Şanlıurfa tarihi bedesteninin (Kazaz Pazarı) restorasyon ve koruma çalışması
The historical bedestine of Şanlıurfa (Kazaz Market) restoration and conservation study
- Tez No: 720453
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA MERAL HALİFEOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Şanlıurfa, geleneksel ticari alan, Bedesten, koruma, Şanlıurfa, traditional commercial area, bedesten, conservation
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Şanlıurfa'nın tarihi Paleolotik çağa kadar (M.Ö. 500.000- 8.000) uzanmaktadır. Kazılarda neolitik çağ (M.Ö.7250- 5500), kalkolitik çağ (M.Ö.5500- 3200) ve ilk tunç çağına ait (M.Ö.3200-1800) çok sayıda değerli eserler ele geçirilmiştir. Şanlıurfa'nın İslamlaşmasından sonra Balıklıgöl ve çevresinde, İslam Kültürünün gerektirdiği cami, mescit, tekke, zaviye, medrese, hamam gibi anıtsal yapılar, mezarlıklar ve yaşam biçimi ile topoğrafyaya uyumlu sivil mimarlık yapıları yoğun bir doku oluşturmuştur. Bunun yanında Osmanlı döneminde kentin ticari bölgesi gelişerek, çok sayıdaki han, bedesten, çarşı ve diğer anıtsal yapılar inşa edilmiştir. Bedesten kelimesinin Bezzâzistan veya Bezistan'dan geldiği ileri sürülür. Bedestenler mücevher ve değerli taşlar olmak üzere silâhlar, müzeyyen koşum takımları ile değerli kumaşların da satıldığı yerlerdi. Genel olarak kapalı çarşı, arasta gibi yapılar bedesten ile karıştırılmaktadır. Oysaki hanların, pazar diye tabir edilen alışveriş mekânlarının hatta kimi zaman ahşaptan yapılmış arastaların arasından bir kale gibi sıyrılan bedestenler, şehirlerde merkezi konumda ve tek olmaları sebebiyle de farklıdır. Şanlıurfa ili, Eyyübiye ilçesi, Pınarbaşı Mahallesi tarihi hanlar-çarşılar bölgesinde yer alan ve kuzeyde Gümrük Hanı, güneyde Koltukçu Pazarı, doğuda Hanönü Çarşısı, batıda Sipahi Pazarının çevrelediği Şanlıurfa Bedesteni (Kazaz Pazarı), Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman zamanında 1566 tarihinde Urfa Valisi Behram Paşa tarafından yaptırılmıştır. İpeğin el ile işlenerek oluşturulması olan 'Kazazlık' ürünlerinin yapılarak satıldığı bedesten sanatın önemini yitirmesi sonucu değişmiş ve günümüzde yöresel kıyafetlerin satıldığı yer halini almıştır. Rızvan Ahmet Paşa Vakfı mülkiyetinde olan Şanlıurfa Bedesten'inde vakıf eliyle kiralanan mekânlar, kullanıcıları tarafından yöreye özgü kıyafet, vb. ürünlerin satıldığı dükkânlar olarak işlevini sürdürmektedir. Bu çalışmada; Şanlıurfa Bedesteni (Kazaz Pazarı), koruma ve restorasyon önerisi konu edilmektedir. Yapının mevcut durumu ölçüm ve fotoğraflamalarla belgelenmiş, rölöve çizimleri hazırlanmıştır. Yapının inşasından bu yana zaman içerisinde dış etkenler, kullanıma bağlı düzenlemeler, vb. nedenlerle meydana gelen hasar ve değişimler tespit edilerek analizleri hazırlanmıştır. Benzer yapılarla karşılaştırma çalışmaları yapılmıştır. Yapıya yönelik rölöve çizimleri ve araştırmalar sonucunda restitüsyon analizi hazırlanarak restitüsyon projesi oluşturulmuştur. Bu doğrultuda rölöve ve restitüsyon projeleri değerlendirilerek bilimsel koruma yöntemleri ile müdahale kararları geliştirilmiş ve yapının korunmasına yönelik restorasyon projesi hazırlanmıştır. Bu doğrultuda hazırlanan restorasyon projesiyle sunulan koruma önerilerinin hayata geçirilmesi ve yapıya yönelik tehdidin en aza indirilmesi beklenmektedir. Yapılan bu çalışmaların kültürel mirasımızın gelecek nesillere güvenle aktarılması için yol gösterici olması hedeflenmektedir.
