Çevresel gürültü yönetimi kapsamında sessiz alanların belirlenmesine yönelik model önerisi: İşitsel peyzaj yaklaşımının kullanımı
A model proposal for identification of quiet areas under environmental noise management: Soundscape perspective
- Tez No: 688539
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜRAY DOĞAN, DOÇ. DR. KADİR GEDİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Kentleşmenin ve sanayileşmenin hızla arttığı günümüz dünyasının küresel dinamikleri dikkate alındığında çevresel gürültü kirliliğinin önlenmesi giderek zorlaşmakta ve bu durum sakin alanların azalmasına, akustik konforun bozulmasına ve işitsel peyzaj kalitesinin düşmesine yol açmaktadır. Gürültü seviyesini sayısal olarak düşürmeye çalışan geleneksel yönetim yaklaşımları sorunun çözümünde yetersiz kaldığından yeni geliştirilen ve tamamlayıcı nitelikte yaklaşımlara ihtiyaç vardır. Türkiye'nin“Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi (ÇGDY) Yönetmeliği”adıyla ulusal mevzuatına aktarmış olduğu 2002/49/EC sayılı Çevresel Gürültü Direktifi (ÇGD), gürültü kirliliğinin azaltılmasında etkili bir önlem olarak sessiz alanların tasarlanmasına ve korunmasına dikkat çekmektedir. Ancak, sessiz alanların tanımlanması ve yönetimi konusunda belli bir gürültü göstergesinin, limit değerin ya da alan özelliklerinin belirtilmemesi yetkili otoriteleri“özgür bir çözüme”yönlendirmekte ve ortak bir stratejinin oluşturulmasını zorlaştırmaktadır. ÇGDY Yönetmeliği'nde“sessiz”ve“sakin”alan olarak iki farklı terminoloji kullanılmakta olup ulusal ve uluslararası uygulamalar ve mevzuatın ana hedefi dikkate alındığında bu tür alanlar için bu çalışma kapsamında“sakin alan”kavramının kullanılması önerilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı; çevresel gürültü yönetimi kapsamında sakin alanların belirlenmesine yönelik işitsel peyzaj yaklaşımı odağında bir model önerisi geliştirmektir. Bu kapsamda, Antalya'da bulunan dört kentsel park araştırma alanı olarak seçilmiş olup sahada ses seviyesi ve hava kalitesi ölçümleri ile eş zamanlı olarak alan kullanıcılarına anket uygulanmıştır. Saha çalışmaları kapsamında elde edilen öznel ve nesnel veriler istatistiksel yöntemler kullanılarak değerlendirilmiş olup mevcut bilimsel çalışmalar ile ulusal ve uluslararası ölçekteki uygulamalar göz önünde bulundurularak“Sakin Alan Kalitesi (SAKİN)”için model geliştirilmiştir. Bu çalışmada kentsel parkların akustik değerlendirmesi yapıldığında eşdeğer ses düzeyi için kullanılan LAeq göstergesine ilişkin ortalama değerin tüm çalışma alanlarında Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)'nün dış ortamdaki yaşam alanları için 55 dBA olarak önerdiği eşik değerden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ancak, kişilerin sakinlik algısı ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkisi bulunan L50 göstergesinin ise çalışma alanlarından biri dışında tüm çalışma alanlarında 55 dBA'dan daha düşük olduğu saptanmıştır. Buna ilave olarak, arka plan gürültü göstergesi bağlamında kullanılması önerilen L90 göstergesinin tüm çalışma alanlarında 55 dBA'nın altında kaldığı bulunmuştur. Çalışma alanlarındaki PM2,5 ortalamasının 17,64 µg/m3 (±1,69) olduğu ve DSÖ'ye göre PM2,5 için belirlenen 24 saatlik limit değeri (25 µg/m3) aşmadığı tespit edilmiştir. Çalışma alanlarındaki işitsel peyzaj algısı ve çevresel kalite memnuniyetine ilişkin kullanıcı görüşlerini almak amacıyla toplamda 525 kişiye anket uygulanmıştır. İşitsel peyzaj algı modeline göre Atatürk Kültür Parkı'nın yaz ve kış dönemi ile Karaalioğlu Parkı'nın yaz dönemi“sakin ses alanı”nda kalırken Erdal İnönü Parkı, Olbia Kent Parkı ve Karaalioğlu Parkı'nın kış dönemi“keyifli/canlı ses alanı”nda kalmıştır. Yapılan istatistiksel analizler; doğa sesi varlığının, ses kalitesi memnuniyeti ve seslerin ortamla uyumunu pozitif yönde, mekanik kaynaklı ses varlığının bu öğeleri olumsuz yönde etkilediğini göstermiştir. Geliştirilen SAKİN