Sadeleşme akımı sürecinde yeni olarak kabul edilen kelimelerin günümüz Türkiye Türkçesindeki görünümleri
The appearance of the words which were accepted as new at the process of purification current in contemporary Turkish
- Tez No: 763689
- Danışmanlar: PROF. DR. MUNA YÜCEOL ÖZEZEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türkiye Türkçesinde sadeleşme, neoloji, sözlükselleşme, sözlükbilim, sözcükbilim, purification in Turkish, neology, lexicalization, lexicography, lexicology
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 181
Özet
Bu çalışmanın konusunu; Tanzimat Dönemi'nde filizlenen ve zaman içerisinde büyüyen, Cumhuriyet'in ilanından sonra ivme kazanan ve zamanla bir akım halini alan dilde sadeleşme hareketi sürecinde ortaya çıkan yeni kelimelerin günümüz Türkiye Türkçesindeki görünümleri oluşturmaktadır. Çalışma giriş, kuramsal açıklamalar ve değerlendirmeler, yöntem ve örneklem, bulgular ve yorum, sonuç ve değerlendirme olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, varsayımları ve sınırlılıkları hakkında bilgiler verilmiştir. Kuramsal açıklamalar ve değerlendirmeler bölümü kendi içerisinde iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda, Türkiye Türkçesindeki sadeleşme hareketleri dilde sadeleşme tartışmalarının başladığı Tanzimat Dönemi'nden itibaren ele alınarak incelenmiştir. Dilde sadeleşme hareketinin giderek bir akım halini aldığı Cumhuriyet sonrası dönem daha detaylı bir incelemeye tabi tutulmuştur. İkinci kısımda ise sadeleşme hareketinin doğal bir sonucu olan sözlükselleşme olgusu Türkiye Türkçesi bağlamında ele alınıp incelenmiş, Türkiye Türkçesinde sözcük ve sözcük yapımı konularına değinilmiştir. Çalışmanın kullandığı yöntemi ve çalışmanın örneklemini açıklayan bölüm, çalışmanın üçüncü bölümünü oluşturmaktadır. Bulgular ve yorum bölümünde, Faruk Kadri Timurtaş'ın kitabındaki kelimelerin Türkçe Sözlük (2011), Türkçe Ulusal Derlemi yazılı metinler ve sözlü metinlerdeki görünümleri ayrı ayrı listeler halinde verilerek bu kelimelerin günümüz Türkiye Türkçesindeki görünümleri sunulmuş; kelimelerin günümüzdeki kullanımlarına dair bulgular değerlendirilip yorumlanmıştır. Bu bölümde ayrıca, varsa, bu kelimelerin günlük konuşma dilindeki kullanımlarına dair kişisel gözlemler de aktarılmıştır. Sonuç ve değerlendirme bölümünde, bulgulardan hareketle, sadeleşme hareketinin Türkiye Türkçesinde görülen etkileri, bugünkü mevcut durumun dil içi ve dil dışı etkenleri değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The subject of this study; the new words that emerged in the process of purification in the language, which sprouted in the Tanzimat Period and grew over time, gained momentum after the proclamation of the Republic and became a trend over time, form the appearances of contemporary Turkish. The study consists of five parts: Introduction, theoretical explanations and evaluations, method and sample, findings and interpretation, conclusion and evaluation. In the introduction, information about the subject, purpose, assumptions and limitations of the study is given. The theoretical explanations and evaluations section consists of two parts in itself. In the first part, the purification movements in Turkish are examined by considering them from the Tanzimat Period, when the discussions on purification in the language began. The post-Republican period, in which the language purification movement gradually became a trend, was subjected to a more detailed examination. In the second part, the lexicalization phenomenon, which is a natural result of the purification movement, is handled and examined in the context of Turkish, and the issues of word and word formation in Turkish are mentioned. The section that explains the method used by the study and the sample of the study constitutes the third part of the study. In the findings and comment section, the appearances of the words in the Faruk Kadri Timurtaş's book in Turkish Dictionary (2011), Turkish National Corpus written texts and oral texts are listed separately and the appearance of these words in contemporary Turkish is presented; the findings on the current use of words were evaluated and interpreted. In this section, personal observations on the use of these words in daily speech, if any, are also given. In the conclusion and evaluation section, based on the findings, the effects of the purification movement in Turkish and the intra- and extra-linguistic factors of the current situation are evaluated.
Benzer Tezler
- Halit Ziya Uşaklıgil'in hikayelerinin tematik incelenmesi
Tematic analysis of Halit Ziya Uşakligil's stories
HANİFİ ASLAN
Doktora
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALEMDAR MUSTAFA YALÇIN
- Süleyman Nazif'in bütün eserleri (1 ağustos 1909 – 31 aralık 1909) (Metin – inceleme – indeks)
Süleyman Nazif's all works (1 august 1909 - 31 december 1909) (Text-analysis-index)
KADİR BAYCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET GÜR
- İstanbul'da Erken Cumhuriyet Dönemi ilkokul binaları (1923-1945)
Early Republican Period primary school buildings in Istanbul (1923-1945)
BURAK GÜRTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkTrakya ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ARİF MISIRLI
- Gayrimenkul geliştirme süreçlerine etki eden güncel yasal düzenlemeler
Current legal regulations effects on real estate development processes
BURCU BAŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA YİRMİBEŞOĞLU
- Kalıcı mıknatıslı eksenel akılı girdap akımı freninin tasarım optimizasyonu
Design optimization of permanent-magnet axial-flux eddy current brakes
VOLKAN ATAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mekatronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LEVENT OVACIK