Özet (Çeviri)
The history of Şanlıurfa dates back to the Paleolithic age (500,000 - 8,000 BC). Many valuable artifacts belonging to the Neolithic Age (7250 - 5500 BC), the Chalcolithic Age (5500 - 3200 BC), and the Early Bronze Age (3200 - 1800 BC) were found during the excavations. After the Islamization of Şanlıurfa, monumental structures such as Mosques, Masjids, Lodges, Zaviye, Madrasahs, Turkish Baths, cemeteries, and civil architectural structures compatible with lifestyle and topography, which are required by Islamic Culture, created a dense texture in and around Balıklıgöl. In addition, the commercial district of the city developed during the Ottoman period, and many inns, covered bazaars, bazaars, and other monumental structures were built. It is claimed that the word Bedesten comes from Bezzâzistan or Bezistan. Bedestens were places where jewelry, precious stones, weapons, jeweled harnesses, and precious fabrics were sold. In general, structures such as the covered bazaar and arasta are confused with the covered bazaar. However, covered bazaars, which stand out like a castle among inns, shopping places called bazaars, and sometimes even arastas made of wood, are also different because they are centrally located in cities and are unique. Şanlıurfa Bedesteni (Kazaz Bazaar), located in the historic inns and bazaars area of Şanlıurfa province, Eyyübiye district, Pınarbaşı district and surrounded by the Gümrük Han in the north, the Koltukçu Market in the south, the Hanönü Bazaar in the east and the Sipahi Market in the west, was built in 1566 during the reign of the Ottoman Sultan Suleiman the Magnificent, by the Governor of Urfa Behram Pasha. The covered bazaar, in which 'Kazazlık' products, which are produced by processing silk by hand, were made and sold, changed as a result of the art losing its importance and became the place where local clothes are sold in its current form. In the Şanliurfa Bedesten, which is still under the ownership of the Rızvan Ahmet Paşa Foundation, the places rented by the foundation, the local clothes, etc. by the users. It continues to function as shops where products are sold. In this study; Şanlıurfa Bedesten (Kazaz Bazaar), conservation and restoration proposal is the subject. The current state of the building was documented with measurements and photographs, and survey drawings were prepared. Since the construction of the building, external factors, use-related regulations, etc. have changed over time. The damage and changes caused by the reasons were determined, analyzed, and prepared. Comparison studies were carried out with similar structures, a restitution analysis was prepared as a result of survey drawings and researches for the structure, and a restitution project was created. In this direction, the survey and restitution projects were evaluated, scientific conservation methods and intervention decisions were developed, and a restoration project for the preservation of the building was prepared. It will be ensured that the conservation proposals presented with the restoration project prepared in the light of these studies will be implemented and the existing threat will be minimized. It is aimed that all these studies will be a guide for the safe transfer of our cultural heritage to future generations.
Benzer Tezler
- Şanlıurfa kent merkezinde kabaltılar üzerine tipolojik bir değerlendirme
A typological evaluation on vault gates in the city center of Şanlıurfa
MUHAMMET BÜYÜKKIRCALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TÜLAY KARADAYI YENİCE
- Şanlıurfa Tarihi Hanlar Bölgesi için sürdürülebilir koruma geliştirme önerileri
Proposals for maintaining and sustainability of Historical Khans Region of Şanlıurfa
SÜMEYRA ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT SERHAT YENİCE
- Şanlıurfa tarihi kent merkezinde koruma-geliştirme stratejileri üzerine bir araştırma
A research on conservation-development strategies for Sanliurfa historical city center
HAKAN AYDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT SERHAT YENİCE
- Restoration of a traditional residential building in Sanliurfa
Şanlıurfa'da geleneksel bir konut yapısının restorasyonu
KEZİBAN ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüMimari Restorasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAŞAK İPEKOĞLU
- Şanlıurfa I. ulusal mimarlık dönemi kamu yapılarının mimari tasarımöğeleri bağlamında incelenmesi
Investigation of public buildings of Şanliurfa I. national architectural period in the context of architectural design elements
EMİNE AŞİT BÜYÜKKIRCALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkHasan Kalyoncu ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TÜLAY KARADAYI YENİCE