modeline göre ses kalitesi memnuniyetini etkileyen faktörlerin öznel veriler bağlamında“ses uyumu”,“çevresel kalite memnuniyeti”ve“duyulan doğa sesinin trafik sesine oranı”ile nesnel veriler bağlamında“sıcaklık”ile akustik göstergelerden“L50”değişkeni olduğu tespit edilmiştir. Özetle bu çalışma kapsamında geliştirilen SAKİN modeli; kentsel sakin alanların belirlenmesinde sesi“atık yönetimi”bağlamında ele alan geleneksel çevresel gürültü yönetimi penceresinden bakmanın yetersiz kaldığını ve sese“doğal kaynak yönetimi”penceresinden bakarak merkezine alan“işitsel peyzaj”yaklaşımı kullanımının sakin alan kalitesini belirlemede etkili olduğunu göstermiştir. Bu çalışma kapsamında geliştirilen SAKİN modelinin Türkiye, AB ve uluslararası düzeyde sakin alan ve işitsel peyzaj uygulamalarına katkı sağlayacağı beklenmektedir. Ayrıca, kent içinde sakin alan oluşturulmasının beraberinde getireceği insan sağlığı üzerindeki pozitif etkilerinin artırılması, kentsel çevre kalitesinin yükseltilmesi, kentsel planlamada toplum bilimi konsepti çerçevesinde halk katılımlı yaklaşımların geliştirilmesi ve özendirilmesi, iklim değişikliğinden kaynaklı kentlerde oluşacak baskıların azaltılması yönündeki stratejik hedeflere ulaşılmasında teşvik edici olacağı öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
Considering the global dynamics of today's world where urbanization and industrialization are rapidly increasing, it becomes increasingly difficult to prevent environmental noise pollution and this leads to a decrease in quiet areas, deterioration of acoustic comfort and a decrease in soundscape quality. Since traditional management approaches that try to numerically reduce the noise level are insufficient in solving the problem, newly developed and complementary approaches are needed. The Environmental Noise Directive (END) numbered 2002/49/EC, which Turkey has transposed into its national legislation with the name of“Regulation on Assessment and Management of Environmental Noise (RAMEN)”, draws attention to the design and protection of quiet areas as an effective measure in reducing noise pollution. However, not specifying a specific noise indicator, limit value or area characteristics in the definition and management of quiet areas directs the competent authorities to a“freedom in solution”and makes it difficult to establish a common strategy. In RAMEN, two different terminologies are used as“quiet”and“calm”areas, and considering the national and international practices and the main target of the legislation, it is recommended to use the concept of“calm area”for such areas within the scope of this study. The main purpose of this study is to develop a model proposal focusing on the soundscape approach for the determination of quiet areas within the scope of environmental noise management. In this context, four urban parks in Antalya were selected as research areas and a questionnaire was conducted to the users of the area simultaneously with the sound level and air quality measurements. Subjective and objective data obtained within the scope of field studies were evaluated using statistical methods, and a model was developed as“Calm Area Quality Model (CALM)”, taking into account the existing scientific studies and national and international applications. The acoustic evaluation of urban parks in this study shows that average equivalent sound level value of the LAeq in all study areas is higher than the threshold value recommended by the World Health Organization (WHO) as 55 dBA for outdoor living spaces. However, the L50 indicator, which has a statistically significant relationship with people's perception of calmness, was found to be lower than 55 dBA in all study areas except one of the study areas. In addition, it has been found that the L90, which is the indicator recommended to be used in the context of the background noise, remains below 55 dBA in all study areas. It has