Geri Dön

Osmanlı deniz hamamları-Türkiye'de denize girme kültürünün gelişimi

The Ottoman sea baths -the development of the culture of swimming in Turkey

PDF İndir

  1. Tez No: 698449
  2. Yazar: YASİN TAŞKIN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT HANİLÇE
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Tarih, History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 183

Özet

Deniz hamamları, dört tarafı kapalı ve deniz üzerine kurulan ahşap yapılardır. Umumi ve hususi olmak üzere iki çeşit deniz hamamı vardır. Umumi deniz hamamları, mevsimlik kurulan halka açık işletmelerdi. Hususi deniz hamamları ise yalıların önüne kurulur ve yalı sahipleri tarafından kullanılırdı. Umumi deniz hamamları, hususi deniz hamamlarına göre daha özensiz yapılardı. Hususi deniz hamamları ise yalıların önünde süslü, zarif kutucuklar şeklinde görünürdü. Günümüzde işlevini yitiren bu mekânlar sayesinde Osmanlı Devleti'nin son zamanlarında insanların denize girme alışkanlığı kazandığı düşünülmektedir. Bu yüzden deniz hamamları için plajların öncüsü denilebilir. Osmanlı toplumu, sayfiye(yazlık) geleneğine her zaman önem vermiştir. Halk yaz mevsimi geldiğinde havası serin ve temiz yerlere yerleşirdi. Fakat ilk başlarda, sayfiye alışkanlığında denize yer verilmediği görülmektedir. Halk serinlemek için denizi değil; tatlı su kaynaklarını tercih etmiştir. Bunun nedeni ise deniz suyunun pis olduğu algısıdır. Ayrıca mahremiyet algısının denize olan yaklaşımı etkilediğini de unutmamak gerekir. Denize yönelik olumsuz yaklaşım Avrupa'da da mevcuttu. Ancak deniz suyunun sağlığa yönelik faydalarının keşfedilmesiyle birlikte denize karşı olumsuz yaklaşım son bulmuştur. Deniz hamamlarının bu süreçten sonra yaygınlaştığı anlaşılmaktadır. Ancak deniz hamamlarının sayfiye geleneğinde yer bulması 20. yüzyılın başlarında gerçekleşebilmiştir. Halk bu mekânlara daha çok tedavi maksadıyla ilgi göstermiştir. Döneme ait denizle alakalı eserler incelendiğinde, denizin insan sağlığına yönelik etkilerinden bahsedildiği görülmektedir. Aynı duruma dönemi ele alan anı türü eserler ve yazılarda da rastlanmaktadır. Deniz hamamları, uzunca bir dönem Osmanlı Devleti'nde sosyal hayatın önemli parçalarından birisi olmuştur. Plajların ortaya çıkmasıyla birlikte bu mekânların devri kapanmıştır. Günümüzde ise hafızalardan tamamen silinmiştir. Bu yüzden deniz hamamları hakkında kapsamlı bir çalışma yapılmamıştır. Konu ile alakalı ilk akademik çalışmayı Reşat Ekrem Koçu yapmıştır. Daha sonraki çalışmalar da Koçu'nun çalışmasının tekrarı niteliğindedir. Deniz hamamları ile ilgili kitap çalışması da yok denecek kadar azdır. Burçak Evren'in yalnız İstanbul'daki deniz hamamlarını ele aldığı bir eseri mevcuttur. Zaten konu ile alakalı çalışmaların tamamı İstanbul üzerinedir. Diğer sahil kentlerindeki deniz hamamlarına pek fazla değinilmemiştir. Bu tez çalışmasının amacı söz konusu boşluğu doldurmak ve eldeki bilgileri bir araya getirerek deniz hamamları hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktır. Aynı zamanda Osmanlı toplumunun denizle olan ilişkisi bu mekânlar üzerinden incelenerek literatüre mütevazı bir katkı sunulmaya çalışılmıştır. Osmanlı deniz hamamlarının ele alındığı bu tez çalışması dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde deniz hamamlarının ortaya çıkış sürecinden bahsedilmiştir. Bu bölümde deniz hamamları ile ilgili idari düzenlemelere ve döneme ait deniz hamamları ile ilgili eserlere yer verilmiştir. Bölümde ayrıca Osmanlı toplumunun denizle ilişkisi farklı yönlerden irdelenmiştir. Bölümde son olarak deniz hamamlarının mimari özellikleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise başta İstanbul olmak üzere diğer sahil şehirlerinde kurulan deniz hamamları hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde deniz hamamları farklı yönlerden değerlendirilmiştir. Son bölümde ise plajlara geçiş süreci ele alınmıştır. Bu tez çalışması hazırlanırken Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi, kataloglar ve koleksiyonlardan faydalanılmıştır. Bununla birlikte Osmanlı döneminde deniz hamamları ile ilgili neşredilmiş eserler de incelenmiştir. Konu ile alakalı süreli yayınların, ansiklopedi maddelerinin ve gazete yazılarının taraması yapılmıştır. Ayrıca anı türü eserler ve yabancı kaynaklardan da bolca istifade edilmiştir. Görsel kaynakların taraması yapılarak içeriğin zenginleştirilmesi sağlanmıştır.

