Zerdüştiliğin doktrinleri
Doctrines of zoroastrianism
- Tez No: 746709
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. KÜRŞAD DEMİRCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlahiyat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Bu çalışmamızda Zerdüştilik öncesi İran dini hayatından başlayarak Zerdüşt'ün hayatını, Zerdüştiliğin geçirdiği tarihsel süreci ve Zerdüştiliğin doktrinlerini inceledik. ZERDÜŞTİLİK ÖNCESİ İRAN DİNİ HAYATI: Bu bölgede totemik ve animik inançlar yaygındı. Bazı hayvanlar ve bitkiler kutsaldı. Köpek, yılan, haoma gibi... ZERDÜŞT'ÜN HAYATI: Zerdüş'ün ne zaman yaşadığı tartışma konusudur. Ulaşabildiğimiz kaynaklardan ortaya çıktığına göre Zerdüşt 7.yy'ın ortalarında ve 6.yy'ın sonlarında Doğu İranda yaşamıştır. 30 yaşlarındayken öğretisini yaymaya başlamıştır. İlk müridi kuzenidir. Uzun süre öğretisine pek rağbet edilmemiş, ancak Kral Viştaspa'nın Zerdüştiliği kabul etmesi ile bu dinin yayılması büyük ivme kazanmıştır. Zerdüşt'ün ölümünde Zerdüştilik Hindistandan Anadoluya kadar uzanan coğrafyada en büyük dinlerden birisi haline gelmiştir. ZERDÜŞTİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ: Zerdüşt'ün hayatından bugüne kadar Zerdüştiliğin geçirdiği tarihsel süreç içerisinde bu dinin içinden iki küçük, iki de büyük akım ortaya çıkmıştır. Küçük akımlar Zurvanizm ile Mazdekizm; büyük akımlar ise Maniheizm ve Mitraizm'dir. ZERDÜŞTİLİĞİN KUTSAL KİTABI VE VAHİY İNANCI: Zerdüştiliğin kutsal kitabının adı“Avesta”dır. Aslında Avesta bir kutsal yazmalar kolleksiyonudur. Avesta çeşitli bölümlerden oluşmaktadır. Ana bölümü Yasna'dır. Yasna bizzat Zerdüşt'e ait olduğu iddia edilen Gataları içermektedir. Yaştlar önemli varlıklara adanmış ilahilerdir. Videvdat çeşitli temizlenme formülleri içermektedir. Küçük Avesta, Siroza ve Pehlevi Kitapları bu kolleksiyonun diğer parçalarıdır. Bu bölümde ayrıca Avesta çalışmnaları tarihine de değindik. İlaveten Zerdüştiliğe göre vahyin parça parça geldiğini açıkladık. TANRI İNANCI: Zerdüştilik monoteist bir dindir. Ancak zamanla dualist bir din haline gelmiştir. Çünkü yasna 47/3'e göre Angra Mainyu ve Spenta Mainyu birlikte yaratılmıştır. Bunları yaratan da herşeyi yaratmış olan Ahura Mazda'dır. Kısaca Ahura Mazda kainattaki herşeyin yaratıcısıdır. Zerdüşt'te kainatı yaratan yegane varlığın Ahura mazda olduğunu belirtmiştir. Ancak zamanla Angra Mainyu'nun Ahura Mazda ile birlikte var olduğu söylenmiş ve Onunla eş tutulmuştur. Böylece din dualist bir yapıya bürünmüştür. Bu bölümde ayrıca Ameşa Spentalar ve Yazatalar denilen kutsal varlıkların tabiatları ile ilgili bilgiler de verdik. PEYGAMBERLİK İNANCI: Zerdüştilere göre Zerdüşt, Tanrı tarafından bütün insanlık için seçilmiş ve bütün insanlığın kurtuluşu için gönderilmiş bir peygamberdir. O, insanlık için bir kurtarıcıdır ve insanlığın kurtuluş kurallarını ortaya koymuştur. KOZMOLOJİ İNANCI: Zerdüştiliğin kozmoloji anlayışı üç nokta üzerinde şekillenir. Dünyanın yaratılışı, Zerdüştiliğin vahyi ve Nihai diriliş. Bu inanç Pehlevi dînî literatüründeki- özellikle de Bundahişin'deki- bilgilerin yardımları ile ortaya konmuştur. Biz bu bölümde dünyanın yaratılışından başlayarak, iyi ile kötü arasındaki kozmik savaş, bu savaşın dönemleri, Gayomart'ın ve İlk Boğa'nın yaratılışı, Maşye ve Maşyane'nin- Zerdüştilikteki ilk insan çifti- yaratılışı ve onların bu dünyadaki hayatlarını anlattık. ESKATOLOJİ İNANCI: Zerdüştiliğin eskatoloji doktrini bir anda ortaya çıkmamıştır. Bu doktrin uzun teolojik çalışmaların bir neticesinde oluşmuştur. Ancak kökleri Gatalarda mevcuttur. Biz Zerdüştî eskatolojiyi iki kısımda inceledik: Ferdî eskatoloji ve kollektif eskatoloji. Avesta, bir ruhun ölümden sonra iyi düşünce(yıldızlar), iyi söz(ay) ve iyi amel(güneş) merhalelerinden geçerek cennete ulaşacağını, ancak