Mehmet Zekâi Dede Efendinin ağır semai formunda bestelediği eserlerin usûl-arûz vezin ilişkisi yönünden incelenmesi
An examination of Mehmet Zekâi Dede Efendi's works composed in the form of heavy semai from usul-aruz vezin
- Tez No: 707981
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ ŞENGÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Türk Mûsıkîsi, Türk Sanat Müziği, Mehmet Zekâi Dede Efendi, Usûl-Ârûz Vezin İlişkisi, Ağır Semâi, Turkish Music, Turkish Classical Music, Mehmet Zekâi Dede Efendi, Usûl-Ârûz Vezin Relation, Ağır Semâi
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
XVIII. yüzyılın önde gelen bestekârlarından Mehmet Zekâi Dede Efendi, Geleneksel Türk Müziğine yaşadığı dönemde damgasını vurmuş, Hammamizâde İsmail Dede Efendinin öğrenciliğinde mûsıkîde ustalaşmaya başlamış, hocasının ve devrin önde gelen birçok bestekârının takdirlerini kazanmıştır. Sanat hayatı boyunca değişik formlarda birçok eser besteleyen Mehmet Zekâi Dedenin Kültür Bakanlığı Devlet Klasik Türk Müziği nota arşivinde dini ve din dışı 206 eseri mevcuttur. Klasik Türk müziğinin büyük bestekarlarından Mehmet Zekâi Dede Efendinin 'Ağır Semai' formunda bestelenmiş 21 adet eseri bulunmaktadır. Bu araştırmada 'Ağır Semai' formunda bestelenen eserlerin usûl-arûz vezni ilişkisi açısından uyum içerisinde olup olmadığı, eserlerdeki güftelerin en çok hangi arûz kalıplarını kullandıkları ve bu kalıpların hangi usûl ile bestelendiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada belirlenen ağır semai formunda bestelenmiş eserlerin içerik analizi yöntemiyle güftelerinin şekil özellikleri, usûl-arûz vezin ilişkisini gösteren şablon ve eser içerisindeki melodik düzümün gösterilmesine ayrıca yer verilmiştir. Bu amaç doğrultusunda araştırma, nitel bir araştırma olup sistematik tarama deseni ile desenlenmiştir. Araştırmada veriler doküman inceleme yoluyla toplanmış ve tema, betimsel analiz ve içerik analizleri ile analiz edilmiştir. Mehmet Zekâi Dedeye ait ağır semâi formundaki 21 eserin 10'u Mefûlü/ Mefâîlü/ Mefâîlü/ Feûlün, 5' i Fâilâtün/ Fâilâtün/ Fâilâtün/Fâilün, 2'si Müstefilâtün/ Müstefilâtün, 1'i Mefâîlün/ Fâilâtü/ Mefâîlün/ Fâilün, 1'i Mef'ûlü/ Fâ'ilâtü/ Mefâ'îlü/ Fâ'ilün ve 2'si Mefâîlün/ Mefâîlün/ Mefâîlün/ Mefâîlün vezninde bestelendiği tespit edilmiş olup, açık ve kapalı hecelerin eserler içerisindeki melodik dağılımının dengeli bir yapıda olduğu saptanmıştır. Bu eserlerden; Mefûlü/ Mefâîlü/ Mefâîlü/ Feûlün veznindeki eserlerin 4 tanesi aksak semai (10/8) usulünde, 4 tanesi ağır sengin semai (6/4) usulünde, 2 tanesi sengin semai (6/8) usulünde, Fâilâtün/ Fâilâtün/ Fâilâtün/ Fâilün vezninde olan 5 eser aksak semai (10/8) usulünde, Müstefilâtün/ Müstefilâtün vezninde 2 eser aksak semai (10/8) usulünde, Mefâîlün/ Fâilâtü/ Mefâîlün/ Fâilün vezninde bestelenmiş 1 eser ağır aksak semai (10/4) usulünde, Mefâîlün/ Mefâîlün/ Mefâîlün/ Mefâîlün vezninde bestelenmiş eserlerin 3 tanesi aksak semai (10/8) usulünde bir tanesi ise ağır aksak semai (10/4) usulünde bestelenmiştir.
