İspir ve çevresinin bölgesel coğrafya etüdü
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 14492
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. RAMAZAN ÖZEY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1991
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 404
Özet
310 ÖZET VE SONUÇ Araştırma sahası, Doğu Karadeniz Bölümü içerisindeki Orta ve Yukarı Çoruh Havzası'nın küçük bir bölümünü kapsamaktadır. Derin vadilerle parçalanmış bulunan araştırma sahasında, ana vadi sistemi ile sıradağlar gsnel hatları ile güneybatı kuzeydoğu doğrultusunda uzanmaktadır. Orta Çoruh Vadisi'nin kuzeyindeki Soğanlı-Kaçkar Dağlan'nda yükselti yer yer 3500 m. nin üzerine çıkarken, yükseltisi 3000 m. yi pek aşmayan güneydeki sıradağlar doğu-batı doğrultusundaki Çermeli Çayı'nm oluşturduğu vadi sistemi tarafından parçalanmıştır. Doğu Karadeniz Dağlan'nın oluşturduğu Doğu Pontidler ile güneyde Erzurum-Aras çöküntü zonuna kadar uzanan Anatolidler arasındaki Çoruh çöküntü zonu, bu iki tektonik üniteyi birbirinden ayırmaktadır. Bölgenin kuzeyinde intrizüf volkanik kayaçlar, güneyinde ise Mesozoik yaşlı fliş ve kalker formasyonları geniş alan kaplamaktadır. Planeter ve coğrafî faktörlere bağlı olarak bölge iklimi, Doğu Anadolu karasal iklimi ile Doğu Karadeniz iklimi arasında geçiş tipi özelliği göstermektedir. İspir meteoroloji istasyonunun 17 yıllık verilerine göre, yülık ortalama sıcaklık 10 °C, yıllık sıcaklık amplitüdü 27.2 °C ve donlu gün sayısı 111.8 gün kadardır. Yıllık ortalama yağış tutan 440 mm. dolayındadır. En fazla yağış alan mevsim ilkbahar (%35.5), en düşük yağış alan mevsim ise yaz (%19.3) dır. Yağış değerlerinin düşmesine karşılık, sıcaklık ve dolayısıyla buharlaşma değerlerinin yükseldiği yaz ve sonbahar aylarında, özellikle Temmuz-Ekim aylan arasındaki yaklaşık 4 ay süreyle su noksanlığı görülmektedir. Erinç (1965)'in yağış etkinliği formülüne göre, bitki örtüsü park görünümlü olan yan nemli iklim tipi içerisinde bulunan araştırma sahası, Thorntwaite iklim tasnifine göre kurak-az nemli, mezotermal, su fazlası kış mevsiminde ve orta derecede olan deniz etkisindeki iklim tipi içerisinde kalmaktadır. İspir ve çevresindeki yerüstü su kaynaklan, Çoruh Irmağı ve kollan tarafından drene edilmektedir. Sulama ve kullanma suyu temininde olduğu kadar, enerji üretiminde de yüksek bir potansiyel oluşturan Çoruh Irmağı, karlı-yağmurlu rejim tipine sahiptir. Termik ve yağış rejimine uygun olarak ırmak seviyesi ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde yükselmekte, yaz ve kış mevsimlerinde ise düşmektedir. Derin vadilerle parçalanmış durumda bulunan araştırma sahasında, özellikle eğim değerlerinin yüksek oluşuna ve erozyona bağlı olarak, toprak profili gelişmemekte ve sürekli başlangıç safhasında kalmaktadır. Yüzeyde çok ince bir örtü oluşturan bu iskelet topraklar, otlak alam olarak kullamlmalan dışında, hiçbir ekonomik değeri bulunmamaktadır.311 Bölge içerisinde dağılış gösteren bitki formasyonları, coğrafî faktörlere bağlı olarak değişmektedir, örneğin Çoruh vadisinin yaklaşık 1000-1200 m. den alçak kesimlerinde çalı formasyonu yayılış göstermektedir. Bölgenin Pazaryolu doğusunda kalan bölümündeki orman sahasında, meşe ve ardıçlar yaklaşık 1800-2000 m. yüksekliğe kadar çıkmakta, 1300-2400 m. 1er arasında ise yer yer saf sarıçam ormanlarına rastlanmaktadır. Orman örtüsünün tahrip edildiği