Antik Çağ'da Doğu Karadeniz'de Mithra Kültü'nün varlığı
The presence of the Cult of Mithra in the Eastern Black Sea in the Antiquity
- Tez No: 771490
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN EMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 217
Özet
Antik Çağ'da Doğu Karadeniz Bölgesi siyasi, ekonomik ve kültürel sebeplerle birçok medeniyetin hâkimiyetine girmiştir. Jeostratejik özellikleri ve zengin kaynakları nedeniyle Hellen, Pers ve Roma mücadelelerinin yaşandığı bölge, doğu ve batı kültürlerinin kesiştiği bir noktada bulunmasından ötürü hem doğu hem de batı kültür etkilerini taşımaktadır. Tarihî coğrafyaya göre ayrıcı (partikülarist) bir yapıya sahip olan Doğu Karadeniz coğrafyasında ortak bir kültür ve dil oluşumu kolay olmadığı gibi bir kez gelişen, yerleşip kök salan bir kültür de uzun yıllar varlığını sürdürür. Doğu Karadeniz, bu özellikler göz önünde bulundurularak kendi yerel dinamikleri ve inançları yanında Büyük Kolonizasyon Dönemi'nden (MÖ 750-550) itibaren dışarıdan gelen Hellen, Pers ve Roma tanrılarına da saygı göstermiş ve bunlardan etkilenmiştir. Aḫamenidlerin MÖ VI. yüzyılın sonlarında Doğu Karadeniz'e yayılmasıyla görülmeye başlayan inançlardan biri de Antik Çağ pagan dinleri içerisinde en çok tapınım gören ve en geniş coğrafyaya yayılan dinlerden biri olan Mithra Kültü'dür. Aḫamenidler ve Mithradates (Pontos) Krallığı dönemlerinde Mithra ile ilgili detaylı veriler olmasa da antik, epigrafik, arkeolojik, nümizmatik ve modern kaynaklar incelendiğinde Mithra'nın Doğu Karadeniz coğrafyasına bahsi geçen dönemlerde yerleştiği anlaşılmaktadır. Ayrıca Mithra'nın karakterindeki bazı değişikliklerle birlikte Mithras olarak adlandırıldığı Roma döneminde bölgede en çok inanılan kültlerden biri olduğu buluntularda açıkça görülmektedir. Özellikle Mithra tasvirli bronz Trabzon sikkeleri kültün Roma döneminde oldukça yaygın olduğuna işaret etmektedir. Mithra kültü MS IV. yüzyılda Roma'nın Hristiyanlığı kabul etmesine kadar bölgede önemli bir yere sahip olmuş ve hatta Hristiyanlık döneminde bile etkisini sürdürmüştür. Mithra Kültü'nü merkeze alan bu çalışmanın temel problemi; Antik Çağ'da Doğu Karadeniz'de Mithra Kültü'nün varlığı meselesidir. Çalışma bu noktadan hareketle Mithra'nın bu coğrafyada hangi koşullar altında geliştiği ve tapınım gördüğünü tespit etmeyi; bölgede yayılmasında etkili olan siyasal, askerî ve ekonomik faktörleri de kapsayacak şekilde bölgenin Hristiyanlık öncesi sosyo-dinî yapısını açıklayabilmeyi hedeflemektedir.
Özet (Çeviri)
The Eastern Black Sea region of Turkey had been ruled by many civilisations during the Antiquity for various political, economic and cultural reasons. Being the place where Hellenistic, Persian and Roman battles took place due to its geostrategic characteristics and rich resources, it is also where eastern and western cultures intersect and therefore carries traces of both cultures. As difficult to come by as an occurrence of a common culture and language is in such a particularistic, i.e. distinctive, land within this historical zone; a developed, enrooted culture would take many years to vanish within the grounds of Eastern Black Sea as well. Taking all these factors into consideration, Eastern Black Sea had respected and been influenced by Hellenistic, Persian and Roman gods brought around as of the Great Colonization Activities (750-550 BC) along with having its local dynamics and beliefs. As the Achaemenids spread across Eastern Black Sea late 6th century BC, the Mithra cult was one of the religions that was most revered and widely-spread amongst the pagan religions of the Archaic Period. Although there is no detailed information about Mithra during Achaemenids and the Kingdom of Mithridates (Pontos) periods, when ancient, epigraphic, archaeological, numismatic and modern sources are examined, it is understood that Mithra settled in the Eastern Black Sea region during the mentioned periods. In addition, it is clearly seen in the finds that Mithra was one of the most believed cults in the region during the Roman period, when it was called Mithras with some changes in its character. The Trabzon bronze coins with Mithra depictions specifically demonstrate the importance of the cult during the Roman times. The Mithra cult had a crucial place until the acceptance of Christianity in Rome in the 4th century AD and even continued its influence during the Christian era. Focusing on the Mithra Cult as the main key issue, the research problem of this study is based on the existence of the Mithra cult in Eastern Black Sea during the Antiquity. From this point of view, the study aims to pinpoint under which circumstances Mithra developed and was worshipped in this geography and to explain the pre-Christian socio-religious structure of the region, including the reasons for why it spread throughout the region such as political, military and economic factors.
Benzer Tezler
- Orta Çağ İslam düşüncesinde siyasal ahlâk
Political morality in Medieval Islamic thought
EROL ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2021
FelsefeKaradeniz Teknik ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ÇAĞATAY OKUTAN
- Hayrabolu Hacıllı Tek Höyük Tümülüsü buluntuları
The Findings of Hayrabolu Hacıllı Tek Höyük Tumulus
AYŞE ERDOĞDU AYGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiKlasik Arkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVDET BAYBURTLUOĞLU
- The Ancient South Marmara Harbors
Antik Güney Marmara Limanları
SERKAN GÜNDÜZ
Doktora
İngilizce
2015
ArkeolojiUludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN
PROF. DR. MARTİNA SEIFERT
- Eskiçağ'da Aksu ve Melet Havzası
Aksu and Melet Basin in the old age
HARUN TURAK
Doktora
Türkçe
2024
TarihErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALİH KAYMAKÇI
- Eskiçağ'da Amasya
Amasya in ancient times
BUKET KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT TEKİN