Türk dış politikasında Doğu Akdeniz ve enerji meseleleri (1945-2022)
Eastern Mediterranean and energy issues in Turkish foreign policy (1945-2022)
- Tez No: 770402
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT NECİP ARMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Enerji, Uluslararası İlişkiler, Energy, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler ve Güvenlik Çalışmaları Anabilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 206
Özet
Doğu Akdeniz çeşitli siyasi, etnik, dini ve kültürel yapısı ile tarihin her döneminde önemli bir bölge olmuş, küresel ve bölgesel güç mücadelelerine ev sahipliği yapmıştır. Özellikle 2000'li yıllarda bölgede keşfedilen hidrokarbon kaynakları, uluslararası politikanın gerilim alanlarından birinin enerji kaynakları olduğu düşünüldüğünde, bölgedeki mücadelelerin enerji merkezli çekişmelere dönüşmesinin önünü açmıştır. Doğu Akdeniz'deki enerji kaynaklarının bölgesel ve küresel aktörler için yaratacağı siyasi-ekonomik avantajlar ise bir yandan bölgesel aktörler arasındaki tarihi sorunlar da göz önüne alındığında deniz alanı sınırlandırmalarının nasıl yapılacağı konusundaki ihtilafları artırırken, diğer yandan da işbirliği fırsatları sunmuştur. Ayrıca enerji kaynaklarından pay elde etme mücadelesi AB, ABD, Rusya ve Çin gibi küresel aktörlerin bölgede nüfuzlanmalarına neden olmuştur. Doğu Akdeniz'de en uzun kıyı şeridine sahip Türkiye'nin bölgeye olan ilgisine bakıldığında, Soğuk Savaş döneminden Avrupalılaşma dönemine kadar Kıbrıs sorunu kapsamında politikalar geliştirdiği görülmektedir. Fakat özellikle Arap Baharı'ndan sonra bölgede yaşanan değişim ile kıyıdaş ülkeler ve Batı'yla kademeli olarak bozulan ilişkiler sonucunda Türkiye'ye karşı oluşturulan kutuplaşma, Türkiye'nin genel güvenlik ve enerji güvenliği kaygılarını artırmıştır. Bundan sonraki süreçte Türkiye gerek artan enerji tüketimi gerekse merkez ülke olma amacı çerçevesinde bölgeyi dış politikasının odak noktası haline getirmeye başlamıştır. Bu nedenle, Türkiye'nin Doğu Akdeniz bölgesinde Soğuk Savaş'tan günümüze geliştirmiş olduğu dış politika çıktılarının, sistemik değişimlerin, diğer devletlerin/aktörlerinin bölgeye ilişkin politikalarının, stratejik liderlik kültürünün ve ülkelerdeki iç politik gelişmelerin göz önünde bulundurularak incelenmesi önem arz etmektedir. Uluslararası ilişkilerin odaklandığı bir bölge olan Doğu Akdeniz, hem bölgede enerji temelli deniz alanı sınırlandırmalarındaki gerilimlerin hem de küresel ve bölgesel aktörlerin dış politika çıktılarını yönlendiren dinamiklerin anlaşılmasını gerekli hale getirmiştir. Bu doğrultuda çalışma, enerji kaynaklarının keşfi ve paylaşımına yönelik olarak ortaya çıkan yeni durumlar ile bölgede değişen dengelerin yarattığı işbirliği ve çatışma potansiyelinin tarihsel süreç içinde Türkiye özelinde incelenmesini amaçlamaktadır. Bu amaçla tezin asıl araştırma sorusu, Türkiye'nin enerji hedefleri kapsamında çalışmada beş döneme ayrılan dönemsel kesitlerde Doğu Akdeniz'de hangi politik araçları kullanarak dış politika oluşturduğu ve nasıl bir dış politika davranışı sergilediğidir. Bu kapsamda, Gideon Rose tarafından ortaya atılan ve devletlerin dış politika davranışlarının açıklanmasında uluslararası sistem ve göreli güç dağılımı ile ara değişkenleri (karar alıcı liderler, stratejik kültür, yerel faktörler vb.) analizlerine dâhil eden neoklasik realizmin, Doğu Akdeniz'deki gelişmeler ışığında Türkiye'nin politikalarının değerlendirilmesi için uygun bir bakış açısı sunduğu düşünülerek çalışmanın teorisini oluşturacaktır.