bölgenin batı ve güney kesimlerinde antropojen stepler gelişmiştir. Subalpin ve alpın çayır formasyonu ise, bölgenin yaklaşık 2400-2500 m. nin üzerinde kalan kesimlerinde yayılış göstermektedir. Bölge nüfusu, 1985 sayım yılı sonuçlarına göre 52 267 kadardır. Bölgede nüfus artış hızı çok düşüktür. Nitekim 1927-1985 sayım yıllan arasında, bölge nüfusu %60 oranında artış göstermiştir ki, Türkiye genelinde bu oran %261.4 kadardır. Bu durum, geçim kaynaklan sınırlı olan araştırma sahasının göçlerle sürekli nüfus kaybetmesinin bir sonucudur. Bölge nüfusunun doğurganlık oranı %2.3. ölüm oranı ise %1.0 dolayındadır. tspir ve çevresinde ortalama ömür erkek nüfusta 59.6, kadın nüfusta ise 61.1 kadardır. Göçlere bağlı olarak, ispir ve çevresindeki köy yerleşmelerinin çoğunun nüfusu sürekli azalmaktadır. Bazı köyler ise, tamamen ortadan kalkma noktasına gelmiştir ki, bunlardan Meşebaşı Köyü'nün nüfusu 1990 yılında 2 kişiye düşmüştür. ispir ve çevresinde yaklaşık 3500-4000 dolayında nüfus mevsimlik göç hareketine katılmaktadır. Yaylacılık faaliyetinin ortaya çıkardığı bu göç hareketine çoğunlukla kadın, çocuk ve yaşlı nüfus katılmaktadır. Göç hareketi, bölge nüfusunun yaş ve cins yapışım da etkilemiştir. Nitekim göç hareketine erkek nüfusun daha yoğun olarak katılması, 1985 sayım yılında cinsellik oranının %86 dolayında gerçekleşmesine neden olmuştur. Aynca eğitim, çalışma ve evlenme gibi nedenlerle bölge dışına çıkan genç nüfus, nüfus pramidinin 15-19 yaş dilimlerinden itibaren daralmasına neden olmakta, 50-54 yaş diliminden itibaren nisbi bir genişleme gözlenmektedir. Araştırma sahasında, okullaşmada sağlanan başanya ve özellikle 19801i yıllarda düzenlenen kurslara bağlı olarak okuma-yazma oram %90'nın üzerine çıkmıştır. Her ne kadar ilköğrenim seviyesinde okullaşma oram yüksekse de, orta dereceli okullar ile yüksek öğrenime yeterli öğrenci akışı sağlanamamaktadır. Bu arada, sosyo-kültürel yapıya bağlı olarak ilköğrenim sonrası eğitimde kız çocuklan aleyhine büyük bir dengesizlik görülmektedir. Bölgede altı orta dereceli okul bulunmaktadır. Lise seviyesinde eğitim veren okulların üçü de ispir'de toplanmıştır. Pazaryolu, Çamhkaya ve Kınk'ta birer ortaokul bulunmaktadır.312 Bölgedeki bütün eğitim kurumlarında, öğretmen, okul, dersane ve teknik donanım yetersizliği, dolayısıyla eğitimde kalitenin düşüklüğü en önemli soranlar durumundadır. Araştırma sahasında 1 hastane, 1 verem savaş dispanseri, 8 sağlık ocağı ve faal durumda olan 10 sağlık evi'bulunıuaktadü. Basil cerrahi müdahelelerin de yapılabildiği hastane ile birlikte, Verem Savaş Dispanseri ve Sağlık Ocağı'nın da hizmet verdiği ispir kasabası, yakın çevresi için küçük bir sağlık merkezi durumundadır. îspir ve çevresinde ortalama aile büyüklüğü 6.0 kişi dolayındadır. Bazı köy yerleşmelerinde hane halkı büyüklüğü 10 kişinin üzerine çıkmaktadır ki. bu durum, ataerkil aile yapısının bölgede halen önemini koruduğunu göstermektedir. Bölgede 1985 sayım sonuçlarına göre matematiksel nüfus yoğunluğu 18.6 kişi/km“ 'dir. Bu yoğunluk Türkiye (63 kişi/km-) ve Erzurum (34.1 kişi/km-) ortalamasının çok altındadır. Bölgedeki köy yerleşmelerinin ortalama nüfus büyüklüğü 322.4 kişidir. Halbuki Türkiye geneli için bu değer 660.5 kişi, Erzurum ili için ise 440 kişi kadardır. Bölge nüfusunun yaklaşık %45 kadarı 800-1500 m. 1er arasında, %40 kadarı 1500-2000 m. ler arasındaki