been determined that the average PM2.5 in the study areas is 17.64 µg/m3 (±1.69) and does not exceed the 24-hour limit value (25 µg/m3) determined for PM2.5 according to WHO. 525 people were surveyed in order to get user opinions on the perception of the soundscape and environmental quality satisfaction in the study areas. According to the soundscape perception model, while the summer and winter periods of Atatürk Kültür Park and the summer period of Karaalioğlu Park remain in the“calm sound field”, the winter period of Erdal İnönü Park, Olbia City Park and Karaalioğlu Park are in the“pleasant sound field”remained. Statistical analyses show that the presence of natural sounds positively affects the satisfaction of sound quality and the harmony of sounds with the environment, while the presence of mechanical sound affects these elements negatively. According to the CALM, the factors affecting the satisfaction of sound quality were“sound appropriateness”,“environmental quality satisfaction”and“ratio of natural sounds heard to traffic sounds”in the context of subjective data, and“temperature”in the context of objective data and“L50”from acoustic indicators. In summary, the CALM developed within the scope of this study shows that the traditional environmental noise management window, which deals with sound in the context of“waste management”, is insufficient in determining urban quiet areas, and the use of soundscape approach, which focuses on sounds under“natural resource management”window, is effective in determining the quality of quiet areas. It is expected that the CALM will contribute to quiet areas and soundscape applications in Turkey, at EU and international level. In addition, it is foreseen that it will be an incentive to increase the positive effects on human health that will be brought by the creation of a quiet area in the city, to increase the quality of the urban environment, to develop and encourage public participation approaches in urban planning within the framework of the concept of social science, and to reduce the pressures that will arise in the cities due to climate change.
Benzer Tezler
- Kentsel alanlarda sessiz/sakin işitsel peyzajların belirlenmesine yönelik bir yaklaşım ve Türkiye için bir model önerisi
An approach to determining quiet soundscape in urban areas and a model proposal for Turkey
GÜLŞEN AKIN GÜLER
Doktora
Türkçe
2022
MimarlıkEskişehir Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI ÖZÇEVİK BİLEN
- Havayolu şirketlerinin sürdürülebilirlik uygulamalarının tüketicinin kabulünü etkileyen unsurların belirlenmesi
Determining the factors affecting consumer acceptance of sustainability practices of airline companies
TUĞÇE BAŞAKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sivil Havacılıkİstanbul Gelişim ÜniversitesiHavacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OĞUZ YILDIZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPASLAN KELLECİ
- İnsansız hava araçlarında menzil uzatılmasına yönelik yakıt pili tabanlı yenilikçi bir enerji sisteminin tasarımı ve uygulanması
Design and implementation of an innovative fuel cell based energy system for extending range in unmanned aerial vehicles
BETÜL ERDÖR TÜRK
Doktora
Türkçe
2020
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiYıldız Teknik ÜniversitesiElektrik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA HADİ SARUL
- Yüksek hızlı trenden kaynaklı çevresel gürültünün değerlendirilmesi
Evaluation of environmental noise from high speed train
HAZAL KATMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiKocaeli ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN PEKEY
- Sabiha Gökçen Havalimanındaki yolcu uçağı gürültülerinin değerlendirilmesi
Noise of passanger aircraft at Sabiha Gökçen Airport evaluation
HAVVA GÜLENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiKocaeli ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADRİYE OKTOR