Eski Türkçede çatı ekli fiillerin semantiği
Semantics of voice verbs in Old Turkish
- Tez No: 771503
- Danışmanlar: PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 306
Özet
Bu çalışmada, Eski Türkçede bazı çatı ekli fiillerin anlamları ile kök fiil anlamları arasında meydana gelen anlam değişiminin sebepleri anlam ve işlev etkileşimi çerçevesinde ortaya konması amaçlanmıştır. Runik harfli metinler, Eski Uygur Türkçesi ve Karahanlı Türkçesi metinlerinden anlam değişmesine uğrayan çatı ekli fiiller tespit edilmiştir. Değerlendirmede kullandığımız ölçüt ve yöntem olarak; öncelikle çatı ekli fiilin anlamları, kök fiillerin anlamlarıyla karşılaştırıldı. Karşılaştırma sonucunda çatı ekinin fiile yeni bir anlam kazandırmasındaki rolü tespit edilmeye çalışıldı. Sonra çatı ekinin meydana gelen yeni anlamdaki işlevleri kök fiil ve çatı ekli fiillerin kullanıldığı cümlelere bütüncül bir bakış açısıyla bakılarak değerlendirildi. Söz diziminde cümledeki özne-nesne ilişkisinde meydana gelen değişiklikleri ortaya çıkarmak için istem teorisi ve anlamsal rollerden faydalanıldı. Sonuç olarak; bağlamda anlam yapısı, anlam nitelikleri ve sınırları değişen çatı eklerinin türetimlik işlevinde değerlendirilmesi gerektiği, söz konusu eklerin türetimlik işlevinde yeni bir anlam kazanarak yeni bir fiil meydana getirdiğinde çatı kategorisinin bazı niteliklerini aldığı görülür. Bu aşamadan sonra; tarihi ve günümüz çatı eklerinin, türetimlik işlevinde sözlükselleşme meydana getirmiş eklerden çıkmış olabileceğini düşünüyoruz.
Özet (Çeviri)
In this study, it is aimed to reveal the reasons for the change in meaning between the meanings of some voice verbs with suffixes being added to verbs in Old Turkish, within the framework of meaning and function interaction. Verbs with morphemes have been determined from Old Turkish texts in runic, Old Uyghur and Karakhanid Turkish. As the criteria and method we use in the evaluation; first of all, the meanings of the verb with the voice suffix were compared with the meanings of the voice verbs. As a result of the comparison, the role of the suffixes in giving a new meaning to the verb was tried to be determined. Then, the functions of the suffix in the new meaning were evaluated by looking at the sentences in which the voice verbs and the verbs with the affixes are used from a holistic perspective. In order to reveal the changes in the subject-object relationship in the syntax, volition theory and semantic roles were used. As a result; in this context, it is seen that the suffixes whose meaning structure, semantic qualities and boundaries change should be evaluated in the derivation function, and when the aforementioned suffixes gain a new meaning in the derivation function form a new verb. It takes some of the characteristics of the voice category. After this stage; we think that the historical and contemporary suffixes may have emerged from the suffixes that created lexicalization in the derivational function.
Benzer Tezler
- Eski Türkçede işlevsel bağlamda çatı ekleri
Voice suffixes in functional context in old Turkish
MUHARREM YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERRUH AĞCA
- Türkçede fiil çatısı
Voice of verb in Turkish
ANIL ARSLAN
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimAnadolu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHİTTİN TOLKUN
- Memduh Şevket Esendal'ın ilk sekiz hikaye kitabında yer alan hikayelerdeki zarf-fiiller ve zarf-fiil grupları
Gerunds and gerund-clauses that takes part in stories of Memduh Şevket Esendal's first eight story books
JALE ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÖZMEN
- Eski Türkçeden Türkiye Türkçesine çatı ekleri
The voice suffixes from Old Turkic to Turkish
BURCU ASLAN
- Kumuk Türkçesinde yapım ekleri
Derivational affix in Kumuk Turkish
RAMAZAN AYDIN
Doktora
Türkçe
2024
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİKMET KORAŞ