Türkiye beslenme ve sağlık araştırması verilerine göre ultra işlenmiş gıda tüketim durumu ve tüketim ile ilişkili bazı sosyodemografik özellikler
Ultra processed food consumption status and sociodemographic characteristics related to their consumption according to Turkey nutrition and health survey
- Tez No: 782839
- Danışmanlar: DOÇ. MAHMUT SAADİ YARDIM
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Yaşam için gerekli olan beslenme eylemi sırasında farklı özellikte gıdalar tüketilmekte ve gıdalar çeşitli özelliklerine göre birtakım sağlık sonuçlarına neden olmaktadır. Değişen beslenme örüntüleri, beslenmeye bağlı sağlık sorunları ve gıda teknolojilerinin etkisiyle NOVA gibi gıdaların işlenmesine dayalı sınıflandırma sistemleri oluşturulmuştur. Bu sistemlerde en yüksek düzeyde işlenme durumunda olan ultra işlenmiş gıdaların (UİG) obezite, hipertansiyon, anksiyete, kardiyovasküler hastalıklar gibi bulaşıcı olmayan hastalıklara ve mortalite artışına sebep olabileceğine dair bulgular mevcuttur. Bu nedenle TBSA 2017 verilerinden yararlanılarak ülkemizdeki tahmini UİG tüketim miktarı ve çeşitli besin değerleri açısından katkıları ile UİG tüketimine etkili faktörler belirlenmiştir. Çalışmaya dahil edilen 15 yaş ve üzeri 12 609 katılımcının %50,4'ü kadın, %65,4'ü evli, ortalama yaş 40,77±17,31, ortalama eğitim süresi 8,85±4,91 yıl, ortalama BKİ 27,76±6,23, %33,1'i aktif tütün kullanıcısıdır. Günlük alınan enerji ortalama 1912,56±736,36 kcal olup bunun 605,30±422,69 kcal'i (%30,64±15,42) UİG'den gelmektedir. Günlük UİG tüketim miktarı 261,83±219,41 g olup tüketilen tüm besinlerin %15,98±11,43'ünü oluşturmaktadır. En çok tüketilen UİG grupları ultra işlenmiş ekmekler (%61,2), alkolsüz meşrubatlar (%16,1) ve hamur ürünleridir (%6,3). UİG'den alınan enerji içindeki paylarına bakıldığında ise sıralama ultra işlenmiş ekmekler (%62,87), sıvı ve katı yağlar (%9,9) ile hamur ürünleri (%8,7) şeklindedir. Erkek olmak, öğrenci olmak, zayıf beden algısı, tütün ve ürünlerini kullanmak, son bir yılda gıda güvencesi sorunu yaşamış olmak ve kirada oturmak UİG tüketim miktarını; erkek olmak, hiç evlenmemiş olmak, öğrenci olmak, kazanılan parayla ayı geçirmekte zorlanmak/geçirememek, hanede fazla kişi yaşaması, zayıf beden algısı, tütün ve ürünlerini kullanmak ve son bir yılda gıda güvencesi sorunu yaşamış olmak UİG'den alınan enerji payını artırmaktadır. UİG tüketimini azaltmaya yönelik müdahaleler bu gruplara öncelik verilerek planlanmalıdır.
Özet (Çeviri)
Foods have different characteristics and they cause some health consequences associated with them when consumed. With the effects of changing nutrition patterns, nutrition-related health problems and food technologies, classification systems based on food processing such as NOVA have been proposed. There are findings that ultra-processed foods (UPFs), which correspond to the highest level of processing in these systems, cause non-communicable diseases such as obesity, hypertension, anxiety, cardiovascular diseases and increased mortality. For this reason, by using the data from the Turkey Nutrition and Health Survey 2017, the amount of estimated UPF consumption and related nutritional values and the factors influencing UPF consumption were determined. 50.4% of 12 609 participants aged 15 and over included in the study were women, 65.4% were married, mean age was 40.77±17.31 years, mean education duration was 8.85±4.91 years, mean BMI was 27.76±6.23, 33.1% of participants are tobacco users. The average daily energy intake is 1912.56±736.36 kcal, of which 605.30±422.69 kcal (30.64±15.42%) is from UPFs. The daily UPF consumption amount is 261.83±219.41 g, which constitutes 15.98±11.43% of all consumed foods. The most consumed UPF groups are ultra-processed breads (61.2%), soft drinks (16.1%) and pastries (6.3%). The ranking of the energy share from UPFs is ultra-processed breads (62.87%), oils and fats (9.9%), and pastries (8.7%). Being male, student, tenant, thin body perception, using tobacco and its products, having food security problems in the past year increase UPF consumption; and being male, student, never married, having difficulty/not being able to make it through the month with the money earned, having too many people in the household, thin body perception, using tobacco and products, and having food security problems in the past year increases the energy share of UPFs. Interventions to reduce UPF consumption should be planned by giving priority to these groups.
Benzer Tezler
- Türkiye'de ulusal diyetin sera gazı emisyonu ve su ayak izinin değerlendirilmesi
Assessment of greenhouse gas emissions and water footprint of national diet in Turkey
AZAD İLHAN
Doktora
Türkçe
2024
Beslenme ve DiyetetikHacettepe ÜniversitesiDiyetetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİŞAH RAKICIOĞLU
- Investigation of the molecular and genetic response in enterocytes of duodenum during elevated intracellular glucose level
İnce bağırsak enterosit hücrelerinde artan hücre içi glikoz miktarına bağlı moleküler ve genetik yanıtın araştırılması
TUĞÇE BOZTEPE
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Beslenme ve Diyetetikİzmir Yüksek Teknoloji EnstitüsüBiyoteknoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞÜKRÜ GÜLEÇ
PROF. DR. VOLKAN SEYRANTEPE
- Van il merkezinde 0-5 yaş grubu çocuklarda malnütrisyon prevalansı ve etkileyen faktörler
Affecting factors and malnutrition prevelance of 0-5 year-old group children in Van
BÜLENT SÖNMEZ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2010
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR CESUR
- Bireysel ve grup emzirme eğitiminin anne ve baba adaylarında doğum sonu dönemde emzirme öz-yeterliğe ve tutumuna etkisi
The effect of individual and group breast feeding training of future mother and father at postpartum period on breast feeding self-efficacy and attitude
YEŞİM YEŞİL
- Obezitenin takip ve tedavisinde aplikasyonun rolü
The monitoring role of obesity and treatment application
BETÜL GONCAGÜL KEÇEBAŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Aile HekimliğiErciyes ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF DENİZ ŞAFAK