yükselti kuşağında yaşarken, 2000-2500 m. 1er arasındaki yükselti kuşağında yaşayan nüfus oranı sadece %15 kadardır. Matematiksel nüfus yoğunluğu 800-1500 m. yükselti kuşağında 146 kişi/km”iken, üst yükselti kuşaklarına doğru yoğunluk sürekli azalmaktadır. Araştırma sahasında îspir ve Pazaryolu ilçe merkezlerine bağlı 127 köy yerleşmesi bulunmaktadır. Yaklaşık 102 mahalle ile birlikte bölgedeki devamlı yerleşme sayısı 231'i bulmaktadır. Yaklaşık 160 dolayındaki geçici yerleşmenin %80'den (134 adet) fazlasını yayla yerleşmeleri oluşturmaktadır. îspir ve çevresinde yerleşmelerin daha çok yüksek kesimlerde yoğunlaşmaları dikkat çekici bir özellik olarak ortaya çıkmaktadır. Nitekim 1500 m. nin altında sadece 24 köy yerleşmesi bulunurken 1500-2000 m. yükselti basamağında yerleşme sayısı 76'a yükselmektedir. Ancak 2000 m. den sonra yerleşme yoğunluğu yeniden düşmektedir ki bölgede, bu yüksekliğin üzerinde sadece 29 köy yerleşmesi bulunmaktadır. Bölgede devamlı yerleşmelerin üst sının 2400 m. den geçmektedir. Her ne kadar 2200-2300 m. den sonra devamlı yerleşmeler büyük ölçüde ortadan kalkıyorsa da, bu yükseltiden sonra da yer yer devamlı yerleşmelere rastlanmaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 2400 m. kadar olan Yağlı ve Yaylacık köyleri, bölgenin en yüksekte kurulmuş devamlı yerleşmelerini oluşturmaktadır.313 Bölgedeki köy yerleşmelerine düşen ortalama saha 22 km2 kadardır. Ancak, özellikle bölgenin kuzeydoğusunda çok sayıda küçük ve dağınık mahallelerden oluşan köylerin yüzölçümleri çok artmaktadır. Buna karşılık, yakın geçmişte köy durumuna gelen yerleşmelerin yüzölçümleri oldukça dardır. Bölgedeki yerleşmelerin dağılış ile tarım alanlarının dağılışı arasında uyumluluk gözlenmektedir. Nitekim tarım alanlarının, özellikle vadilerin belirli kesimlerinde sınırlı kalışına bağlı olarak yerleşmeler de genel olarak vadilerin uzanışını takip etmektedir. Kuruluş yeri olarak bölgedeki köy yerleşmelerinin %51'i vadileri, %35'i yamaçları ve geriye kalan %14'lük bölümü ise sırt ve tepeleri seçmiştir. Ancak bu yer seçimlerinde toprak ve su kaynaklan ile güvenlik, birinci derecede önem verilen faktörleri oluşturmuştur. Araştırma sahasındaki yerleşmeler, çoğunlukla toplu dokuludur. Ancak, toplu dokulu küçük ve birbirinden uzak mahallelerden oluşan köy yerleşmeleri, bu özelliğine bağlı olarak dağınık bir doku kazanmıştır. Ayrıca tarım alanlarının çok daha sınırlı ve dağınık olduğu bölgenin kuzeydoğu kesiminde gevşek ve dağınık yerleşme dokusuna rastlamak mümkün olmaktadır. Özellikle savunma faktörünün önemini kaybetmesi ile yerleşme çekirdekleri birçok yerde dağılma eğilimi göstermiş ve gevşek dokulu yerleşmeler gelişmeye başlamıştır. Toplu dokulu yerleşmeler, kuruluş yerindeki doğal çevre şartlan ile sosyal ve ekonomik şartlara bağlı olarak belirli şekiller kazanmışlardır. Araştırma sahasında en çok rastlanan yerleşme şekli, belirli bir forma sahip olmayan küme köylerdir. Ancak bölgede elips veya dairesel şekilli köylerle uzunlamasına gelişmiş vadi ve yolboyu köylerine de rastlanmaktadır. ispir ve çevresinde Orman Köylerini Kalkındırma Planı kapsamına alman 38 köy yerleşmesinden 14'ü orman içi, 24'ü ise orman kenan köy olarak ayrılmıştır. Ancak, bozuk baltalık durumundaki küçük orman alanlan yakınındaki 19 köy de hesaba katılırsa, bölgedeki orman köyü sayısı 57'ye yükselmektedir. Bölgedeki köy