Ekrem Reşit ve Cemal Reşit Rey kardeşlerin birlikte çalıştıkları operetlerin dramaturjik incelemesi
Dramaturgic analysis of the operates that the brothers Ekrem Reşit and Cemal Reşit Rey worked with
- Tez No: 677253
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HAKAN BAĞCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Sahne ve Görüntü Sanatları, Music, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Ekrem Reşit Rey, Cemal Reşit Rey, Operet, Müzikal Tiyatro, Libretto, Dramaturji, Ekrem Reşit Rey, Cemal Reşit Rey, Operet, Musical Theater, Libretto, Dramaturgy“daha sonra doldurulacaktır”
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Performans Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Cemal Reşit Rey'in (25 Ekim 1904-7 Ekim 1985), 1932-1942 yılları arasında ortaya koyduğu operet ve revülerin libretisti ağabeyi Ekrem Reşit Rey'dir (10 Ekim 1900-13 Temmuz 1959). Ekrem Reşit, aile fertlerinden gelen ve gelişen edebi bilgisi, birikimi ile Fransız kültürüne hâkim olmasının getirdiği frankofon kişiliğinin kardeşi Cemal Reşit'in kompozisyon bilgisiyle birleşmesi sahne yapıtlarının ortaya çıkmasını sağlamıştır. Ekrem Reşit Rey, edebiyat alanındaki birikimini kullanarak Ankara Radyosunda müzikli oyunları radyofonize ederek sahneye taşımıştır. Fransızca yazdığı romanların yanısıra oyun yazarı, rejisör ve tiyatro eleştirmeni olarak, Türkiye'de temel sanat kültürünün oluşmasında öncülük yapmıştır. Cemal Reşit Rey'in hayatı ise, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçişi temsil etmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Rey, operetten senfoniye, konçertolardan, marşlardan revülere, oda müziklerinden piyano parçalarına ve operaya kadar farklı formlarda yapıtlar üretmiştir. Türk makam müziği, İslam felsefesi ve Doğu renklerini Batı normlarıyla birleştiren yönü, onu çağdaşlarından farklı kılan bir nitelik olarak hayata geçmiştir. Türk müzik tarihimize Batı tekniği ile büyük ve uluslararası çapta eser veren ilk bestecimiz olma ünvanına sahiptir. Rey kardeşlerin operet geleneğine yönelmesinin en önemli nedeni;“bu türün 19. yüzyılın ikinci yarısından başlayarak Osmanlı kültürü tarafından benimsenmiş”olmasıdır. Operetleri Türk sahne sanatları kültüründe önemli bir yere sahiptir. Operetleri arasında en çok Lüküs Hayat opereti öne çıkmış ve çeşitli akademik çalışmalarda ele alınmıştır. Araştımanın problemini, Rey Kardeşlerin birlikte çalıştıkları operetlerin özelliklerinin ve karakterlerinin, sahnelendiği döneme göre dramaturjik farklılıklarının neler olduğu konusu oluşturmuştur. Rey Kardeşlere ait yapıtların ulaşılabilir durumunda olamaması araştırma açısından zorluk oluşturmuştur. Çalışma, temelde betimsel bir araştırma olup, eser incelemesi için betimsel analiz yapılmıştır. Eserlerin yapısını tanımlamak, sahnelendiği dönemi ve tarihi önemini ortaya koymak, yazım dilinden karaktere uzanan üslup özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Libretto ve bulunan kayıtlarda karakterler incelenmiştir. Libretto yazarı Ekrem Reşit Rey ayrıca değerlendirilmiş ve eserlerindeki yaklaşımıyla ilgili saptamalarda bulunulmuştur. Rey Kardeşlerin operet eserlerinin geneli açısından önemli olarak görülen ve en karakteristik olan bölümlerinin analizi için librettolarından faydalanılarak klasik dramaturjik yaklaşımla, karakterlerin çözümlenmesi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan incelemeler Lüküs Hayat, Deli Dolu, Saz Caz ve Maskara operetlerinin librettolarının içerik analizi olarak karakter çözümlemeleri ve Lüküs Hayat ve Deli Dolu Operetleri'nin temsil kayıtlarının müzikal değerlendirilmesi biçimindedir. Ekrem Reşit Rey ve Cemal Reşit Rey, geçmişi ve geleneği olan operet türün Cumhuriyet dönemi halkasını oluştururlar. 