bu seyahat için“Çinvat Köprüsü”nden geçmesi gerektiğini belirtmektedir.kötü ruhlar bu köprüyü geçemeyeceklerdir. Çünkü bu köprü onlar geçerken jilet sırtı gibi dar olacak ve onlar da cehenneme yuvarlanacaklardır. Kollektif eskatolojinin ana unsuru beklenen kurtarıcı düşüncesidir. Zerdüştiliğe göre 3000 yılın her bin yıllık bölümünde birer kurtarıcı gelecektir. Sonuncu kurtarıcının adı Saoşyant'tır. O, Zerdüşt'ün tohumlarının saklandığı bir gölde yıkanırken hamile kalan bir bakireden doğacaktır. ZERDÜŞTİLİKTE İBADET: Zerdüştilikte en önemli dînî ayinler Bareşnum ve Yasna'dır. Bareşnum bir ruhsal temizlik ayinidir. Yasna ise temel ayindir. Bu ayinde Zerdüştiliğin iki temel sembolü kullanılır. Kutsal içki“Haoma”, Kutsal Ateş'e sunulur. Ayrıca evlilik, ölüm ve cemaate katılma gibi sosyal içerikli seremoniler de icra edilmektedir. Bunların dışında kutlanılan altı tane bayram vardır. ZERDÜŞTİLİKTE AHLAK: Zerdüştî ahlakı iki temel üzerinde şekillenir: Hayatın devamı ve kötülüğe karşı mücadele. Ayrıca Zerdüştiliğin ahlak anlayışını“İyi düşünce, iyi söz ve iyi iş”kelimeleri özetlemektedir. Sonuç bölümünde ise tezimizde ulaştığımız neticeler bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
SUMMARY OF THE THESİS In this thesis we try to explain the Zoroastrianism's doctrines. We started from the religious life of Persia before Zoroastrianism and the life of Zoroaster. In the chapter of“The Doctrines of Zoroastrianism”we examined the sacred books of Zoroastrianism, and the belief of Revelation, the belief of God, the belief of Angels, the belief of Prophets, Zoroastrian cosmology and eschatology. İn addition we examined the worship of Zoroastrianism and the morality. The Religious Life in the Persia Before Zoroastrianism: There were different believes in the persia before Zoroastrianism. For example, totemism and animism were common. Some animals and plants were sacred. Like dog, snake, homa... The Life of Zoroaster: When Zoroaster lived is a matter of debate. On the basis of the material available to us Zoroaster lived during the middle of the 7th century and the end of the 6th century. He was born in the eastern part of Persia. Approximately, he was thirty he started to explain his new teachings. His first convert his his cousin. A long time after the call to a prophetic life was issued. Then the İranian King Vishtaspa and his court adopted the new faiths. Thus Zoroastrianism became an important faith in the Persia. At the death of Zoroaster, his teachings were became a big religion in this area from the İndia to the Anatolia. Two minor and two major sects emerged from the Zoroastrian religion after Zoroaster. Mazdekism, Zurvanism are the minor sects. Manichaeism, Mithraism are the major sects. The Sacred Books of Zoroastrianism And The Belief of Revelation: The sacred books of Zoroastrian's is called the Avesta. Avesta contains some parts. The main parts are the Yasna. The Yasna contains the Gathas- songs or hymns- and these must be work of Zoroaster himself. This Gathas are source for the doctrines actually proclimaid by Prophet. Another parts are the Yashts or sacrifical hymns addressed to specific deities or angels, and The Videvdat or“Law against the demons”which concerns with matters of ritual purification. Korda Avesta,Siroza and the Pahlavi Books are another parts of this collection. Also in this chapter we related the history of Avestan Studies. And according to the Zoroastrianism, the revelation came in pieces to Zoroaster. The Belief of God: Zoroastrianism was a monoteistic religion, but, in the course of time, Zoroastrianism became a dualistic religion. Because -according to the Yasna 47/3- Evil Spirit and Holy Spirit were created. Ahura Mazda the creator of all things by the Holy Spirit. For