Kırdeyên axıftınê dı gotara ayînî da (Gotarên Mela Mistefa Rêkanî wek nimûne)
Dini metinlerde özne (Mela Mistefa Rêkanî'nin nutukları örneği)
- Tez No: 699986
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MAHMUT DÜNDAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Çalışma, konuşma veya yazmada geçen dilsel bir terim olan özne konusnun bir alt bölümü olarak 'dinî metinlerde öznenin kullanımı hakkında Mela Mistefa Rêkanî'nin konuşmalarında öznenin kullanımı'yla alakalıdır. Özne, Kürtçede dil bilgisi sistemi içinde bir bölüm olarak yer almaktadır. Farklı bir anlatım tarzı olarak dinî konuşmalarda öznenin kullanımı, özneye ait farklı varyantlar ortaya konularak açıklanmaya çalışılmıştır ki bu analamda özne, dinî birer konuşma olan Mela Mistefa'nın nutuklarında bu varyantlarıyla kullanılmıştır. Diğer yandan nutuklar, sadece bir tür olarak geçmemektedir. Öyleki nutuklar, sosyal, felsefi, hukuksal, askerî, sanatsal, bilimsel vb. Nutuklar diye birkaç türe ayrılmaktadır. Bunlar arasında dinî nutuklar, farklı bir yapıya sahipitir ki bunlar da köken ve kaynağını İslam dininden almaktadırlar. Bu kaynaklar, Kur'an-ı Kerim, Hz. Peygamber'in sünneti, hîkmet ve dinî menkıbeler şeklinde bölümlere ayrılabilmektedir. Mela Mistefa Rêkanî'nin nutuklarında, öznenin çeşitli variant ve şekilleri kullanılmıştır. Örneğin bunlardan biri haber özneleridir ki kullanıldığında, konuşmanın içeriğiyle alakalı bilgiler verebilmektedir. Bir noktada bu özne çeşidi, konuşma sırasında konunun bir yere bağlanması noktasında kullanılan bir şekli ifade eder. Diğer bir özne türü emir kipi içeren öznedir. Bu özne türünde nutuk veren kişi, herhangi bir emrin yerine getirlmesi noktasında konuşmasını serdederken, muhataba yapılması gerekli olan şeyleri emir kipi içinde bildirmektedir. Öznenin Kürtçede kullanımı ile alakalı bir diğer tür, uyarı ifadesi içeren öznedir. Bu özne türünde nutuk veren kişi, bu kullanımla ilerde IV insanların başına gelebilecek bir müsibet karşısında kişiyi uyarır. Bu durmda dinleyen, daha fazla sıkıntıya duçar olmamak için dikkatli olmaya davet edilir. Özne kullanımının bir diğer türü, nutuk veren, veya dinî konuşmalarda konuşan kişinin, konuşmasında duygusal bir özne şekli kullanarak insanları duygusal bir alana çekmesidir. Bu çalışmada ortaya konulmuştur ki özne, kendi içinde farklı yönleriyle ele alınarak işlenmiştir. Bu farklı türlerinin Mela Mistefa Rêkanî'nin nutuklarında nasıl kullanıldığı da gözler önüne serilmiştir. Öyle ki Mela Mustafa Rêkanî'nin nutuklarında uyarı özneleri (34.02 %), emir sigası içeren özne türü (32.98 %), ileriye ait uyarma türleri (14.43 %), bildirme içeren türler (4.12 %) oranında kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study includes Mistefa Rekani's speech about the use of“ subject in religious texts”in spoken and written language. The subject takes place as a part of grammar system in Kurdish. It has been tried to explain by revealing the different features of the use of the subject in religious speeches. This aspect was used in Mela Mistefa's speech. Speeches are divided into more than one type. For example: social, philosophical, legal, military, artistic, scientific… Among them, religious speeches have a different content. It takes its origins from the religion of Islam. These sources can be divided into sections such as the Qur'an, the Sunnah of the Prophet and religious legends. Various forms of the subject are used in Mela Mistefa's speeches. One of them is the news subject. This gives information about the content of the speech. This type of subject allows the subject to be connected to a place during the conversation. The other type of subject is the imperative subject. In this type of speech, the person who gives a speech tells the things that need to be done to the other people in the imperative mood. The other type related to the use of the subject in Kurdish is the warning subject. The person who gives a speech on this subject warns people against misfortune. The other type of subject is what is the the emotional self. It's purpose is to draw the listeners into an emotional space. VI In Mela Mistef's speeches, these different types were used as warning subject (34 %), commanding subject(32,98 %), forward warning type(14,43 %), and reporting subject (4,12 %).
Benzer Tezler
- Deq û wate xwendineka pragmatîkî (Pexşana lawikê min wek mînak)
Praktik bir okuma olarak metin ve anlam (Örnek olarak 'oğlum' parçası)
BAKHTIAR I. ABDULRAHMAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