Dîvânu Lugâti't-Türk'te geçen giyim kuşam kültürü ile ilgili söz varlığı ve Başkurtçadaki durumu üzerine bir inceleme
An examination on the presence of words related to a review on the situation in Bashkir and the clothing culture in the Dîvânu Lugâti't-Türk
- Tez No: 782349
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ERTÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 162
Özet
Kâşgarlı Mahmud tarafından kaleme alınan Dîvânu Lugâti't-Türk, Türk milletinin 11. yüzyılının kültürel özelliklerini gösteren, Türk dünyasının dili ve kültürü hakkında önemli bilgiler içeren, Türk dilinin en kapsamlı sözlüğüdür. Dîvânu Lugâti't-Türk'ü önemli kılan bir diğer unsur ise kaleme alındığı dönemin sözlükçülük esaslarına göre çok iyi hazırlanmasıdır. Dîvânu Lugâti't-Türk, giyim kuşamda kullanılan malzemeler hakkında zengin bir söz varlığını içinde barındırır. Çalışmada Dîvânu Lugâti't-Türk'te giyim kuşamla ilgili kaydedilen söz varlığının Başkurt Türkçesindeki izleri incelenmiştir. İncelenen kaynaklar sonucunda giyim kuşamla ilgili elbiseler, kumaş türleri, kürkler, başörtüler, başlıklar, ayakkabı çeşitleri, süs eşyaları ve aksesuarların isimlendirmeleri tespit edilmiştir. Daha sonra, art zamanlı yöntemle tarihî Türk lehçelerindeki sözcüklerin görünümü ve anlamları gösterilmiştir. Giyim kuşam ile ilgili söz varlığının tarihî yönden incelenmesi, sözcüklerin karşılaştırma yaptığımız çağdaş Başkurt Türkçesindeki durumları, şekil ve anlam değişimlerine uğrayıp uğramadıkları konusunda bize bilgi vermektedir. Bu veriler ışığında sözcüklerin bazılarının anlamca korunduğu, bazılarının ise şekil ve anlamca değişikliğe uğradığı tespit edilmiştir. Birçok söz varlığı ise sadece Dîvânu Lugâti't-Türk'te hapax (tek veri) unsur olarak kaydedilmiştir. Bu tez çalışması; Problem Durumu, Araştırmanın Amacı, Araştırmanın Önemi, Yöntemi ve Sınırlılıkları alt başlıkları altında 'Giriş'; Karahanlı Devleti ve Dili, Dîvânu Lugâti't Türk, Başkurt Türkleri ve Dili alt başlıkları altında Birinci Bölüm; Dîvânu Lugâti't Türk Bağlamında Giyim Kuşam Kültürü, Başkurdistan'da Giyim Kuşam ve Dîvânu Lugâti't Türk ve Başkurt Türkçesinde Ortak Giyim Kuşam Sözcükleri alt başlıkları altında İkinci Bölüm; Dîvânu Lugâti't-Türk'te Geçen Giyim Kuşam Kültürü ile İlgili Söz Varlığının İncelemesi başlığı altında Üçüncü Bölüm; Sonuç ve Dizin kısımlarından oluşmaktadır.
Özet (Çeviri)
Dîvânu Lugâti't-Türk, written by Kâşgarlı Mahmud, showing the cultural characteristics of the 11th century of the Turkish nation and containing important information about the language and culture of the Turkish world is the most comprehensive dictionary of the Turkish language. Another element makes Dîvânu Lugâti't-Türk important is that it is very well prepared according to the lexicographical principles of the period in which it was written. Dîvânu Lugâti't-Türk itself contains rich vocabulary about the materials used clothing. In the study, traces of the presence of words recorded about clothing in Dîvânu Lugâti't-Türk in Bashkir Turkish were examined. As a result of the sources examined, naming of the, clothing related dresses, fabrics types, furs, headscarves, headdresses, shoe types, ornaments and accessories related to clothing have been determined. Then, the appearance and meanings of words in historical Turkish dialects were shown by the diachronic method. Examining the existence of clothing from a historical point of view, the situations of words in modern Bashkir Turkish, which we compare, gives information about whether they have undergone shape and meaning changes. In the light of these information, it has been determined that some of the words are preserved in terms of meaning, while the others have undergone changes in shape and meaning. On the other hand, many word entities are recorded only as hapax (single data) elements in Dîvânu Lugâti't-Türk. This thesis study consists 'Introduction' under the subtitles of Problem State, Purpose of Research, Importance, Method and Limitations of Research; First Chapter under the subtitles of Karakhanid State and Language, Dîvânu Lugâti't-Türk, Bashkir Turks and Language; The Second Chapter under the subtitles of Dîvânu Lugâti't-Türk Clothing Culture, Clothing in Bashkortostan and Common Clothing Words in Dîvânu Lugâti't-Türk and Bashkir Turkish; the Third Chapter under the title of Analysis of the Vocabulary Related to Clothing Culture in Dîvânu Lugâti't-Türk; Result and Index parts.
Benzer Tezler
- Dîvânu Lugâti't-Türk'te geçen giyim kuşam kültürü ile ilgili söz varlığı ve Kazakçadaki durumu üzerine bir inceleme
A resarch on clothing related vocabulary in Dîvânu Lugâti't-Türk and its position in Kazakh language
ŞEYMA TOKAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE MELEK ÖZYETGİN
- Divanu Lûgatî't-Türk'te geçen yer adlarının Türk dünyası yer adlarıyla karşılaştırılması
Comparison of place names in Divanü Lûgati't-Türk with Turkish world place names
MUSTAFA AYDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıÇankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TURGUT BERBERCAN
- Divanu Lugati't-Türk'te geçen 'Oğuzca' kayıtlı dil malzemesi
Language material registered as Oğuzca (an old Turkish dialect) in divanu lugatit-Türk
MERYEM SELDA ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MELEK ÖZYETGİN
- Dîvânu Lugâti't-Türk ile Azerbaycan Türkçesinin karşılaştırmalı söz varlığı üzerine bir araştırma
A research on the comparative vocabulary of Dîvânu Lugâti't-Türk and Azerbaijani Turkish
ZABİT AYTEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜLYA GÖKÇE
- Divanu Lugati't-Türk'teki bitki ve hayvan konuları üzerine bir inceleme
A study about the issues of plants and animals in Divan-i Lügatit-Turk
BERNA KARAARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Sakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKER EROĞLU