yerleşmelerinin temel geçim faaliyetlerini, tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Her iki faaliyetin bir arada sürdürülmek zorunda olduğu bölgede, coğrafî faktörlere bağlı olarak birinci derecede önemli ekonomik faaliyet farklılık göstermektedir. Nitekim, İspir ve çevresindeki 66 köyde (%52) hayvancılık, 46'sında (%36) tarla tanmı ve 15'nde (%12) ise bağ-bahçe tarımı, temel ekonomik faaliyeti oluşturmaktadır. Araştırma sahasında geçici yerleşmelerinin büyük çoğunluğunu oluşturan yaylalar, nüfusun azalması, mera alanlarının verimsiz ve yetersizliği ile sürdürülen faaliyetin ekonomik olmayışı gibi314 nedenlere bağlı olarak önemini kaybetmektedir. Nitekim bölgedeki 134 yaylanın 40'tan fazlası terkedilmiş durumdadır. Mezraa yerleşmelerinin büyük çoğunluğu ise, köye veya köy yerleşmelerinin birer mahallesi durumuna dönüşmüştür. Diğer geçici yerleşmelerden bağevi (hulek), dam, kom ve ağıl ise tamamen ortadan kalkmak üzeredir. Bölgede şehir olarak nitelendirilebilecek yerleşme bulunmamakla birlikte, ispir ilçe merkezi, nüfus miktarı, fonksiyonları, fizyonomik görünüm ve planlama bakımından diğer yerleşmelerden ayrılmaktadır. Bu yönüyle İspir, bir kasaba yerleşmesi olarak nitelendirilebilir. Buna karşılık, Pazaryolu ilçe merkezi yönetim fonksiyonuna rağmen, nüfus, tarım dışı faaliyetler ve fizyonomik görünüm bakımından henüz kasaba niteliği kazanamamıştır. ispir çevresinde en fazla kullanılan yapı malzemesi taştır. Ancak toprak ve ahşap bölge konutlarında yoğun olarak kullanılan diğer yapı malzemelerini oluşturmaktadır, ispir ve çevresindeki konutların %90.2'i taş ve %6.8'i tuğladan, geri kalan bölüm ise kerpiç ve ahşaptan yapılmıştır. Orman alanlarının geniş yer kapladığı bölgenin kuzeydoğu kesimindeki konutlarda kullanılan ahşap malzeme oranı artmakta, hatta yan bileşenlerin inşasında tamamen ahşap kullanılmış konutlara da rastlanmaktadır. Kuraklığın daha etkili olduğu ve ahşap malzeme temininin güç olduğu bölgenin batı ve güney yansında taş ile birlikte toprak, hakim yapı malzemesidir. Konutların çoğunluğunda çatı örtü malzemesi olarak toprak kullanılmış olup, düz çatılar oldukça yaygın durumdadır. Ahşap malzemenin kullanıldığı konutlarda kat sayısı artış göstermektedir. Nitekim ahşap temininin kolay olduğu Sırakonaklar Köyü'nde, konutların kat sayısı 4'e kadar yükselmiştir. Bölge içerisinde iklim şartlarının önemli farklılıklar göstermesi, konut şekillerinin değişmesine neden olmuştur, örneğin Çoruh vadisinin alçak kesimlerinde ev ve eklentileri birbirlerinden uzaklaşıp, kapı ve pencere ebatları büyümüş, yaz mevsiminde oturulmak üzere, etrafı açık bırakılmış olan ve eyvan olarak adlandırılan bölümler ortaya çıkmıştır. Buna karşılık, kış şartlarının çok çeşitli olduğu yüksek kesimlerde, bileşik ev tipi ortaya çıkmış, kapı ve pencere ebatları ise çok küçülmüştür. Sosyal, kültürel, ekonomik ve tarihi faktörler de konut şekilleri üzerinde etkili olmuştur. Örneğin güvensizlik ve savunma faktörüne bağlı olarak ev ve eklentiler bir çatı altoda toplanmış, kapı ve pencere ebatları küçülmüş, kale şekilli konutlar ortaya çıkmıştır. Sürdürülen ekonomik faaliyetler ve gelir seviyesi de, ev ve eklentilerinin (ahır, samanlık, ambar gibi) sayı ve büyüklüğünü belirlemiştir.315 Araştırına sahası, tarımsal değeri oldukça düşük arazilerden oluşmaktadır, su, eğim ve drenaj şartlarına göre yapılan sınıflandırmada, ekip