Göçebe aşiretlerde hayvancılık ve doğa-kültür ilişkisi: Alikan, Duderan ve Soran aşiretleri örneğinde halkbilim açısından karşılaştırmalı bir inceleme
Livestock and nature-culture relationship in nomadic tribes: A comparative analysis in terms of folklore in the example of Alikan, Duderan and Soran tribes
- Tez No: 777834
- Danışmanlar: PROF. DR. AYABEK BAINIYAZOV
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ardahan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 510
Özet
Göçebe/göçebelik; sabit bir mekâna sahip olmayan ve ekonomileri göçer hayvancılığa dayalı olan, toprağa yerleşmemiş gezgin pastoralist toplumların yaşam biçimine denilmektedir. Bu yaşam ve geçim biçimine sahip topluluklar, aynı zamanda soy-sop, akrabalık bağlarıyla birbirine bağlı aşiret tipi toplumsal örgütlenmelere sahip topluluklardır. Bu çalışmanın konusu olan göçebe Alikan, Duderan ve Soran aşiretleri, göçer hayvancılık faaliyetini Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinin yaylalarında gerçek/tam göçebe olarak yaz-kış çadırlarda yaşayarak sürdürmektedirler. Göçer diye adlandırılan bu aşiretlerin, küçükbaş hayvancılık faaliyetiyle kışlaklar ve yaylaklar arasında dikey yönde gerçekleştirdikleri göçleri, onların karakteristik özellikleridir. Pastoral göçebeliği benimseyen bu aşiretlerin doğa ile olan kültürel ilişkisi en saf hâliyle karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada bu aşiretlerin, doğa-kültür ilişkisi bağlamında geleneksel hayvancılığa dair kültürel pratikleri ele alınıp, araştırmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışma alan araştırması yöntemiyle katılarak gözlem ve derinlemesine görüşmelerle gerçekleştirilen bir araştırmanın sonucudur. Bu açıdan bir yıl boyunca göçebeler ile çadırlarda kalınmış ve gerek yaylaklar ve kışlaklar gerekse İlkbahar ve sonbahar göçlerinde göçebelerin hayatının hemen her evresi derinlemesine katılımlı gözleme tabii tutulmuştur. Katılımlı gözlem sırasında tutulan alan notlarının yanı sıra, somut durum tespiti ve nitel anlatımı bütünleştirmek için kişilerin onayı alınıp teknik kayıt cihazlarından faydalanılarak, görüntüler ve ses kayıtları ile görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın önemi ise daha önce çalışılmamış olan göçebe Alikan, Duderan ve Soran aşiretlerinin varlık mücadelesi verdiği bu yaşam biçiminin yok olmadan bilimsel bir çalışma ile gelecek kuşaklara aktarılmasıdır. Göçer hayvancılık, göçebeliğe dayanan gezgin hayatıyla her daim merak konusu olmuştur. Popüler bir merak ve ilginin ötesinde bu çalışma, günümüzde yaşanan hızlı değişim ve dönüşüm süreçleriyle alanı giderek daralan bu göçer yaşam pratiğinin ve göçebe –hayvancı hayatla özdeşleşmiş yerleşik tarımcı kültürlerde görülmeyen kültürel deneyim ve pratiklerin bir belgesi olarak bu toplulukları anlamanın yanı sıra ileride yapılacak çalışmalara da ışık tutabilecektir.
Özet (Çeviri)
Nomadism/nomadic; It is called the way of life of wandering pastoralist societies that do not have a fixed place and whose economy is based on nomadic livestock. Communities with this way of life and livelihood are also communities with tribal type social organizations connected to each other by ancestry and kinship ties. The nomadic Alikan, Duderan and Soran tribes, which are the subject of this study, continue their nomadic livestock activities by living in tents in summer and winter as real/complete nomads in the highlands of Eastern Anatolia and Southeastern Anatolia Regions. The characteristic features of these tribes, called nomads, are the vertical migrations between the winter pastures and summer pastures with ovine breeding activities. The cultural relationship of these tribes, which adopted pastoral nomadism, with nature appears in its purest form. In the study, the cultural practices of these tribes on traditional animal husbandry in the context of nature-culture relationship were discussed, researched and evaluated. The study is the result of a research carried out with observation and in-depth interviews by participating in the field research method. In this respect, the nomads stayed in tents for a year, and almost every phase of the life of the nomads, both in the spring and autumn migrations, was subjected to in-depth observation. In addition to the field notes taken during the participatory observation, interviews were conducted with images and audio recordings, using technical recording devices, after obtaining the consent of the people, in order to integrate concrete situation determination and qualitative narrative. The importance of the study is to transfer this life style, which has not been studied before, to the next generations with a scientific study, before it disappears, in which the nomadic Alikan, Duderan and Soran tribes struggle for existence. Nomadic animal husbandry has always been a matter of curiosity with its wandering life based on nomadism. Beyond a popular curiosity and interest, this study will shed light on future studies as well as understanding these communities as a document of this nomadic life practice, whose field is gradually narrowing with the rapid change and transformation processes experienced today, and cultural experiences and practices not seen in settled agricultural cultures identified with nomadic-animal life.
Benzer Tezler
- Urfa'da asayiş ve güvenlik (1913-1918)
Public order and security in Urfa (1913-1918)
AHMET ASLAN
Doktora
Türkçe
2021
Tarihİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. IŞIL ÇAKAN HACIİBRAHİMOĞLU
- Süleymaniye ve çevresinin sosyo - ekonomik yapısı 1839-1914)
Socio-economic structure of Süleymaniye and environment 1839-1914)
PISHTİWAN AHMED
- Burukan Aşireti'nin sosyo kültürel ve ekonomik yapısı
Başlık çevirisi yok
AHMET ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
SosyolojiHacettepe ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CİHAT ÖZÜNDERE
- İkinci Dünya Savaşı'ndan İran İslam Devrimi'ne İran Kürtleri (Siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel konumları)
Iranian Kurds from the second World War to the Islamic revolution of Iran (Political, social, economic and cultural positions)
KENAN DEMİREL
- Edremit-Burhaniye Ovası ve yakın çevresinin beşeri ve iktisadi coğrafyası üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA MUTLUER