Özet (Çeviri)
XVIII. Zekâi Dede Efendi, one of the leading composers, set the Hamma mold in Traditional Turkish Music, Mehmet Efendi's studentship began to master music, and he received the appreciation of the leading contemporary best musicians of the era. Mehmet Zekai Dede, who composed many works in varying forms throughout his art life, has 206 religious and non-religious works in the Classical Turkish Music notation archive of the Ministry of Culture. Mehmet Zekai Dede Efendi, one of the great composers of classical Turkish music, has 21 pieces composed in the 'Heavy Semai' form. Among the best ones in this 'Heavy Semai' form, it is aimed to determine whether the use of usûl-arûz meter is very comprehensive, which prosody patterns of the used lyrics are the most, and which patterns are shown and improved by which method. In the study, the features of the signs of the lyrics, the usûl-arûz meter indicators and the examples of the melodic rhythm of the work are shown in detail, with the method of the content of the se content, whose education is prepared in the best way. For this purpose, the research is aqualitative research and was designed with a systematic scanning pattern. In the research, data were collected through document review and analyzed by theme, descriptive analysis and content analysis. 10 of the 21 works in the form of heavy semai belonging to Mehmet Zekâi Dede are Mefûlü/ Mefâîlü/ Mefâîlü/ Feûlün, 5' i Fâilâtün/ Fâilâtün/ Fâilâtün/Fâilün, 2 of them Müstefilâtün/ Müstefilâtün, 1'i Mefâilün/ Mefâilün/ Mefâilün/ Fâilün It was determined that it was composed in 'i Mef'ûlü/ Fâ'ilâtü/ Mefâ'îlü/ Fâ'ilün and 2 of them were in Mefâîlün/ Mefâîlün/ Mefâîlün/ Mefâîlün meter, and the melodic distribution of open and closed syllables in the works was found to be in a balanced structure. From these works; 4 of the works in Mefûlü/ Mefâîlü/ Mefâîlü/ Feûlün meter are in the limping semai (10/8), 4 of them are in the heavy sengin semai (6/4), 2 of them are in the sengin semai (6/8), Fâilâtün/ Fâilâtün/ Fâilâtün/ Fâilün 5 works on the meter are in the Akak semai (10/8) meter, 2 pieces on the Müstefilâtün/ Müstefilâtün meter in the Akak semai (10/8) style, and 1 piece on the Mefâîlün/ Fâilâtü/ Mefâîlün/ Fâilün meter, on the Heavy Akak semai (10/4) meter, / Mefâîlün/ Mefâîlün/ 3 pieces of the works composed in Mefâîlün meter were composed in the limping semai (10/8) method and one in the heavy aksak semai (10/4) method.
Benzer Tezler
- Zekai Dede Efendi'ye ait Mevlevi Ayin-i Şerif'lerin makam, usul ve güfte yönünden incelenmesi
Başlık çevirisi yok
NEŞE YEŞİM ALTINEL
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA GÖKDEL
- Mehmet Zekâi Dede Efendi'nin makam anlayışının Türk din mûsikîsine etkileri
The effects of the modal concept of Mehmet Zekai Dede Efendi on Turkish religious music
İRFAN KARADUMAN
Doktora
Türkçe
2011
MüzikAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAYRAM AKDOĞAN
- Türk mûsikîsi makâm eğitiminde kullanılabilirliği bakımından Mehmet Zekâi Dede Efendi'nin beste formundaki eserlerinin analizi
Analysis of Mehmet Zekâi Dede's works in composition form in terms of availability in Turkish music maqam education
KİBELE KIVILCIM ÇİFTÇİ
Doktora
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA SEVİNÇ
- Nuruosmaniye Kütüphanesi No:4959'da kayıtlı şiir mecmuası (İnceleme-metin)
Poetry compilation registered as Nuruosmaniye Library No: 4959 (Textual analysis – transcription)
NECLA KOCAGÖZ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİBEL KOCAER