Zoroaster, Evil Spirit is not identical with Wise Lord(Ahura Mazda); indeed, he is once called his son. We explained in this chapter for Zoroaster there is only one God, creator of heaven and earth and of all things. Angra Mainyu is not co-eternal with Ahura Mazda. Angra Mainyu is the adversary of Holy Spirit(Spenta Mainyu) only, not of God himself. We explained the Ameşa Spentas and the Yazatas in this chapter. The Belief of Prophet: For Zoroastrians, Zoroaster is a prophet, selected from God for all human beings. He is a savior for humanity. He brought the rules of salvation for humanity. Zoroastrian Cosmology: Zoroastrian cosmology contemplates three basic moments: the creation of world, the revelation of Zoroastrianism and the final transfiguration. This doctrine constructed with aid of the Pehlevi Religious Literature, in which the Bundahishn is an important Pahlavi Book. We related, in this chapter, the creation of the world, the cosmic battle, the periods of this battle, the creation of Gayomart, the Primal Bull, Mashye and Mashyane- according to Zoroastrianism they are the first couple of human- and their life in the world. Zoroastrian Ecshatology: The Zoroastrian eschatological doctrine was not developed suddenly; rather, it underwant a sequence of theological reworkings. It's core can already be seen in the Gathas. We examined the Zoroastrian eschatology in two forms: Individual and collective eschatology. The Avesta teaches that after death the soul can reach heaven by following three steps: the stars(good thoughts), the moon(good words) and the sun(good deeds). İn order to undertake this journey, the soul must cross the Chinvat Bridge(Bridge of Seperation). But the soul of evil will fall into hell, for the bridge will narrow to the width of a razor's edge when they attempt to cross it. The future savior is the main character for the collective eschatology. According to the Zoroastrianism, in the last 3000 years, will cone three saviors. And the last savior's name is Saoshyant. He will born of a virgin who was impregnated by the seed of Zoroaster while she was bathing in the waters. The Worships of Zoroastrianism: İn the Zoroastrianism, the most important religious ceremonies are the Bareşnum and the Yasna. Bareşnum is usually performed by a priest as a purification. İt is done for the benefit of the person who pays the priest or for whom he is paid. Yasna is the major ceremony. İn this ritual are involved two central symbols of Zoroastrianism- the sacred liquor haoma is offered to the sacred fire. In addition, the marriege ceremony, the death ceremeny and the initiation ceremony are an important social ceremonies. And there is six festivals in the Zoroastrianism. Zoroastrian Morality: Zoroastrian morality has two basic thrusts: the maintenance of life and the struggle against evil. Also the Zoroastrian morality is summed up in the words“good thoughts, good words, good deeds”. In the last chapter we related the conclusions of this thesis.
Benzer Tezler
- Zerdüştiliğin kutsal kitabı(Avesta) üzerine bir araştırma
A survey over Avesta the holy book of Zoroastrianism
NAJİBA ZYAYİ AZİZİ
Doktora
Türkçe
2009
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ERDEM
- Zerdüştiliğin Azerbaycan kültürüne yansımaları
Reflections of zoroastrianism on Azerbaijani culture
TARZAN İSMAYILLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA SEDA ŞENGÜL
- Zerdüştîliğin temel öğretileri
Basic teachings of zoroastrianism
MEHMET MEKİN MEÇİN
Doktora
Türkçe
2019
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NASUH GÜNAY
- Zerdüşt dini'nin Anadolu yayılımı: Oluz Höyük Geç Demir Çağı bulguları ışığında
The expansion of Zoroastrianism in Anatolia: In the light of Late Iron Age evidence from Oluz Höyük
MONA SABA