Taşkale yerleşim alanı'nın yönetim planı ve UNESCO dünya miras geçici listesi adaylık denemesi
Management plan and UNESCO world heritage tentative list nomination draft for taşkale historic settlement
- Tez No: 681878
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLŞEN DİŞLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Giriş: Toplumların belleğini oluşturan ve izlerini barındıran tarihi kentler/alanlar geçmişin izlerini, toplumların sosyal yapısını, geleneklerini gelecek kuşaklara aktarır. Kültürel mirasın korunması ve muhafazası için devletler koruma politikaları geliştirmektedir. Fakat bu mirasın tümünün geleceğe aktarılması mümkün değildir. Ekonomik nedenler başta olmak üzere küreselleşen dünyamızda çeşitli tehditlerle karşı karşıya kalan, tüm insanlığın ortak mirası olan kültürel ve doğal miras alanlarının korunması gerekliliği uluslararası bir boyuta taşınmış ve 1972 yılında“Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme”Taraf Devletlerce kabul edilmiştir. Bu amaçla, UNESCO Dünya Miras Komitesi tarafından belirlenen kriterleri yerine getiren doğal ve kültürel alanlar“Dünya Miras Alanı”olarak kabul edilmiştir. Bir alanın Dünya Miras Alanı olarak ilan edilmesi küresel seviyede tanınır hale gelmesini, bununla birlikte alanın sürdürülebilir koruma ve kalkınmasını sağlamaktadır. Bu süreçte öncelikle Taraf Devletler“Dünya Miras Listesi”ne aday göstermek istedikleri varlıkları kendi“Geçici Listelerine”dâhil etmek ve ardından Dünya Miras Komitesi'ne iletmekle yükümlüdürler. Varlıklar, Komite tarafından onaylandığı takdirde“Dünya Miras Geçici Listesi”ne alınırlar. Taraf Devlet tarafından Dünya Miras Listesi adaylığındaki alan için daha kapsamlı bir çalışma başlatılır ve“Üstün Evrensel Değer”,“Özgünlük”ve“Bütünlük”beyanları ile belirlenen alan yönetim sınırı içinde alanın yönetim, kullanım ve koruma stratejilerini içeren bir“Alan Yönetim Planı”hazırlanır. Dünya Miras Komitesi'nce incelenen rapor sonucu uygun görülen alanlar“Dünya Miras Listesi”ne alınır. UNESCO tarafından ilk olarak 1978 yılında listeye alınmaya başlayan varlıklardan 2 adet“kaya oyma mekân”ın bulunması, bu varlıkların dünya ortak mirası olarak önemini göstermektedir. Amaç: Türkiye'nin 2020 yılı itibarıyla Dünya Miras Listesi'nde 18 adet, Dünya Miras Geçici Listesi'nde ise 85 adet varlığı bulunmaktadır. Bu varlıklardan Dünya Miras Listesi'nde yer alan Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (1985) ile Geçici Liste'de yer alan Kaunos Antik Kenti (2014), Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları (2015), Dağlık Frigya (2015) ile Koramaz Vadisi (2020) son yıllarda kaya oyma mekânlarının dünya miras adaylığında önem kazandığını göstermektedir. Bu çalışmanın amacı da kaya oyma ve yığma yapılaşmanın bir arada yer aldığı Taşkale Yerleşim Alanı'nın sürdürülebilir korunmasını sağlamak ve UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'ne alınması için Yönetim Planı çalışmalarını gerçekleştirmektir. Böylece, alana dair koruma, işletme, ziyaretçi, ulaşım-dolaşım, risk-kriz yönetimi, eğitim ve bilinçlendirme, itibar yönetimi ve tanıtım eylem planları hazırlanarak alanın hem sürdürülebilir kalkınması hem de gelecek nesillere karakter belirleyici özelliklerini kaybetmeden aktarılması hedeflenmiştir. Kapsam: Çalışma kapsamında, tarihte Kapadokia Antik Kenti sınırları içinde yer alan ve günümüzde Kapadokya Bölgesi'nin sınırdaşı konumunda bulunan Karaman-Taşkale Tarihi Yerleşimi, sahip olduğu kültürel ve arkeolojik katmanlar göz önünde bulundurularak I. Derece Kentsel Sit Alanı olan Taşkale yerleşimi, I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olan Tarihi Tahıl Ambarları ve I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olan Manazan Mağaraları'nı içine alan bölge Öneri Yönetim Alanı olarak belirlenmiştir. Alan, sahip olduğu üstün evrensel değerler, özgünlük ve bütünlük kriterleriyle değerlendirilmiş olup alanın karma kategoride Geçici Liste'ye alınması için çalışmalar yapılmıştır. Taşkale Yerleşim Alanı, alanın yönetimi, kullanımı, korunması ve kalkınması ile Çekirdek Alan ve Tampon Bölgeyi içeren bir plan olan Yönetim Planı'na sahip değildir. Yöntem: Bu kapsamda arazi çalışmaları, mevcut durum analizi, GZFT (SWOT) Analizi, AB Analizi (UNI EN 16096 Standardına Göre Korunmuşluk Durumu ve Önceliklendirme Değerlendirmesi ve Öneriler) literatür ve arşiv taramaları yöntemleri ve olası paydaşlarla yapılan sözlü görüşme yöntemleriyle alan