Fakihler için hesap yöntemleri: Ebu'l Âlâ el-Bihiştî'nin er-Risâle fî'l-Hisâb ve'l-Cebr ve'l-Mukâbele adlı eserinin tenkitli metin ve çözümlemesi
Calculation methods for jurists: Critical edition and analysis of al-Risālah fī al-Hisāb wa-al-Jabr wa-al-Muqābalah by Abu Ala al-Bihishtī
- Tez No: 754363
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEHRA BİLGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilim ve Teknoloji, Matematik, Tarih, Science and Technology, Mathematics, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilim Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilim Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Bu çalışmanın konusu“Risâle fi'l-Hisâb ve'l-Cebr ve'l-Mukâbele”adlı matematik eserinin, müellif nüshasına en yakın halini elde ederek Arapça imla kurallarıyla ifade etmek ve eseri Türkçeye çevirip üzerinde matematiksel bir değerlendirme yapmaktır. Hicri 8. yüzyılda (Miladi 14. yüzyıl) yaşamış Ebu'l-Alâ Bihiştî el-İsferâyinî'ye ait olan risale, çeşitli kütüphanelerde birçok nüshası olmasına rağmen bugüne dek literatüre kazandırılmamıştır.“Mâ lâ budde lil-fakîh min el-hisâb”adıyla da bilinen eser, iki makaleden oluşan bir hesâb kitabıdır. Eserin, fakihler için yazılmış bir hesap kitabı olması matematik kültürü açısından dikkat çekici bir özelliktir. Müellifin, cebir kitaplarının içeriğinde karşılaşılan kök alma, yüksek dereceden denklemler, altı denklem formundan mukterenât kısmı ve geometrik çözümlemeler gibi unsurlara söz konusu eser çerçevesinde değinmediği belirlenmiştir. Buradan hareketle eserin, fakihlerin karşılaştıkları cebir problemlerini basit bir şekilde çözmelerini sağlayan bir rehber kitap olarak, alandaki temel bir ihtiyacı karşılamaya yönelik tasarlandığı sonucuna varılmıştır. Bu yazım tarzının İslam matematik bilimleri tarihinde başlı başına bir alt tür olarak sınıflandırılabileceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The subject of this study is to obtain the closest version of the mathematical work named“al-Risālah fī al-Hisāb wa-al-Jabr wa-al-Muqābalah”to the version written by the author along with expressing it with today's Arabic orthography rules, and to translate the text into Turkish by making a mathematical evaluation about its content. This book, which belongs to Abū al-'Alā' Muḥammad al-Bihishtī al-Isfarā'aynī, who lived in the 8th century Hijri (14th century AD), is about calculation (hesâb) consisting of two articles and has not yet been brought to the literature, although there are copies of it in various libraries. It is also known as“Mā lā budda lil-faqīh min al-ḥisāb”. The fact that the work was a calculation (hesab) book written for the Islamic jurists is crucial in terms of mathematics culture. In the work, it has been seen that the author did not include the mathematical elements such as square rooting, higher degree equations, mixed equations (the mukterenat) part of the six equation forms, and geometric solutions that are generally encountered in the content of algebra books. From this point of view, it was concluded that the work was designed as a guide book that enables jurists to solve the algebra problems simply they encounter, with an aim to meet a basic need in the field. This writing manner can be thought as a revealing of a new and independent genre in the history of Islamic mathematical sciences.
Benzer Tezler
- Asla mahsus olan hüküm üzerine kıyas yapmama ilkesi ve fürû-i fıkha yansımaları
The principle of not making analogy on the judgement special to al-asl and its reflections on furuʻ al-fiqh
ŞERİFE AĞBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ YARGI
- قانون التنظيم القضائي العراقي رقم (160) لسنة 1979م (مقارنة بالفقه الإسلامي)
1979 yılında 160 sayılı olan Irak Adli Düzenleme İslam Hukukuyla karşılaştırması / Iraqi Judicial Organization Law no. (160) of 1979, a comparative jurisprudential study
DHEYAA SATEA KAFI KAFI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YAGOOB
- للـعلَّامــةِ عبدِ القـادر چَلبي زاده الحنَفي (كان حياً سنة 1099ه)من أوَّلِ المخطوط إلى باب النَّـفقة(دراسةً وتحقيقاً)
Elyazması eserinin başından nafaka bâbına kadar fakihlerin Allâme Abdulkâdir Çelebizâde el-Hanefî'ye (Ö. 1099 H.) olumlu tesirleri (İnceleme ve tahkik)
JASSİM MOHAMMED AYYED AL-MASHHADANİ
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Kutaiba Farhat
- İslam hukukunda teâruz ve teâruzu giderme yöntemlerinin fıkhi ihtilafa etkileri
The effects of dispute and redress methods on fiqh conflict in Islamic law
ZANA NOORALDEEN MOHAMMED SHEKHGAILANI
Yüksek Lisans
Arapça
2021
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN KORKUT
- Mezhepler arası ihtilafların Libya, Mısır ve Katar şahsi haller kanunlarındaki evlilik bölümünün düzenlenmesindeki etkisi (Karşılıştırmalı bir çalışma)
The effect of inter-graduate disputes on the regulation of the marriage department in Libya, Egypt and Qatar (A comparative study)
MOHAMED A. MANSOUR BENFAID
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinKastamonu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MARWAN MOHAMMED ABDULLAH MOGHALLES