Ebû Sâbit ed-Deylemî'nin Cüneyd-i Bağdâdî yorumu: Şerhu Kitâbi'l-Enfâs örneği
Interpretation of Abu Thabit ad-Daylami's of Junayd al-Baghdadi: The example of Sharh Kitab al-Anfas
- Tez No: 746315
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET NEDİM TAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Literatürde Cüneyd-i Bağdâdî'ye (ö. 297/909) atfedilen Kitâbü'l-Enfâs isimli metni ve Ebû Sâbit Muhammed b. Abdülmelik ed-Deylemî'nin (ö. 593/1197) Şerhu kitâbi'l-Enfâs'ını konu edindiğimiz bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır.“Kitâbü'l-Enfâs ve Ebû Sâbit ed-Deylemî”başlıklı birinci bölümde Enfâs metninin Cüneyd'e aidiyeti ile telif tarihi tartışılmış, neşirleri ve ulaşılabilen yazma nüshaları tanıtılıp bu verilerden hareketle metne ilişkin tespitler yapılmıştır. Ayrıca Kitâbü'l-Enfâs'ın içeriğinin Cüneyd'e atfedilen diğer risâleler içerisindeki yeri bağlamında konuyla ilgili neşirler ve çalışmalar incelenmiştir. Deylemî ve Şerhu kitâbi'l-Enfâs'ın ele alındığı kısımda ise öncelikle Deylemî'ye ilişkin literatürün geldiği nokta tespit edilip Deylemî'nin hayatı ve eserleriyle ilgili kayıtlara yer verilmiş, neşrini ve mevcut yazma nüshalarını tanıttığımız Şerhu kitâbi'l-Enfâs bağlamında Deylemî'nin Enfâs metnine bakışı ve Cüneyd'i konumlandırdığı nokta irdelendikten sonra şârihliğinde öne çıkan unsurlara değinilmiştir. Kavramsal değerlendirmenin yapıldığı ikinci bölümde sırasıyla nefes, hatarât, mekr ve müşâhede başlıklarıyla sınırlandırdığımız içeriğin Cüneyd'e atfedilenler başta olmak üzere öncelikle Kitâbü'l-Enfâs'ta işlenişi ele alınıp ilgili bâbın metin ve tercümesine yer verilmiştir. Sonrasında Enfâs metnindeki sözlerin literatürdeki karşılıkları ortaya konulmuş ve Deylemî'nin bâbdaki sözlere getirdiği yorumlar incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda doğrudan Cüneyd'e ait bir telif sayılamasa da Kitâbü'l-Enfâs'ın Cüneyd döneminden intikal eden mirasın farklı bir yönüne işaret ettiği ve Ebû Abdurrahmân es-Sülemî'nin (ö. 412/1021) derlemelerinde, Abdullah el-Ensârî el-Herevî (ö. 481/1089), Aynükudât el-Hemedânî (ö. 525/1131) ve Rûzbihân el-Baklî'nin (ö. 606/1209) yorumlarında, ayrıca Ferîdüddîn Attâr'ın (ö. 618/1221) aktarımlarında Enfâs metninden kaynaklanan unsurların görüldüğü ortaya konmuştur. Bununla birlikte tefsiri dışında Türkçe literatürde öne çıkmamış VI. (XII.) yüzyıl sûfîlerinden Deylemî'nin Şerhu kitâbi'l-Enfâs isimli eseri üzerinden kavram yorumculuğu incelenmiş ve söz konusu birikimin tasavvuf tarihindeki yeri üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study, in which we focus on the text called Kitab al-Anfas attributed to Junayd al-Baghdadi (d. 297/909) in the literature and Abu Thabit Muhammad b. Abd al-Malik al-Daylami's (d. 593/1197) Sharh Kitab al-Anfas, consists of two parts. In the first chapter, the belonging of the text al-Anfas to Junayd and the date of its copyright were discussed, its publications and accessible manuscripts were introduced and determinations were made about the text based on these data. In addition, publications and studies related to the subject were examined in the context of the place of the content of Kitab al-Anfas in other treatises attributed to Junayd. In the part where Daylami and Sharh Kitab al-Anfas are discussed, first of all, the point of the literature on Daylami is determined and the records about Daylami's life and works are included. In the context of Sharh Kitab al-Anfas, which publication and existing manuscripts were introduced, Daylami's view of the al-Anfas text and the point where he positioned Junayd were examined, and the prominent elements in his annotation were mentioned. In the second part, in which the conceptual evaluation is made, the processing of the content, which we limited to the titles of Nafas, Hatarat, Makr and Mushahada respectively, in Kitab al-Anfas, especially those attributed to Junayd, and the text and translation of the relevant chapter are given. Afterwards, the equivalents of the words in the al-Anfas text in the literature were revealed and the interpretations of Daylami on the words in the chapter were examined. As a result of the study, although it is not considered a copyright directly belonging to Junayd, Kitab al-Anfas points to a different aspect of the heritage inherited from the period of Junayd and in the compilations of Abu Abd ar-Rahman as-Sulami (d. 412/1021), In the interpretations of Abdallah al-Ansari al-Harawi (d. 481/1089), Ayn al-Qudât al-Hamadhani (d. 525/1131) and Ruzbihan Baqli (d. 606/1209), as well as in Farid ad-Din Attar (d. 618/1221) It has been revealed that the elements originating from the al-Anfas text are seen. Daylami, one of the VIth (XIIth) century sufis, has mostly been studied in literature through his tafsir. In this study, conceptual interpretation has been examined through Daylami's work called Sharh Kitab al-Anfas and the place of this accumulation in the history of Sufism has been emphasized.
Benzer Tezler
- Şemsuddîn Ebû Sâbit Muhammed B. Abdulmelik Ed-Deylemî'nin (V.589/1193) Kitâbü Tasdîkı'l-Maârif adlı eserinin edisyon kritiği
Re-evaluation and critical edition of the work of of Shams al-Din Abu Sabit Muhammad b. Abd al-Malik al-Daylami (V.589/1193) Kitâb al- Tasdîq al-Maârif
YAHYA YAŞAR
- Şemsuddin Ebû Sabit Muhammed b. Abdilmelik Ed-deylemî ve Tefsirü'd-Deylemî
Şemsuddi̇n Ebû Sabi̇t Muhammed b. Abdi̇lmeli̇k ed-Deylemî and Tefsi̇rü'd-Deylemî
MEHMET MÜBAREK ÇELİK
Doktora
Türkçe
2015
DinHarran ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA KAZIM YILMAZ
- Ebu Sabit Muhammed b. Abdü'l-Melik Ed-Deylemi, hayatı, eserleri ve Mühimmatü'l-Vasilin adlı eserinin tercüme ve tahlili
Abu Sabit Mohamed b. Abd Al-Malik Al-Daylami, His life, his works and translation and analysis of his work named Mühimmatü'l-Vasilin
MUHAMMED MUSTAFA AKDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. İSMAİL TAŞ
- Kâsım b. Sâbit es-Sarakustî ve ed-Delâil adlı eseri
Qāsim ibn Thābit and his work named al-Dalāʼil
HÜSEYİN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YÜCEL
- 'Addü'l-ây ilminin kıraat ilmiyle ilişkisi
The connection of the science of 'add al-ây with the science of qiraat
HÜSNE TATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KILIÇ