Özet (Çeviri)
To begin with, with its unique political, ethnic, religious, and cultural features, the Eastern Mediterranean region has played a key role in every period of history, hosting global and regional power confrontations. One of the tensest sectors of international politics had been the energy resources, especially in the 2000s, and the discovery of hydrocarbon resources in the region cleared the path for regional disputes to convert into energy-based conflicts. The political ramifications that energy resources in the Eastern Mediterranean will bring to regional and global actors will, on the one hand, exacerbate regional conflicts over how to demarcate maritime zones while taking into account historical issues, and, on the other hand, provide opportunities for cooperation. Furthermore, competition has resulted in sharing the of energy resources among global powers such as the EU, the United States, Russia, and China for exerting influence in the region. Taking into account Turkey's interests, which has the longest coastline in the Eastern Mediterranean, it can be seen that the country has developed policies regarding the Cyprus issue related to Eastern Mediterranean, from the Cold War to the Europeanization period. However, developments in the region and the polarization formed against Turkey as a result of steadily deteriorating relations with riparian countries and the West, particularly after the Arab Spring, heightened Turkey's general security and energy security concerns. Turkey has begun to make the region the focal center of its foreign policy in the coming term, as a result of both its rising energy consumption and its desire to become a pivotal country. As a result, it is critical to examine the outputs of Turkish foreign policy, including systemic changes, policies of other states/actors in the region, strategic leadership culture, and domestic political developments in the Eastern Mediterranean countries that Turkey has developed from the Cold War to the present. Besides, the Eastern Mediterranean, which is a focus of international policy, has necessitated an understanding of both the conflicts in the region's energy-based marine space delimitation and the processes that direct global and regional actors' foreign policy outputs. In this vein, the study attempts to investigate the potential for collaboration and conflict caused by new scenarios arising from the discovery and sharing of energy resources, as well as altering regional balances in the context of Turkish foreign policy's historical process. The thesis' fundamental research question is: What political methods and foreign policy behavior does Turkey utilize in the Eastern Mediterranean in the periodical parts, classified into five eras in the study, within the framework of its energy goals? In light of the developments in the Eastern Mediterranean, neoclassical realism, which was introduced by Gideon Rose, and included the international system and relative power distribution, as well as intermediate variables (decision-making leaders, strategic culture, local factors, and so on) in the explanation of state foreign policy behaviors. Neoclassical realism will serve as the study's theoretical framework, to provide a useful perspective for assessing Turkey's policies in the Eastern Mediterranean region.
Benzer Tezler
- Türk dış politikasında Doğu Akdeniz'in stratejik önemi: Adalet ve kalkınma partisi dönemi Doğu Akdeniz politikaları
Strategic importance of the Eastern Mediterranean in Turkish foreign policy: Eastern Mediterranean policies during the justice and development party period
EBRU POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Uluslararası İlişkilerÜsküdar ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. NERGİZ ÖZKURAL KÖROĞLU
- Türkiye'nin Doğu Akdeniz politikası 2015-2021 dönemi
Turkey's East Mediterranean policy 2015-2021
EBRU GEDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Siyasal BilimlerErciyes ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKKI BÜYÜKBAŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET SEYDA OZAN
- Doğu Akdeniz'de doğalgaz anlaşmazlıkları ve Türkiye
East Mediterrnean gas dispute and Turkey
GÖKHAN BEYAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Enerjiİstanbul Arel ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. VOLKAN TATAR
- Türkiye'nin yeni strateji arayışları: Mavi vatan doktrini
Turkey's quest for new strategies: Blue homeland doctrine
FATMA NUR ERKUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Uluslararası İlişkilerSelçuk ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDEM ÖZLÜK
- Doğu Akdeniz'de keşfedilen hidrokarbon kaynaklarının Türkiye'nin enerji güvenliğindeki yeri ve önemi
The role and signifinance of hydrocarbon resources discovered in the Eastern Mediterranean Turkey's energy security
ELİF ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Uluslararası İlişkilerVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiUluslararası Politik Ekonomi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN KARAASLAN