1932-1933 yıllarında İstanbul Valisi Muhittin Üstündağ'ın İstanbul Şehir Tiyatrosunda müzikli sahne eserlerinin yazılmasını rica etmesi üzerine, Rey kardeşler'in Üç Saat opereti ile hayata geçen bu sürecin sağladığı büyük başarının ardından Rey kardeşlerin en popüler eserlerinden biri olarak tanınan Lüküs Hayat sahnelenir. Bu operet ilk seslendirildiği 1933 yılından bugüne kadar büyük bir ilgiyle sevilerek izlenmeye devam etmiştir. Rey kardeşlerin operetleri yazarken en büyük amaçları halkın çok sesli müzik alanına aşina olması ve kültürel farklılıklara vakıf olabilmesidir. Bu çalışmada, sanatçıların operet türüne gösterdikleri ilginin yanısıra operetlerinde konu edinilen; batılılaşma özentisi, sosyo-ekonomik düzensizlikler ve halk ile burjuva çatışması olgularında operet karakterlerinin kültürel özellikleri, genel konu özelliklerini ve benzerliklerini, operet konularının belirlenmesindeki karakterlerin kadın ve erkek kimlikleri üzerinden dönemin kültürel bakış açılarına değinilmiştir. Rey Kardeşler operetlerinde özellikle dönemin ve gelecek zamanın model örneğini barındıran karakter örneklerinin var olduğu saptanmıştır. Rey Kardeşlerin bu yaklaşımında operet karakterleriyle toplumun beklentisini karşıladığı kadar topluma kazandırdığı yeni kimlik örneklerini sunan karakterler ile de izleyeni düşündüren ve yeni bir etki sağlayacak yaklaşımla hareket etmeyi önemsedikleri algılanmaktadır. Geleneksel olduğu kadar yeni kadın ve erkek ilişkilerine dair bariz atıfların yer aldığı karakter örneklerinin her operette farklı şekilde ele alındığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
The libretist of the operettas and revues that Cemal Reşit Rey (October 25, 1904- October 7, 1985) produced between 1932-1942 is her brother Ekrem Reşit Rey (October 10, 1900- July 13, 1959). Ekrem Reşit's literary knowledge combined with Cemal Reşit's composition knowledge, enabled his stage works to come out. Ekrem Reşit Rey, using his experience in literature, radiophonizes musical plays and carries them to the stage at Ankara Radio. In addition to the novels he wrote in French, he pioneered the formation of the basic art culture in Turkey as a playwright, director and theater critic. The life of Cemal Reşit Rey, on the other hand, is of great importance in terms of representing the transition from the Ottoman Empire to the Republic. Rey produces works in different forms, from operetta to symphony, from concertos to marches to revues, from chamber music to piano pieces and opera. Turkish maqam music combines Islamic philosophy and Eastern colors with Western norms. He has the title of being the first composer to create a large and international piece in our Turkish music history with Western technique. The most important reason for the Rey brothers to turn to the operetta tradition; Ekrem Reşit Rey and Cemal Reşit Rey constitute the Republican era ring of this genre, which has a history and tradition. Rey brothers started the Three Hours operetta upon their request to write their works. The greatest aim of the brothers when writing operettas is to educate the public in the field of polyphonic music. In this study, besides the artists' interest in the operetta genre, the subject of their operettas; Westernization tendency, socio-economic irregularities and people's bourgeois conflict will be discussed.
Benzer Tezler
- The emergence of Cemal Reşit Rey's 'Çelebi' and the opera's restoration: A critical study
Cemal Reşit Rey'in 'Çelebi' operasının günışığına çıkarılışı ve restorasyonu: Kritik bir inceleme
AYDIN KARLIBEL
- Cemal Reşit Rey'in yaşamı ve piyano yapıtlarına derin yaklaşımlar
Life of Cemal Reşit Rey and an intimate approach to his piano pieces
EBRU GÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
MüzikHacettepe ÜniversitesiKompozisyon, Koro ve Orkestra Şefliği Ana Sanat Dalı
Y.DOÇ. TURGAY ERDENER
- Darülbedayi'de operet
Başlık çevirisi yok
FIRAT KUTLUK
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECATİ GEDİKLİ
- XIX. yüzyıl Türk romanında mimari kültür
Architectural culture in the nineteenth-century Turkish novel
SEZGİ BALCI
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜZİN GONCA GÖKALP ALPASLAN
- Tanzimat ve Servet-i Fünun şairlerinin şiir anlayışı
Poem understanding of poets of Tanzimat and Servet-i Fünun
SERAP AKÇAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OLCAY ÖNERTOY
