Cahız'ın mizacla ilgili görüşlerinin kelam açısından değerlendirilmesi
An evaluation of Jahız's views on temperament from the perspective of kalam
- Tez No: 662274
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET İLHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Cahız, Mizaç, Ahlât-ı Erbaa, İnsan Fiilleri, Hüsün Kubuh, Ahlak, Din, Al Jahiz, temperament, Ahlat-ı Erbaa (The four temperaments) human actions, goodness badness/evilness, morals/ethics, religion
- Yıl: 2020
- Dil: Arapça
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Bu çalışmada hicri ikinci ve üçüncü yüzyıl aralığında yaşayan Mutezile mezhebinin önemli isimlerinden Cahız'ın, mizacla ilgili görüşleri, insan fiilleri, hüsün kubuh, ahlak ve din açısından değerlendirilmiştir. Galen'in mizaç teorisinden etkilenen Cahız'ın konuyla ilgili görüşleri başta Kitâbu'l-Hayevân olmak üzere eserlerinden tespit edilmiştir. Çalışmada mizacın insanın bir potansiyeli olduğu; bunu doğru kullandığında iyiyi kötüyü ayırt edebileceği, ahlakını dinin de etkisiyle güzelleştirebileceği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece mizacın değişebilen bir yapıda olduğu da vurgulanarak onun dengeye kavuşturulmasıyla insanın hem dünya hem de ahiret mutluluğunu elde edebileceği anlatılmak istenmiştir. Çalışmamız, giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin amacı, yöntemi ve kaynakları ele alınmış; Cahız'ın hayatı, ilmi kişiliği ve kelamcılığına kısaca değinilmiş ayrıca mizaç mevzusuna dair iz sürdüğümüz bazı eserlerinden bahsedilmiştir. Birinci bölümde mizaca genel bir bakış olarak tanımı, tarihsel süreci ve kavramsal çerçevesi işlenmiş; Kur'an'da ve hadislerde mizaç kavramı analiz edilmiştir. İkinci bölümde ise bazı İslam âlimlerinin konu ile ilgili görüşleri ve Cahız'ın mizaç teorisi ayrıntılı bir şekilde işlenmiştir. Mizacın işlevselliği ve bir potansiyel olarak insandaki varlığı insana dair hususlarda Kelam açısından değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the views related to temperament of Al Jahiz who lived during the second and third Hijri centuries and is one of the most important names of Mu'tazila was evaluated from the standpoint of human actions, goodness (Husun), badness/evilness (Kubuh), religion and ethic. The views related to subject of Al Jahiz, who was influenced by Galen's theory of temperament, were determined from her his works, especially Kitāb al-Hayawān. In this study, temperament was argued to be a potential of the human which, when used correctly, can give the ability to distinguish the good from the bad and, with the influence of religion, can improve/beautify the morals. Thus, with asserting that temperament can be of a changing nature, it was aimed to explain how, when it is balanced, you can acquire the happiness of both this life world and the hereafter. Our study is constituted of introduction, two sections, and conclusion. In the introduction, the life, personality, intellectual life, and approach to Kalam of Al Jahiz are briefly discussed. Also, some of his works we hinted at that are related to concept of temperament are talked about. In the first part, its definition as a general view of temperament, its historical process and its conceptual framework are discussed. The concept of temperament has been analyzed in the Quran and Hadith. In the second section the views of some Islamic scholars on the subject and the temperament theory of Al Jahiz are discussed in detail. The functionality of temperament and its potential as a human being have been evaluated in terms of Kalam regarding human issues.
Benzer Tezler
- Mizah ve gülmenin insan yaşamındaki yeri ve önemi
The Currency and importance of humour and laughter in human life
AYNUR VURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAHİT KAVCAR
- Câhız ve Fî Sınâ'ati'l-Kelâm başlıklı risalesi açısından kelâm ilmi ve kelâmcılara bakışı
Al-Jâhiz and view of Islamic theology and Muslim theologians in terms of his treatise entitled Fî Sinâ'ati'l-Kelâm
SALİH ZEKİ KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABRİ YILMAZ
- Câhız'ın edebî tenkit düşüncesinde lafız ve mana
Lafẓ and maʿnā in Jāḥiẓ's literary criticism thought
ZEYNEL ABİDİN SOYSAL
Doktora
Türkçe
2025
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞÜKRAN FAZLIOĞLU
- Câhız'ın tabiat felsefesinde evrimin imkânı
The possibility of evolution in al-Jāḥiẓ's natural philosophy
VEYSEL ELİŞ
Doktora
Türkçe
2023
DinSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN ERDEMCİ
DOÇ. DR. MUSTAFA YAVUZ
- Câhız'ın Fezâilu'l-Etrâk adlı eseri bağlamında klasik Arap edebiyatında Türk imajı
The Turkish image in classical Arabic literature in the context of Jahiz's work Fezailul-Etrak
EMİN CEYHUN SEZDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Doğu Dilleri ve EdebiyatıSamsun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA IRMAK