Şiî tefsir geleneğinde dönüşüm ve bazı tefsir konularının esbâb-ı nüzûl çerçevesinde incelenmesi
Shifting perspectives in the tradition of shiite tafsir on issues in ûlûmü'l qur'ân within the context of esbâb-i nüzûl
- Tez No: 717649
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 303
Özet
Hz. Peygamber'in vefatı sonrasında ortaya çıkan tartışmalar, Hz. Osman dönemindeki fitne olayları, Hz. Ali ile Muâviye arasındaki mücadeleler fırkaların ortaya çıkmasında önemli etkenler arasında zikredilir. Bu olayların akabinde ortaya çıkan gruplardan biri de kendi tarihini İslâm tarihiyle eşdeğer olarak gören Şîa'dır. Yaptığımız çalışmada ana hedefimiz Şiî müelliflerin, ilk dönemden çağdaş döneme kadar Şiî tefsir geleneğinde genelde“ulûmü'l-Kur'ân”(القرآن علوم) özelde“esbâb-ı nüzûl”perspektifinde Tefsir alanındaki yaklaşımlarının herhangi bir değişime uğrayıp uğramadıkları konusunu tespit etmeye çalışmak olmuştur. Bu hedefe ulaşma doğrultusunda yapılan çalışmanın birinci bölümünde;“İlk Dönemde Öne Çıkan Şiî Müfessirler”başlığı altında“Ca'fer es-Sâdık”(148-765),“Kummî”(290-903) ve“Ayyâşî”yi (320-932)“İkinci Dönemde Öne Çıkan Şiî Müfessirler”başlığı altında“Tûsî”(460-1067) ve“Tabersî”yi (548-1154)“Çağdaş Dönemde Öne Çıkan Şiî Müfessirler”başlığı altında ise“Bâküvî”(1853-1938),“Tabâtabâî”(1904-1981),“Mekârim Şîrâzî”(1927/-) ve eserleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise ağırlıklı olarak ilk bölümde tanıtılan müellifler esas alınarak bu müelliflerin tarihi süreçte“ulûmü'l-Kur'ân”konularına bakış açıları“esbâb-ı nüzûl”açısından objektif olarak analize tâbi tutulmuştur. Ayrıca Sünnî ve Şiî müelliflerin birbirlerinden görüş olarak ayrıldıkları noktalar değerlendirilerek bu süreçte ortaya çıkan söylem farklılıkları tarihi seyir dikkate alınarak incelenmeye çalışılmıştır. Kur'an'ın anlaşılması için yapılan tefsir çalışmalarında mezhebi reflekslerle genelde“ulûmü'l-Kur'ân”a özelde“esbâb-ı nüzûl”e büyük önem verdiği görülen Şîa, müellifleri aracılığıyla mezhebi ilkelerinin Kur'ân metni üzerinden temellendirilmesi için tefsir alanında çalışmalar yapmış oldukları tespit edilmiştir. İlk dönemlerde“esbâb-ı nüzûl”konularıyla ilgili nakledilen rivâyetler, Şiî müellifler tarafından daha çok kendi görüşlerini Kur'ân metniyle delillendirmek için kullanılan bir araç olmuştur. Orta dönem müellifleri arasında bu anlayışta kayda değer bir dönüşüm gerçekleşmiş, çağdaş dönemle birlikte Şiî müelliflerin çoğunluğunun fırka ilkeleri perspektifinde ehemmiyet arz etmeyen birçok konuda kendilerini Sünnî bakış açısına daha yakın, mutedil bir çizgide konumlandırdıkları ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
The controversy that emerged after the death of prophet Muhammed, the sedition events in the period of hazrat Osman and the struggle between hazrat Ali and Muâviye were important factors that led to the emergence of sects. One of the sects that emerged after these events was the Shia sect, which saw its own history as equal to the Islamic history. The aim of our study is to determine whether Shia authors have undergone a change generally in the perspective of“ulûmü'l-Kur'ân”(Qur'anic sciences - علوم القرآن) and in particular the“esbâb-ı nüzûl”(occasion of revelation) from the first period down to the contemporary period. In line with this goal, in the first chapter of the study, Jafar es Sadiq (148-765), Kummî (290-903) and Ayyashi (320-932) under the title of“prominent Shiite commentators in the first period”, Tûsî (460-1067) and Tabersî (548-1154) under the title“prominent Shiite commentators in the middle period”, Tabâtabâî“ (1904-1981), Mekarim Shirazi (1927/-) and Bâküvî (1853-1938) under the title ”prominent Shiite commentators in the contemporary period“ are examined. In the second chapter, based on the authors introduced in the first chapter, the perspectives of these authors on the issues of ”ulûmü'l-Kur'ân“ in terms of ”esbâb-ı nüzûl“ in the historical process are analyzed. In addition, the discourse differences that emerged in this process are studied by evaluating the points where Sunni and Shia authors differed from each other in terms of views and taking into account the historical course. It is determined that the Shia, who are seen to attach great importance to ”ulûmü'l-Kur'ân“ in general and to the ”esbâb-ı nüzûl“ in particular have done studies in the field of tafsir in order to base the sectarian principles of Shia on the text of the Qur'an through its authors. In the early periods, the narrations related to the issues of ”esbâb-ı nüzûl" became a tool used by Shia authors to prove their views using the text of the Qur'an. There was a remarkable transformation in this understanding among the authors of the middle period, and it is revealed that with the contemporary period, the majority of Shia authors position themselves in a moderate line closer to the Sunni point of view on many issues that are not important in the perspective of sect principles.
Benzer Tezler
- Şerîf er-Radî'nin tefsir yöntemi ve Ayyâşî ile mukayesesi
Sharif al-Radî's tafsir method and comparison with Ayyâşî
SEFA GÖKÇE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ÇELİK
- Şii tefsir geleneğinde takiyye kavramı (Tabâtabâî'nin el-Mîzân fî Tefsîri'l-Kur'ân özelinde)
The concept of taqhiyya in the Shia tafsir tradition (In Al-Mizan fi Tafsir AL Quran of Tabatabai)
BESRİ BİLGETAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinMuş Alparslan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURHAN ATSIZ
- Çağdaş Şiî Tefsirinde İmâmet: el-Emsel fî Tefsîri Kitâbillâhi'l-Münzel Örneği
Imamate in the Contemporary Shiite Tafsīr: In the Example of al-Amthal fī Tafsīri Kitābillāhi'l-Munzal
NAGİHAN AYŞE BOŞNAK
Doktora
Türkçe
2024
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ AKPINAR
- Zemahşerī'nin El-Keşşāf'ı İzinde İlk Tefsir: Tabersī'nin Cevāmi´ū'l-Cāmi´i
The First Tafsir On The Trail of Zamakhsharī's Al-Kashshāf: Tabarsī's Jawāmi´ū al-Jāmi´
HARUN BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ KARATAŞ
- Nüzûl ortamını göz ardı etmede mezhep taassubunun etkisi (Şîa tefsirleri bağlamında)
Sectarian bias as a factor in neglecting the context of revelation (The case of Shiite Qur'an commentaries)
SABUHİ SHAHAVATOV