Yukarı Fırat Havzası'nda değişen iklim koşulları altında akımların tahmini için hidrolojik modelleme
Hydrological modeling to predict streamflow under changing climate conditions in Upper Euphrates Basin
- Tez No: 777914
- Danışmanlar: PROF. DR. AYNUR ŞENSOY ŞORMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hidrolik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 126
Özet
İklim değişikliğinin etkisi altında, su kaynaklarının sürdürülebilir bir şekilde planlanması ve yönetimi dünya çapında daha da önem kazanmıştır. Bu çalışmada Yukarı Fırat Havzası'ndaki iklim değişikliğinin etkileri, bölgesel iklim modelleri baz alınarak RCP 4.5/8.5 senaryoları için incelenmiştir. Havzanın dağlık bir alanda olması nedeniyle, iklim değişiminin gerek akımlara ve gerekse kar erimelerine olan etkisi ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Dört farklı bölgesel iklim modelinin (CNRM-CM5/RCA4, EC-EARTH/RACMO22E, HadGEM/HIRHAM5 ve NorESM1-M/HIRHAM5) iki senaryosu için yanlılık düzeltmeleri yapılarak, referans (1970-2005) ve gelecek dönem (2020-2100) için eğilim ve anomali çalışmaları 20'şer yıllık periyotlar halinde gerçekleştirilmiştir. Bu senaryoların önemli bir kısmı hidrolojik modellerde (HEC-HMS ve HBV-Light) kullanılarak havzada akım ve kar erime projeksiyonları hesaplanmış, anomaliler bulunarak değerlendirilmiştir. RCP 4.5/8.5 senaryolarında sıcaklıkların artan, yağışların ise bazı dönemlerde artan ve bazı dönemlerde azalan eğilimde olduğu görülmüştür. Hidrolojik modelleme çalışmaları sonucunda kalibrasyon için 0,76-0.82 ve doğrulama için 0,70-0,75 arasında model performansı (NSE) elde edilmiştir. Hidrolojik çalışmalar sonucu akımlarda genel olarak bir artış gözlenmiştir. İklim projeksiyonlarının kar erimesine etkisi kar ile kaplı alanlar, kar su eşdeğeri ve karlı gün sayıları analiz edilmiş, tüm model ve senaryolarda azalma anomalileri gözlenmiştir. Çalışma sonuçları, dağlık bir memba havzası olan Karasu için, artan sıcaklıklar ile yağışların kar yerine yağmur şeklinde düşeceğini, bu nedenle karlı gün sayısının, kar su eşdeğerinin ve karla kaplı alanın azalacağını, yağmur şeklinde düşen yağışlar nedeniyle ortalama akımların artacağını ve akım piklerinin zamansal olarak öne geleceğini göstermektedir. Bu da havza için kar beslenimlerinin azalması anlamına gelmektedir. Azalan kar beslenimlerinin ilgili sektörlere olan etkisinin araştırılmasının ve mansap havzalarının da çalışmaya dahil edilmesinin önemli olduğu görülmektedir
Özet (Çeviri)
Under the influence of climate change, sustainable planning and management of water resources has become even more important worldwide. The effects of climate change in the Upper Euphrates Basin were investigated for RCP 4.5/8.5 scenarios based on regional climate models. Since the basin is in a mountainous area, the effect of climate change on both flow and snowmelt has been evaluated separately. Bias Corrections were applied for two different scenarios using four different regional climate models (CNRM-CM5/RCA4, EC-EARTH/RACMO22E, HadGEM/HIRHAM5 and NorESM1-M/HIRHAM5). Trend and anomaly analysis were conducted in 20-year intervals for the historical period (1970-2005) and the future period (2020-2100). A significant part of these scenarios was implemented in hydrological models (HEC-HMS and HBV-Light) to project the flow and snowmelt in the basin, with the aim of identifying and evaluating any significant variations or anomalies in the projected data. In the RCP 4.5/8.5 scenarios, it is observed that the temperatures tend to increase, while the precipitation tends to increase in some periods and decrease in others. As a result of hydrological modeling studies, NSE varies between 0.76-0.82 for calibration and between 0.70-0.75 for validation. As a result of the hydrological studies, a general increase in flow rates was observed. Based on the analysis of the effects of climate projections on snow melting, negative anomalies were observed in all models and scenarios for snow covered areas, snow water equivalent and number of snowy days. The results of the study show that for Karasu, which is a mountainous upstream basin, with increasing temperatures, precipitation will fall in the form of rain instead of snow, therefore, the number of snowy days, SWE, and snow-covered area will decrease, average flows will increase and the flow peaks will come to the fore in time. This means a decrease in snow feedings for the basin. It is seen that it is important to investigate the effects of decreasing snow on the related sectors and to include downstream basins in the study.
Benzer Tezler
- Yukarı Fırat havzasındaki mevsimsel kar erimesinin WRF-ARW simülasyonu ve uydu verileri kullanılarak incelenmesi : Mart 2004 örneği
Investigation of seasonal snow melting by using WRF-ARW simulation and satellite data in the Upper Fırat basin: March 2004 case
ELİS GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BARIŞ ÖNOL
- Kumyazı Çayı havzasının (Elazığ) beşeri ve iktisadi coğrafyası
Human and economic geography of the Kumyazı River basin (Elazığ)
ZEYNEP KARAGÖZOĞLU
- Tectonic and magmatic structure of Lake Van basin and its structural evolution, Eastern Anatolia accretionary complex (EAAC), East-Turkey
Van Gölü havzasının tektonik ve magmatik yapısı ve yapısal evrimi, Doğu Anadolu yığışım karmaşığı (DAYK), Doğu Türkiye
MUSTAFA TOKER
Doktora
İngilizce
2011
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. M. CELAL ŞENGÖR
- Süvari Çayı Havzası'nın doğal ortam sorunları
Natural environmental problems of Süvari Stream Basin
SUAT KARADAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ İMAMOĞLU
- Akkad dönemi ve sonrası ince seramiğinin Salat Tepe kazıları ışığında değerlendirilmesi
Evaluation of fine ceramics with Salattepe excavations in Akkad period and after
AYDIN EMANET