yönetim planı hazırlığının ilk aşaması tamamlanmıştır. Yönetim Planı vizyon, hedef, amaç ve ilkeleri belirlenmiş,“Alan Yönetimi Başkanlığı Organizasyonu ve Kaynak Planlaması, Koruma Eylem Planlaması, İşletme Planlaması, Ziyaretçi Planlaması, Ulaşım ve Dolaşım Planlaması, Risk-Kriz Planlaması, İtibar Yönetimi ve Tanıtım Planlaması, Eğitim ve Bilinçlendirme Planlaması”alt planları belirlenmiş, politika ve stratejiler doğrultusunda eylem planları hazırlanmıştır. Bulgular: Yapılan analizler ve yerinde tespit çalışmaları ışığında ve Türkiye'den ve dünyadan Dünya Miras Listesi ve Dünya Miras Geçici Listesi'nde yer alan, Taşkale Yerleşim Alanı'yla benzerlik gösteren alanların Üstün Evrensel Değer kriterleri incelendiğinde, alanın Tarihi Tahıl Ambarları, geleneksel konut dokusu, Manazan Mağaraları, volkanik oluşumların şekillendirdiği aşınım yüzeyleri, Kızıllar Halısı, Seyirlik Oyunları, Yöresel Kıyafetleri, M. Kemal ATATÜRK'ün ata yurdu olması gibi sahip olduğu somut ve somut olmayan kültürel miras değerleriyle, karma kategoride değerlendirilmek üzere (i), (iii), (v), (vi) ve (vii) kriterlerini taşıdığı ve Dünya Miras Geçici Listesi'ne girme potansiyeline sahip olduğu görülmektedir. Sonuç: Mevcut durum analizleri, vizyon, hedef ve ilkeler doğrultusunda belirlenen eylem planlarıyla, alanın korunması, yönetimi ve paydaşların alanı kullanımını içeren Taşkale Öneri Yönetim Alanı'nın alan yönetim planı hazırlanarak, alanın sadece Geçici Miras Listesi'nde değerlendirilmesi değil, aynı zamanda etkili, verimli, katılımcı bir yönetim, sürdürülebilir koruma, kalkınma, gelişim ve tanıtımı için de önemli ve gerekli bir çalışma yapılmıştır. Elde edilen Taşkale Yönetim Planı'nın ülkemizde ve dünyada Taşkale benzeri alanların Yönetim Planlarının hazırlanmasında rehber ve örnek bir çalışma olması değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
Introduction: Historical areas/sites that create the memory of societies and contain their traces transfer the traces of the past, the social structure and traditions of societies to the next generations. States develop conservation policies to protect and preserve cultural heritage. However it is not possible to transfer this entire heritage into the future. The necessity of protecting cultural and natural heritage areas, which are the common heritage of humanity, faced various threats in globalizing world, especially due to economic reasons, was moved to international dimension in 1972 and the“Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage”was accepted by the States Parties. For this purpose, natural and cultural sites that fulfill the criteria determined by the UNESCO World Heritage Committee have been accepted as“World Heritage Sites”. Declaring an area as a World Heritage Site makes it globally recognizable, as well as provides sustainable conservation and development of the area. In this process, firstly, States Parties are obliged to include the properties they want to nominate for the World Heritage List in their Tentative List and then notify them to the World Heritage Committee. The properties are included in the“World Heritage Tentative List”when approved by the Committee. A more extensive study is initiated by the State Party for the World Heritage List nomination site. Then a“Site Management Plan”is prepared, including the management, use, and conservation strategies of the site within the area management boundary determined by the“Outstanding Universal Value”,“Authenticity”and“Integrity”statements. As a result of the report reviewed by the World Heritage Committee, the appropriate areas are included in the“World Heritage List”. The fact that two of the properties that were first included in the list by UNESCO in 1978 are“rock-cut sites”shows the importance of these properties as the world's common heritage. Aim: As of 2020, Turkey has 18 properties in the World Heritage List and 85 properties in the Tentative List. Among these properties, Göreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia (1985), in the World Heritage List, and the Ancient City of Kaunos (2014), Mount Harşena and the Rock-tombs of the Pontic Kings (2015), Mountainous Phrygia (2015) and Koramaz Valley (2020), in the Tentative List, show that rock-cut sites have gained importance in the world heritage nomination in recent years. This study aims to ensure the sustainable conservation of the Taşkale historic settlement, where