biçme faaliyetlerinin sürdürülebileceği İL, IH. ve IV.sınıf araziler bölge yüzölçümünün sadece %15 kadarını kaplamaktadır. Bölge yüzölçümünün %9.7'si (27 333 ha.) ekili dikili alanlara, %58.9'u çayır ve mera alanlarına, %18.8'i orman alanlarına ayrılmış olup, geriye kalan %12.6'lık bölüm tarım dışı alanlar durumundadır. Yükselti artışıyla iklim şartlarında meydana gelen değişmeye bağlı olarak Çoruh vadisinin alçak kesimlerindeki sulanabilen alanlarda bağ ve bahçe, eğimli yamaç ve sırtlarda kuru tarım metodu ile tarla tarımı sürdürülürken, yüksek kesimlerde geniş yayılış alanı bulan otlak alanlarına bağlı olarak hayvancüık hakim ekonomik faaliyet durumuna geçmektedir. Bölgedeki tarım alanlarının sadece 7 681 ha. ı (%28.1) sulanabilmekte, geriye kalan 19 652 ha. lık (%71.9) bölümünde kuru tarım metodu uygulanmaktadır. Vadi tabanındaki tarım alanlarının sulanması ilkel metodlarla sürdürülmektedir. ispir ve çevresindeki tarımsal faaliyetlerde ekstansif metodlar hakim durumdadır. Nitekim, makinalaşmanın çok düşük seviyede olduğu bölge tarımında gübreleme, zararlılarla mücadele ve kaliteli tohumluk kullanımına gereken önem verilmediğinden, verim de düşük gerçekleşmektedir. Bölgedeki tarım alanları çok parçalanmış olup, ortalama parsel büyüklüğü 2.1 da. kadardır. Bu arada tarım işletmelerinin çok sayıda küçük ve dağınık parsellerden meydana gelmesi, başta makinalaşmayı ve dolayısıyla verimliliği düşüren önemli bir faktördür. Pazarlamada karşılaşılan güçlükler ve yetersizlikler, tarım faaliyetlerinden elde edilen gelirin düşük seviyelerde kalmasına neden olmakta, dolayısıyla gelişme engellenmektedir. Araştırma sahasında ekili-dikili alanların %57.5'i tahıl, %20.5'i yem bitkileri, %14.6'sı meyva ve %5.6'sı sebze tarımına ayrılmıştır. Tahıllar içerisinde en fazla eküiş alanına sahip ürün buğdaydır (%63.1). Bölgede tarımı yapılan diğer tahılları ise arpa (%23.7), mısır (%6.6) ve çavdar (%62) oluşturmaktadır. Temel geçim faaliyetlerinden biri olan hayvancılığa bağlı olarak yem bitkileri üretimi, bölge tarımında önemli bir yer tutmaktadır. Arastama sahasında 31 000 ton dolayında gerçekleşen yıllık kuru ot üretiminin %65'i çayır alanlarından, geriye kalan bölümü ise korunga, yonca ve fiğ ekim alanlarından elde edilmektedir.316 Üretim bakımından yüksek bir potansiyele sahip olmakla birlikte sebze ve meyva tarımı, bölgenin önemli gelir kaynağı durumuna gelememiştir. Sulanabilir tarım alanlarının oluşturduğu sebze ve meyva bahçelerinde daha çok enterkültür tarım uygulanmaktadır. ispir ve çevresıuûoki meyva bahçelerinde 325 200 kadar olan dikili ağacın %25 kadarım üüi ağaçlan oluşturmaktadır. Ekiliş alanı ve ağaç sayısı fazla olan diğer türler ise sırasıyla elma (%17.7), kayısı (%12.6), vişne (%7.7) ve armut (%6.9) tur. Bölge yüzölçümünün yaklaşık %60 kadarım kaplayan çayır ve mera alanları, hayvancılığın bölgenin en önemli geçim kaynaklarından biri durumuna gelmesine neden olmuştur. Ancak otlak alanlarının veriminin düşük oluşu hayvan sayısını ve üretimi büyük ölçüde sınırlandırmıştır. Araştırma sahasında 1988 yılı itibariyle 48 197 baş sığır, 129 000 baş koyun ve 9 614 baş keçi olmak üzere toplam 186 81 1 dolayında büyükbaş ve küçükbaş hayvan besleniyordu. Ayrıca 3 823 baş kadar yük ve çeki hayvanı bulunuyordu. İspir ve çevresinde genel olarak mera hayvancılığı sürdürülmektedir. Yükselti farklılığı nedeniyle, otlak