Özet (Çeviri)

Sea baths are wooden structures that are closed on four sides and built on the sea. There are two types of sea baths, public and private. Public sea baths were seasonal public enterprises. Private sea baths were set up in front of the mansions and used by the owners of the mansions. Public sea baths were more sloppy than private sea baths. Special sea baths, on the other hand, would appear as decorated, elegant boxes in front of the mansions. Thanks to these places that have lost their function today, it is thought that people have gained the habit of swimming in the last days of the Ottoman Empire. Therefore, sea baths can be called the ancestor of beaches. Ottoman society has always attached importance to the summer resort tradition. When the summer season came, the people settled in cool and clean places. However, at the first times, it is seen that the sea is not included in the summer habit. The people was prefer fresh water sources rather than the sea to cool off. The reason for this is the perception that sea water is dirty. It should also be remembered that the perception of privacy affects the approach to the sea. Negative approach to the sea was also present in Europe. However, with the discovery of the health benefits of sea water, the negative approach to the sea has come to an end. It is understood that sea baths became widespread after this period. However, sea baths found their place in the summer tradition at the beginning of the 20th century. The public showed more interest in these places for treatment. When the works related to the sea of the period are examined, it is seen that the effects of the sea on human health are mentioned. The same situation can be found in memoirs and writings dealing with the period. Sea baths have been an important part of social life in the Ottoman Empire for a long time. With the emergence of beaches, the age of these spaces has come to an end. Today, it has been completely removed from memories. Therefore, no comprehensive study has been conducted on sea baths. Reşat Ekrem Koçu done the first academic study on the subject. It is a repetition of Koçu's work in subsequent studies. There are hardly any book studies on sea baths. Burçak Evren has a work that deals with sea baths in Istanbul only. Anyway, all of the studies related to the subject are on Istanbul. Sea baths in other coastal cities have not been mentioned much. The purpose of this thesis work is to fill this gap and it is to provide comprehensive information about sea baths by bringing together the information. At the same time, by examining the relationship of Ottoman society with the sea through these spaces, a modest contribution to the literature has been attempted. This thesis study on Ottoman sea baths consists of four chapters. In the first part, the emergence process of sea baths is mentioned. In this section, administrative regulations related to sea baths and works related to sea baths of the period are included. In the chapter, the relationship of the Ottoman society with the sea is examined from different aspects. Finally, the architectural features of the sea baths are emphasized in the chapter. In the second part, information is given about the sea baths established in other coastal cities, especially in Istanbul. In the third part, sea baths are evaluated from different aspects. In the last part, the transition process to beaches is discussed. While preparing this thesis, Presidential Ottoman Archives, catalogs and collections were benefited. In addition, with sea baths in the Ottoman period relevant published works were also examined. Periodicals, encyclopedia articles and newspaper articles related to the subject were scanned. In addition, many memoirs and foreign sources have been benefited from. The content was enriched by scanning the visual resources.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    26441

    La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)

    Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)

    HASAN ZORLUSOY

    Doktora

    Fransızca

    Fransızca

    1993

    Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül Üniversitesi

    Fransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EROL KAYRA

  2. Tez No

    805812

    Yüzerken modernleşmek: Cumhuriyet Dönemi'nde plajlar ve plaj kültürü

    Modernizing while swimming: Beaches and beach culture in the republican period

    UFUK ER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    TarihÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CAHİDE SINMAZ SÖNMEZ

  3. Tez No

    342248

    Oryantalist ressamların resimlerinde Osmanlı çinileri

    Ottoman tiles in orientalist painter of paints

    NEŞE ARDA ONAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Güzel SanatlarTrakya Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. GÜLGÜN YILMAZ

  4. Tez No

    566055

    Türkiye'de toplumsal cinsiyet rollerinin klasik batı müziği bestecilerinin mesleki yaşamlarına etkileri

    Effects of the social gender roles to the careers classical music composers in Turkey

    MÜGE DENİZ ERİŞKİN KARABEY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    MüzikHacettepe Üniversitesi

    Müzikoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNCA ARICAN

  5. Tez No

    450993

    Tornadoes, severe hail, and their environments in Turkey

    Türkiye'de hortumlar, şiddetli dolu hadiseleri, ve oluştukları çevre koşulları

    ABDULLAH KAHRAMAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Meteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MİKDAT KADIOĞLU

Geri Dön