rock-cut and masonry buildings are intertwined, and to carry out the management plan studies for the inclusion of the site in the UNESCO World Heritage Tentative List. In this way, by preparing action plans for Conservation, Administration, Visitors Management, Transportation and Circulation, Risk-Crisis, Recognition Management and Presentation, Education and Awareness Raising, it is aimed at both sustainable development of the site and transferring the site to the next generations without losing its character-determining features. Scope: Within the scope of the study, the Karaman-Taşkale Historic Settlement, located at the border of the Ancient City of Cappadocia in history and is now bordering the Cappadocia Region, has been evaluated with its“ Outstanding Universal Value ”, Authenticity“ and ”Integrity" criteria and the studies were carried out for the inclusion of the site in the Temporary List in the mixed category. Taşkale Settlement Site does not have a Management Plan, which is a plan that includes the management, use, conservation and development of the site and the Core Zone and the Buffer Zone. Method: In this context, the first stage of the site management plan preparation was completed with field studies, condition survey, SWOT Analysis, literature and archival survey, and oral interview methods with potential stakeholders. The vision, goals, objectives, and principles of the Management Plan have been determined. Organization of Area Management Directorate and Resource Planning, Conservation Action Planning, Administration Planning, Visitors Planning, Transportation and Circulation Planning, Risk-Crisis Management Planning, Recognition Management, and Presentation Planning, Education and Awareness Raising Planning sub-plans were determined and action plans were prepared in accordance with policies and strategies. Findings: As a result of the analyzes and on-site investigation, and by examining the Outstanding Universal Value criteria of the sites that are in the World Heritage List and World Heritage Tentative List from Turkey and the world, similar to the Taşkale Historic Settlement, it is observed that the site meets the criteria (i), (iii), (v), (vi) and (vii) to be evaluated in a mixed category with its tangible and intangible cultural heritage values such as the Historical Granaries, traditional houses, Manazan Caves, erosional surfaces shaped by volcanic formations, Kızıllar carpet, public theater and theatrical plays (Seyirlik Oyunları), traditional dress, home of M. Kemal Atatürk's ancestors, and has the potential to be included in the World Heritage Tentative List. Results: By preparig the site management plan of Taşkale Proposal Management site with the condition survey, action plans determined by vision, goals, and principles, including the conservation, management of the site and the use of the site by the stakeholders, an important and necessary study has been carried out not only for the evaluation of the site in the Tentative List but also for an effective, efficient, participant management, sustainable conservation, progress, development, and presentation.The Taşkale Management Plan proposal is considered to be a guide and an exemplary study in the preparation of the Management Plans of similar areas in our country and the world.
Benzer Tezler
- Kırsal yerleşim peyzaj kimlik özelliklerinin tespiti, korunması ve geliştirilmesine yönelik değerlendirme matrisi önerisi
An evaluation matrix proposal for identification, preservation and development of landscape characteristics of rural settlements
MELTEM ERDEM
Doktora
Türkçe
2012
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELİM VELİOĞLU
- Manazan: Lykaonia Bölgesi'nde bir antik dönem kaya yerleşimi
Manazan: An ancient rock settlement in Lycaonia
MEHMET ŞENGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERCAN AŞKIN
- 15. ve 20. yüzyıllar arasında yapılmış tuğra tezhiplerininrenk, motif ve tasarım açısından incelenmesi
An investigation of tugra illuminations made between the 15th and 20th centuries in terms of color, motif and design
FİGEN TEKİNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Taşkale çevresinin (Karaman doğusu/Orta Toros) jeomorfolojisi
Geomorphology of the Taşkale surrounding
DURMUŞ DOĞU ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
CoğrafyaAnkara ÜniversitesiFiziki Coğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İHSAN ÇİÇEK