Moğol destancılık geleneği ve Moğolca Cangar Destanı
The tradition of Mongolic epicism and the Cangar Epic in Mongolic
- Tez No: 766536
- Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT GÜL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 488
Özet
Destanlar, bir milletin maddi ve manevi değerleri ile hayata bakış tarzını yansıtan ve coğrafi sınır tanımayan folklor ürünleridir. Moğollar, yaratıcı düşünce ve becerilerini yansıtan ve nesiller boyunca sözlü olarak aktarılan epik gelenekleri içerisinde Cangar, Gezer, Han Harangui, Bum-Erdene gibi ünlü ve büyük pek çok destanı bugüne taşımışlardır. Yüzlerce hatta binlerce dizeden oluşan ve özel melodilerle anlatılan Moğol kahramanlık destanları, Moğol halkının kahramanlık tarihinin en iyi koleksiyonu olarak kabul görmektedir. Moğolların kültürel mirasının muhteşem ifadeleri olan bu destanlar, dünya çapında da pek çok çalışmanın konusu olmuştur. Moğolca konuşan halkların günlük yaşamını, geleneklerini, dünya görüşlerini, ahlaki ve estetik değerlerini, arkaik ritüellerini yansıtan Cangar Destanı; cangarçi olarak adlandırılan anlatıcıları vasıtasıyla asırlarca halkın arasında yaşamış ve zamanla daha fazla popülerlik kazanarak manevi kültürün önde gelen sözlü yaratımlarından biri haline gelmiştir. İçinde efsaneler (domog), masallar (ülger), iyi dilekler (yerööl), kasideler (magtaal), beddua-lanetler (haral), atasözleri (züir tsetsen ügs) şarkılar (duu) ve tarihi olaylar barındıran, insanların tarihi ve kültürel hafızasını temsil eden Cangar, bu bağlamda bir tür ansiklopedi olarak kabul edilmektedir. Cangar araştırmalarının başlangıcının üzerinden neredeyse iki yüz yıl geçmiş; bu süreçte derleme, inceleme ve yayınlama çalışmalarında önemli mesafeler kat edilmiştir. Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren yoğunlaşan ilgi neticesinde anlatının detaylı analizlerini içeren karşılaştırmalı tipolojik çalışmaların da dâhil olduğu pek çok monografi, makale ve bilimsel tez hazırlanmıştır. Orta Asya ve Moğol halklarının destansı mirasında özel bir yere sahip olan Cangar Destanı'nın Kalmukya, Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Moğolistan olmak üzere üç büyük ulusal versiyonu bulunmaktadır. Moğol destancılık geleneği ve Moğolca Cangar Destanı üzerine hazırladığımız bu çalışmada destan metni Türkiye Türkçesine aktarılmış ve genel olarak Moğol destancılık geleneği, özel olaraksa Cangar Destanı, oluşum, konu, icra, araştırılma tarihi, kahramanlar vb. hususlar açısından değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Epics are folklore products that reflect the material and spiritual values of a nation and their way of looking at life and that do not recognize geographical borders. The Mongols have carried many famous and great epics such as Cangar, Gezer, Han Harangui, Bum-Erdene, within their epic traditions that reflect their creative thinking and skills and have been transmitted orally for generations. Mongolian heroic epics, consisting of hundreds or even thousands of lines and told with special melodies, are accepted as the best collection of the heroic history of the Mongolian people. These epics, which are magnificent expressions of the cultural heritage of the Mongols, have been the subject of many studies around the world. The Cangar epic, which reflects the daily life, traditions, worldviews, moral and aesthetic values, archaic rituals of Mongolian speaking peoples, has lived among the people for centuries through its narrators called cangarçi and has become one of the leading oral creations of spiritual culture by gaining more popularity over time. By containing legends (domog), tales (ülger), good wishes (yerööl), eulogies (magtaal), oaths-curses (haral), proverbs (züir tsetsen ügs), songs (duu) and historical events, Cangar represents the historical and cultural memory of people and in this context, it's accepted as a kind of encyclopedia. Almost two hundred years have passed since the Cangar researches began; In this process, significant progress has been made in compiling, reviewing and publishing studies. As a result of the increasing interest, especially since the second half of the 20th century, many monographs, articles and scientific theses have been prepared, including comparative typological studies containing detailed analyzes of the work. The Cangar epic, which has a special place in the epic heritage of the Central Asian and Mongolian peoples, has three major national versions: Kalmykia, Xinjiang Uyghur Autonomous Region and Mongolia. In this study we prepared on the Mongolian epic tradition and the Mongolian Cangar Epic, the text was transferred to Turkey Turkish; Mongolian epic tradition in general, Cangar epic in particular has been evaluated in terms of formation, subject, performance, history of research, heroes, etc.
Benzer Tezler
- Tuva Türklerinin destanlarında kadın kahramanlar
A woman character in the epics of Tuva Turkish
MELEK ORAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Kırgız halk destanı 'Kız saykal' (İnceleme, metin)
Кыргыз элинин «кыз сайкал» эпосу (анализ, текст)
M.NURULLAH CİCİOĞLU
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkiye Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SULAYMAN KAYIPOV
- Moğol-İlhanlı hâkimiyeti altındaki Anadolu'da çıkan isyanlar (1243-1335)
Revolts in Anatolia under Mongolian-İlkhanid domination (1243-1335)
GALİP BİNGÖL
- Moğol İmparatorluğu'nda barut: Tedariki, kullanımı ve Avrasya halklarına tesirleri
Gunpowder in the Mongol Empire: Its supply, use and effects on the peoples of Eurasia
ANIL YASİN OĞUZ
