Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde hava kalitesi parametrelerinin CBS kullanılarak değerlendirilmesi
Assessment of air quality parameters using gis in Southeastern Anatolia Region
- Tez No: 739065
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA RASTGELDİ DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
Türkiye'de hem de Dünyanın diğer ülkelerindeki insan sağlığını etkileyen en önemli hava kirleticilerinden PM10 ve SO2 kirletici emisyonların miktarına, atmosferde meydana gelen fizikokimyasal değişikliklere ve kirli hava kütlelerinin büyük ölçekli hareketlerine bağlıdır. Plansız kentleşme, sanayileşme, artan nüfus ve gelişen teknoloji atmosferdeki PM10 ve SO2 konsantrasyonunun hızla yükselmesine neden olarak başta insan sağlığı olmak üzere doğal çevreyi de olumsuz etkilemektedir. Kentsel hava kirliliğinin en önemli kaynakları karayolu taşımacılığı, ısınma amaçlı kömür kullanımı, endüstriyel faliyetler ile uzun mesafeli taşınımlar olarak belirlenmiştir. Bu nedenle, kirleticilerin etkisi sadece küresel değil, aynı zamanda kıtasal, ulusal ve yerel ölçekte kontrolü, yıllar içindeki analizi ve haritalanması esastır. Bu çalışmada, Türkiye'nin en hızlı gelişmekte olan bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesinde (GAB) yer alan 9 ilin (Şanlıurfa, Mardin, Şırnak, Kilis, Batman, Diyarbakır, Adıyaman, Gaziantep, Siirt ) 2010 yılında ısınma amaçlı kömür kullanılması, nüfus sayısı ve taşıt sayısı ile 2020 yıllında bu illerin tamamının ısınma amaçlı doğalgaz kullanmasına geçmesinin PM10 ve SO2 hava kalitesi arasındaki ilişki GIS-IDW haritalama yöntemi kullanılarak mekansal ve zamansal olarak analiz edilmiştir. Aylık PM10 ve SO2 konsantrasyon verileri Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca kurulan hava kirliliği izleme istasyonlarından elde edilmiştir. 12 aylık olarak yapılan değerlendirme ile özellikle kış aylarında (Aralık-Ocak-Şubat) doğalgaz kullanmanın PM10 ve SO2 konsantrasyonunda azalma tespit edilirken, nüfus artışı ve taşıt sayısındaki artışın yüksek olduğu illerde (Kilis taşıt artışı %288, Şanlıurfa nüfus artışı %35) SO2 miktarında azalmayı diğer illere kıyasla düşük oranda sağladığı belirlenmiştir. GAB 'de 2010 yılında PM10 maksimum petrol rafinelerinin bulunduğu Batman ilinde Kasım ayında 260,28 μg/m3, 2020 yıllında orman yangını etkisiyle Mayıs ayında Şırnak ilinde 557 μg/m3 ölçülmüştür. Hem 2010 hem de 2020 yıllında en yüksek SO2 değeri bölgede ısınma amacı kömür kullanımının olduğu Şırnak ilinde Ocak ayında 2010 yıllında 326,05 μg/m3, 2020 yıllında 104,01 μg/m3 ölçülmüştür. Yeryüzünün beşte biri çöllerden kaplıdır. Türkiye'nin GAB sınır illerinde (Şanlıurfa, Kilis, Mardin, Şırnak) hem 2010 yılı hem de 2020 yıllında ilkbahar ve sonbahar aylarında Sahra, Suriye ve Arap Yarımadası çöllerinden atmosferik olarak partikül madde taşındığı ve bu nedenle PM10 konsantrasyon artışı HYSPLIT modeli ile tespit edilmiştir. Ülkelerin, insan sağlığını direk olarak etkileyen SO2 ve PM10 konsantrasyonlarının günlük olarak mutlaka ölçülmesi, analiz edip haritaların oluşturup değerlerin düşürülmesine yönelik politikalar geliştirilmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Atmospheric air is an element of the natural environment from which no natural protective barrier can be isolated. PM10 and SO2 are the most important air pollutants affecting human health both in Turkey and in the World, depend on the amount of pollutant emissions, physicochemical changes in the atmosphere and large-scale movements of polluted air massesTherefore, it is essential to analyze and map. Unplanned urbanization, industrialization, increasing population and developing technology cause the concentration of PM10 and SO2 in the atmosphere to rise rapidly, negatively affecting human health and also the natural environment. The most important sources of urban air pollution have been identified as road transport, use of coal for heating, industrial activities and long-distance transport. The influence of pollutants on a global, continental, national-local scales. This study, The PM10 and SO2 air quality were analyzed in relation to the use of coal for heating in 2010, population and the number of vehicles and the transition in 2020 to natural gas for heating purposes in 9 provinces located in the Southeast Anatolia Region (SAR), Spatially and temporally analyzed using GIS-IDW mapping method. Monthly PM10 and SO2 concentration data were obtained from air pollution monitoring stations established by the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change. The fastest developing region of Turkey.As a result of the 12-month evaluation, it was determined that the use of natural gas, especially in the winter months, reduced the PM10 and SO2 concentration, while it did not reduce the amount of SO2 in provinces with high population growth and increased number of vehicles (an increase of 288% in vehicles in Kilis and an increase of 35% in population in Sanliurfa). In both 2010 and 2020, the highest SO2 concentration in Sirnak province, where coal is used for heating purposes in the region, was 326,05 μg/m3 in 2010 and 104,01 μg/m3 in 2020 in January. One-fifth of the earth is covered by deserts. Regarding Turkey's SAR border provinces (Sanliurfa, Kilis, Mardin, Sirnak), it was determined that particulate matter was transported atmospherically from the Syrian desert and Sahara in the spring and autumn months both in 2010 and 2020, and therefore an increase was found in PM10 by the HYSPLIT model. The countries must measure the PM10 and SO2 daily, which directly affect human health,analyze,create maps and develop policies to reduce the values.
Benzer Tezler
- Başlıca iklim parametrelerinin bitki su tüketimine etkilerinin uzaktan algılama yöntemleri ile araştırılması
Investigation of effects of major climate parameters on crop water consumption using remote sensing methods
ORKAN ÖZCAN
Doktora
Türkçe
2014
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİleri Teknolojiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİYE MUSAOĞLU
PROF. DR. CANKUT ÖRMECİ
- Dış ortam hava kalitesi parametrelerinin PV panellere potansiyel etkisinin araştırılması
Investigation of the potential effect of outdoor air quality parameters on PV panels
MERVE NUR DİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Çevre MühendisliğiHarran ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA RASTGELDİ DOĞAN
- Çöl tozlarının Elazığ Diyarbakır Adıyaman ve Şanlıurfa illerinde insan ve bitki üzerindeki etkileri
The effect of desert dust on plants and human health which has influence in Elazığ, Diyarbakır, Adıyaman and Şanlıurfa cities
HARUN REŞİT BAĞCI
- Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde çöl kaynaklı tozlar ve genel çevresel etkileri
Dust origin of desert in Eastern And South Eastern Anatolia region and general environmental effects
KEMAL KIRANŞAN
- Günümüz kullanıcılarının avlulu mekân örgütlenmelerine ilişkin algıları
Perceptions of today's users regarding courtyard space organizations
LATİFE ÖLKER