alanlarının farklı devrelerde gelişmesi, hayvan sürülerinin de yer değiştirmesini zorunlu kılmıştır. Dolayısıyla yaylacılık faaliyeti, bölge hayvancılığının en önemli özelliklerinden biridir. Otlakların verimsizliği, besin değeri yüksek yem kullanımının yetersizliği, hayvanların sağlık şartlarına uygun olmayan ahırlarda barındırılması, salgın hastalıklarla mücadelenin yetersizliği ve yozlaşmış ırkların beslenmesi, hayvancılıkta et ve süt veriminin düşük gerçekleşmesine neden olmaktadır. îspir ve çevresi yüksek bir arıcılık ve ipekböcekçiüği potansiyeline sahiptir. Kovan basma bal üretiminin 20 kg. ı pek aşmadığı bölgede, yarıya yakım sönmüş durumda bulunan 9 000 adet dolayında kovan bulunmaktadır. Aynca bölgede, gezici arıcılar tarafından 2500-3000 adet dolayında kovan açılmaktadır. İpekböcekçiüği ise bölgede 1985'ten sonra gelişmeye başlayan yeni bir ekonomik faaliyettir. Bölge yüzölçümünün yaklaşık %18.8 (52 763 ha.) kadarım kaplayan ormanların %45'ini koru, %55'ini ise bozuk baltalık ormanlar oluşturmaktadır, iyi kalitede koru ormanlarının tamamı bölgenin kuzeydoğusunda yer almaktadır. Bölge ormanlarından elde edilen yıllık yapacak odun üretimi 2 850 ton, yakacak odun üretimi ise 8 680 ster dolayındadır. ispir ve çevresi zengin sayılabilecek bir maden potansiyeline sahip olmakla birlikte, işletmeye açılan tek önemli maden, Karahan linyit yataklarıdır. Pliosen yaşlı Karahan Formasyonu317 içerisinde yer alan linyit yataklarının görünür rezervinin 6 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir. D.L.1. tarafından işletilen bu yatakların 1990 yılı itibariyle 23.5 bin ton linyit üretimi gerçekleştirilmiştir. îspir ve çevresinde kapasiteli modern sanayi tesisleri bulunmamaktadır. İspir'de yapımı planlanan Deri Fabrikası henüz üretim faaliyetlerine başlayamamıştır. Ek gelir kaynağı olarak halıcılık, bölgede 1984'ten itibaren önemli gelişme göstermiştir. Nitekim 1989 yılı itibariyle bölgedeki halı üretimi 1300 m- ye yükselmiştir. îspir ve çevresinde ulaşım, yeryüzü şekilleri tarafından kuzey-güney yönünde büyük ölçüde engellenmiş olmasına karşılık, Rize ve Erzurum gibi şehir yerleşmeleri nedeniyle daha çok bu doğrultuda gelişmiştir. Ispir-Rize karayolu ile birçok dağ köyünü İspir'e bağlayan yollar, kış mevsimindeki kar yağışlarına bağlı olarak 4-5 ay süreyle ulaşıma kapanmaktadır. Bölgedeki ulaşım sisteminin çok yetersiz oluşu nedeniyle, ticaret faaliyetleri yeterince gelişmemiştir. Ticaret fonksiyonu bakımından Erzurum'un etki sahası içerisinde kalan araştırma sahasındaki en önemli perakende ticaret merkezi İspir kasabasıdır. ispir ve çevresi, doğal ve kültürel turizm değerleri bakımından yüksek bir potansiyele sahiptir. Ancak başta ulaşım olmak üzere, konaklama, donatım ve altyapı hizmetlerinin yetersizliği nedeniyle bu turizm potansiyeli değerlendirilememiştir. Sonuç olarak İspir ve Çevresi, temel ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan, geçim kaynaklarının çok sınırlı oluşu nedeniyle göç veren ve nüfusu sürekli azalan, sosyo-kültürel ve sosyo ekonomik sorunlarına çözüm bekleyen ve kalkındırılması için belirli hizmet ve yatırımlara ihtiyaç duyulan, geri kalmış yörelerden birini oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTEAC îspir and iîs surroundings, which is oar area of investigation is in the Eastern Black Sea Region. The area, which includes îspir and