Mu'tezilî düşüncenin gelişim süreci
The development process of Muʿtazilī thought
- Tez No: 676240
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN KARADENİZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mezhepler Tarihi, Mu'tezile, Usûlü'l-Hamse, Tevhit, İnsan Fiilleri, Sects History, Muʿtazila, Usual Hamse, Unity, Human Action's
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 301
Özet
Fetihler sonrasında İslâm coğrafyasının genişlemesi ile birlikte farklı kültür ve felsefelerin Müslümanlar arasında yayılması sürecinde Mu'tezile, akıl ve mantığın temel ilkelerini esas alan zihnî yapısı ile dikkat çeken ve İslâm düşüncesine yön veren bir oluşum olmuştur. Tezimizin amacı ise, hicrî II. asırda ortaya çıkan bu ekolün, gelişim sürecini incelemektir. Mu'tezilî düşüncenin geniş bir zaman diliminde aktif olması nedeniyle araştırma, hicrî IV. asır ile sınırlandırılmıştır. Mu'tezile'nin düşünce yapısını doğru anlayabilmek için ekolün gelişim gösterdiği dönemin siyasî, dinî, içtimâî ve kültürel şartlarının irdelenmesi gerekecektir. Bu amaçla araştırmada, Mu'tezilî düşüncelerin tezahür ettiği ve şekillendiği dönemin incelenmesine önem verilmiştir. Tarihî arka plan, Hz. Peygamber (sav) sonrası ilk ihtilafların görülmeye başlandığı dört halife döneminden başlatılarak ele alınmıştır. Konunun işlenmesinde, toplumun fikirsel olarak dönüşümünde etkili olan siyasî olaylar, tercüme faaliyetleri ve felsefî merak betimleyici bir yöntem ve objektif bir bakış açısıyla ele alınarak doğru bir şekilde analiz edilmeye çalışılmıştır. Süreç içinde Mu'tezile, İslâm'ı savunmayı temel gaye edinmiş, muhatapları ile bu konuda mücadele edebilmek amacıyla felsefenin yöntemlerine başvurmuştur. Böylece ekol, İslâm dünyasında din ile felsefenin arasını uzlaştırmaya çabalamıştır. Teşekkül sürecinde, daha çok kelâmî konular üzerinde yoğunlaşarak usûlü'l-hamse olarak tanımlanan beş esası ortaya koymuştur. Ancak gelişim döneminde, tercüme faaliyetlerinin ve farklı kültürler arasında gerçekleştirilen ilmî münazaralarında etkisi ile felsefe üzerine yoğunlaşarak bilgi ve varlık mevzularında nazariyeler ortaya koymuştur. Bu yönü ile İslâm düşüncesinde yönlendirici bir etki yapan Mu'tezile'nin hem teşekkülünde etkili olan arka planı hem de fikirleri ile incelenmesi günümüz İslâm toplumlarının zihinsel gelişimi açısından önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
In the process of spreading different cultures and philosophies among Muslims with the expansion of the Islamic geography after the conquests, Muʿtazila became a formation that attracted attention with its mental structure based on the basic principles of reason and logic and gave direction to Islamic thought. The aim of our thesis is, Hijri II. It is to examine the development process of this school that emerged in the century. Due to the fact that Muʿtazilī thought was active in a wide period of time, the research was carried out by IV. century limited. In order to understand Muʿtazila's mentality correctly, it will be necessary to examine the political, religious, social and cultural conditions of the period in which the school developed. For this purpose, importance has been given to the study of the period in which Muʿtazilī thoughts were manifested and shaped. The historical background is discussed starting from the period of the four caliphs, when the first conflicts after the Prophet began to appear. Political events, translation activities and philosophical curiosity, which are effective in the intellectual transformation of the society, have been analyzed with a descriptive method and an objective perspective. In this process, Muʿtazila adopted the defense of Islam as its main goal, and applied the methods of philosophy in order to struggle with its interlocutors on this issue. Thus, the school tried to reconcile religion and philosophy in the Islamic world. During his formation process, he focused more on theological issues and put forward five principles defined as Usual Hamse. However, during his development period, he focused on philosophy with the effect of translation activities and scientific debates between different cultures, and revealed theories on knowledge and wealth. With this aspect, it is important for the mental development of today's Islamic societies that Muʿtazila, who has a directing effect on Islamic thought, is examined with both his background and his ideas that are effective in his formation.
Benzer Tezler
- Mağrip'te kelâm ilmi (Hicri I-VI. asırlar)
Theology in the Maghreb (I-VI centuries hijri)
ABDELHADI ENAGR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİNAN ÖGE
- Selçuklular Döneminde Bağdâd'da mezhep mücadeleleri (1055-1152)
Sectarian struggles in Baghdad during Seljuks Period (1055-1152)
SUAT KAYMAK
Doktora
Türkçe
2022
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDIN USTA
- Hoca Kadri Nâsıh hayatı ve eserleri
The life and works of Hodja Kadri Nâsih
DİLEK KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
BibliyografyaMarmara Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS ÇELEBİ
- Erken dönem Abbasîlerde mezhep-iktidar ilişkileri
Madhab-power relations in early period Abbasis
FATİH SANCILI
Doktora
Türkçe
2021
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AVCU
- Mu'tezilî düşüncenin temellendirilmesinde Arap dilinin rolü (Keşşâf örneği)
The role of the Arabic language on the establishment of Mu'tazilian thinking (Kashshaf exemplary)
TURAN BAHŞİ
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASİN PİŞGİN