hareketlerin, eylemlerin ve güçlerin hedef alanda bulunan olay, durum ve nedenleri kavramlaştırmasını içermektedir. Olay yapısı metaforları da Kutadgu Bilig'de yönetim/siyaset/politika, inanç/din, felsefe, iletişim, zaman, duygu gibi gibi soyut sistemlerin metaforik gösterimlerinde işlevsel bir semantik araçtır. Olay Yapısı Metaforları Varlık Zinciri metaforları gibi hiyerarşik özellikler içermektedir. Varlık Zinciri metaforları ve Olay Yapısı metaforlarında önemli olan bir diğer konu da imaj şema ve hiyerarşik yapılardır. İmaj şemalar metaforikal kaynak alanların meydana gelmesinin yanında aynı zamanda değişmezlik ilkesine ve metaforun anlamsal odağının oluşmasında da etkendir. Metafor yapısının kaynak ve hedef alanlarının ait olduğu kavram alanları arasındaki ilişkiyi ise hiyerarşik yapı oluşturmaktadır. Kutadgu Bilig'in metaforik ifadeler yanında imaj şematik yapılar açısından da zengin bir eser olduğu görülmüştür. Kutadgu Bilig'de, Varlık Zinciri Metaforları ve Olay Yapısı Metaforları aracılığıyla pek çok metaforik ifade tanıklanmıştır. Bunun nedeni ilk olarak metnin hacmine bağlamakla birlikte ikinci olarak da dönemin dil, kültür, iletişim anlayışına ve Hâcib'in kültürel hafıza, estetik inşa bilgisine ve okuruna bilgiyi aktarma niyetine/ isteğine bağlanabilir. Kutadgu Bilig'de yer alan bu metaforların devlet/ toplum felsefesi, tabiat felsefesi ve inanç felsefesine hizmet etmesinin yanında sosyolojik ve psikolojik temelleri vardır. Hâcib, ilk olarak soyut yönetim kavramlarını, inanç kavramlarını, felsefi kavramlarını, zaman, duygu, ahlâk, ölçü soyut kavramlarını bilinçli bir şekilde varlık hiyerarşisi içerisinde yer alan insan ontolojisi ve Türk etnisitesinin temellerini oluşturan mitolojik kavramlar ve doğa ile anlatmıştır. İkinci olarak günlük yaşantılardaki eylemler aracılığı ile karmaşık bir sistem olan yönetim, inanç ve iletişim gibi alanlarda duygu ve zihinsel kavramlar olmak üzere pek çok soyut ifadeyi metaforik olarak ifade etmiştir. Bu da olay yapısı metaforlarının önemli bir yönüdür. Kutadgu Bilig ile ilgili yapılmış her çalışma çok değerlidir. Bu çalışmanın amacı ise var olan çalışmalara katkı sağlamaktır. İlgili tez çalışması, Kutadgu Bilig metninin bütün söz varlığı üzerine yapılmış bir metafor çalışmasıdır. Tarihi/modern, yerli/yabancı metafor literatür taramaları ile birlikte çalışmada bulunan devlet, toplum, inanç felsefelerine hizmet eden her bir metaforun ileriki yıllarda müstakil birer çalışma konusu ve alanı olacaktır.
Özet (Çeviri)
In this study it has been defined“Great Chain of Being Metaphors”and“Event Structure Metaphors”in Kutadgu Bilig, which is one of the most important works in historical Turkish language era. The Great Chain of Being Metaphors are divided into two classes as“Basic Great Chain Metaphors”and“Extended Great Chain Metaphors”. Basic Great Chain Metaphors are qualification transfer between entity hierarchies each other. Extended Great Chain Metaphors are metaphorical conceptualization and representations of abstract systems such as cosmology, politics, religion, philosophy, communication time on entity/existence hierarchy by human and other entities in various image schemas and source domain. At the same time conceptually Great Chain of Being (Basic and Extended) is named Basic metaphors, GENERIC SPECIFIC metaphors, Root metaphors, Cultural metaphors and Historical metaphors. As for event structure metaphors include conceptualization of event, causes and action in target domain by actions, forces and location in source domain. At the same time event structure metaphors are functional semantical vehicle in metaphorical representation of abstract systems such as emotion, time, communication, philosophy, religion, politics in Kutadgu Bilig. Event Strucutre Metaphors contains hierarchical qualification as Great Chain Being Metaphors. Also another important topic is image schema and hierarchic structures in Great Chain Metaphors and Event Structure metaphors. Beside the occur of metaphorical source domains, image schemas are also effective in occurs of the invariance principle and semantic focus. Hierarchical structure constitute relationship between the conceptual domains belong to source and target domain of metaphor structure. A great deal of metaphoric expressions have been diagnosed through the Great Chain of Being and Event Structure Metaphors in Kutadgu Bilig. Firstly the reason is that can be content of the text also secondly understanding of language, culture, communication of era and cultural memory, aesthetic knowledge of poetic and intention/idea of transfer knowledge to the reader. This metaphors in Kutadgu Bilig have sociological and psychological foundations beside that serve for the state, society, philosophy, nature philosophy and belief philosophy. Firstly, Hâcib consciously represented abstract governance/politic concepts, belief concepts, philosophy concepts, time, emotion, moral/ ethical, measurment with the mythological and nature which are constitutes foundations of Turkish ethnicity and human ontology that appear in entity hierarchy. Secondly, Hâcib expressed metaphorically through the actions in daily life many abstract expressions that emotional and mental concept in government/ politic, religion and communication, which are complex system. This is an important aspect of event structure metaphors. Every work carried out on Kutadgu Bilig is very precious. This study purpose is to contribute to the existing studies. The related thesis is a metaphor study on the whole of vocab of Kutadgu Bilig text. With this study we believe that each metaphor in this study, which is serves government/ politic, society, religion philosophy, will be an independent study subject and area, conjuciton with historical/ modern, domestic/ foreign metaphorical literature search.
Benzer Tezler
- VIII–XI. yüzyıl eski Türkçe metinlerde 'zaman'la ilgili uzlaşılmış metaforlar
Conventi̇on metaphors about time in VIII-XIth century old Turkish texts
DAVUT ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE İLKER
- Kutadgu Bilig'de metafor
Metaphors in Kutadgu Bilig
SELCEN KOCA SARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇETİN PEKACAR
- Kutadgu Bilig'de zarf tamlayanları ve bunların derin yapısı
Adverbial compliment in the Kutadgu Bilig and deep structure of these
MEHMET VEFA NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HACI ÖMER KARPUZ
- Kutadgu Bilig'deki özne ve nesnelerin yapısal incelemesi
Object and subject in Kutadgu Bilig
BİLGE ÖZKAN NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HACI ÖMER KARPUZ
- Kutadgu Bilig'de isim çekim ve yapım ekleri
Casus-and nominale suffix in Kutadgu Bilig
TALİP YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUZAFFER AKKUŞ