Pazaryolu districts is about 2805 square kilometers. Morphologically it is composed of two departments : in. the south Cermeii river basis which constitute, a small potion of upper Corah basic; in fee north Central Corah basis. The area of investigation is divided *oy Çorah river and its branches which flows at southwest-northeast direction. Soğank-Kaçkar Mountains is the nort and Mescit Mountains in the south which Simit fee area and they are prolonged in the same direction. In îspir where the average rain per year is 440 mm. and average heat is 10 °C per year there is a half-dry climatic condition. The primary plant-cover is i'spir and its surroundings is forest. While in the northeast of the place Finns syivestris is the dominant forest, in the southern and western places steppe has been the dominant formation due to antropogene destruction. In the area of investigation there are 231, continuous settlements including 2 towns, 127 villages and 102 neighbourhoods. The number of the settlements become 390 when we add 159 temporary settlements. In 1985 census, the population in îspir and its surroundings was 52 267, among which 15% in towns and 85% in rural areas. The basic economy of the region is agriculture and animal raising. But, because of the difficulty of making a living, there is a constant immigration and the population is getting smaller day by day. Because of this the average population at villages is approximately 322.4, and mathematical intensity 18.6 square kilometers. When viewed as a whole, îspir and its surroundings is seen to occupy a transition place between Eastern Black Sea and Eastern Anatolia. This transition is observed in climate and plant cover, socio-econornical and sccic-caitmrai structure as well as settlement style. Despite the difference in nort-south direction, there appears a comperative continuity in east-west direction. But, it is possible to observe the change is small distances, too. is the district where the altiture changes among neighbouring settlements in which natural, social and economical conditions change. As a result, îspir and its surroundings are one of the underdeveloped districts the economy of which is based on agriculture and animal raising, where there is a constant imigration and a population decrease, where there is an urgent solution to socio-economical and socio-culturai problems.
Benzer Tezler
- Bölgesel coğrafya açısından bir araştırma Yusufeli ve yakın çevresinin coğrafi etüdü
Başlık çevirisi yok
MEHMET TIRAŞ
- Erzurum/İspir ilçesinde geleneksel ev mimarisi
Traditional house of architechture in Erzurum Ispi̇r county
RAZİYE ÇİĞDEM ÖRNEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sanat TarihiAtatürk ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZERRİN KÖŞKLÜ
- Trend analysis of climate extreme indices for Turkey
Türkiye'de iklim uç olayları indislerinin tarihsel değişimi
BERNA DÜNDAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER LÜTFİ ŞEN
- 2010 sonrası İstanbul Avrupa yakası-TEM aksı boyunca gelişen büyük ölçekli kentsel projelerin (karma projeler) kentsel mekana yansımaları
The reflections to the urban space of the large-scale urban projects (mix-used projects) developed along Istanbul European side TEM (Trans European Motorway) axis after the year 2010
GÜRKAN KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN CENGİZ