Hafız Ali Ulqinaku'nun Acibü'l-manzar adlı Türkçe-Arnavutça sözlüğü (Elif-şın harfleri)
Hafiz Ali Ulqinaku's Turkish-Albanian dictionary named Acibü'l-manzar (Alif-shin letters)
- Tez No: 786944
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE ŞAHİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Hafız Ali Ulqinaku, iki dilli sözlük, Türkçe-Arnavutça sözlük, sözlükbilimsel inceleme, Hafiz Ali Ulqinaku, bilingual dictionary, Turkish-Albanian dictionary, lexicographic analysis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 412
Özet
Hafız Ali Ulqinaku, Arap alfabesiyle Arnavutça eser yazma konusunda önemli gayretleri olan en önemli Arnavut yazarlarından biridir. Ülgün'de doğup ilk eğitimini orada alan ve bu şehrin Karadağlılar tarafından işgal edilmesiyle İşkodra'ya hicret etmek zorunda kalan Hafız Ali, din, edebiyat, eğitim ve özellikle de dil konusunda önemli eserler yazmıştır. Dil alanında en önemlisi, Ulqin (Ülgün) adlı eseridir. Bu eser, Bedi'ül-Mukattar adlı Türkçe-Arnavutça manzum sözlük ile Arap alfabesine göre hazırlanan Acibü'l-manzar adlı Türkçe-Arnavutça ile Garibü'l-mebsar adlı Arnavutça-Türkçe iki dilli sözlüklerden oluşmaktadır. Yazar, Arnavut öğrencilere Türkçeyi öğretmek amacı ve Arap harfleriyle hazırladığı bu eseri yayınlamak için İstanbul'a gitmiş, ancak tüm çabalarına rağmen yayınlayamamıştır. 22.5 x 16.5 sm. ölçüsü ve sert arka ve ön kapağı olan bu eser, 1334 sayfadan oluşmakta ve eserin iki nüshası el yazması olarak Arnavutluk Devlet Arşivi'nde bulunmaktadır. Bu eserin içinde yer alan sözlüklerden en hacimlisi ve tez çalışmamızın konusu olan, Arap alfabesine göre hazırlanan Acibü'l-manzar adlı Türkçe-Arnavutça sözlüktür. 914 sayfadan oluşan bu sözlükte bir sözcüğün çekim sırasında ortaya çıkan şekilleri madde başı yapılmıştır. Bu da gramatik ayrıntıların ve çekim eklerinin o dönemin kullanım şekillerinin kapsamlı bir şekilde incelenmesini sağlamaktadır. Gerek Türk dili ve gerek Arnavut dili için çok önemli olan bu eser, parmakla sayılacak kadar az çalışılmıştır. İlk kez bu tez çalışmasıyla söz konusu eserin elif-şin harfleri Latin harflerine aktarılmış ve sözlükbilimsel açıdan incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Hafiz Ali Ulqinaku is one of the most eminent Albanian writers who have made significant efforts to write works in Albanian using the Arabic alphabet. Hafız Ali, who was born in Ülgün where he received his primary education and was forced to migrate to Shkodër after the occupation of this city by the Montenegrins, wrote important works on religion, literature, education and especially linguistics. The most important in the field of linguistics is his work Ulqin (Ülgün), which consists of bilingual dictionaries prepared with Arabic letters for the purpose of teaching Turkish to Albanian students. This work consists of, Turkish-Albanian dictionary named Bedi'ül-Mukattar, Turkish-Albanian dictionary named Acibü'l-manzar in the Arabic alphabet, and Albanian-Turkish dictionary named Garibü'l-mebsar still in the Arabic alphabet. The author went to Istanbul to publish this work, but despite all his efforts, he couldn't succeed. This work, which measures 22.5 x 16.5 cm and has a hard back and front cover, consists of 1334 pages and its only copy is in the Albanian State Archives. Among the dictionaries in this work, the most voluminous one and the subject of our thesis is the Turkish-Albanian dictionary named Acibü'l-manzar, prepared according to the Arabic alphabet. In this dictionary, which consists of 914 pages, the forms of a word that appear during the conjugation are made per lexical item. This provides a comprehensive examination of grammatical details and inflectional affixes and the usage patterns of the tense. This work, which is very important for both Turkish and Albanian language, has not been studied enough. The letters of this work, elif-şin, were converted to Latin letters and examined in terms of lexicography for the first time in this thesis.
Benzer Tezler
- Ali Rıza Sağman ve tecvit-tilavet anlayışı
Ali̇ Rıza Sağman and his approach to tajwid-tilawat
AYŞE ELİF APUHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAT TEMEL
- Hafız Ali Korça'nın hayatı ve tarih anlayaşı
The life of Hafiz Ali Korça and his understanding of history
RİDVAN VOGLİ
- Sayyid Ahmad Shaheed: His understanding of divine love and sulūk
Seyyid Ahmed Şehid'in ilâhi aşk ve seyrü sülûk anlayışı
HAFIZ ALI AHMAD BUTT
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN DERİN
- Üsküdar Hafız Ali Paşa Sokağı 78 parselde yer alan konağın koruma projesi
Conservation project of the mansion located on 78 parcel in Uskudar Hafiz Ali Pasa street
MEHMET ESAD IŞILDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİDOST ERTUĞRUL
- Hâfız 'Ulvî Dîvânı (inceleme- metin- dizin)
Hâfız 'Ulvî's Dîvân (analysis- text- index)
MELEK CANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK