Dini yapıların açık-yarı açık-iç mekânlarında işitsel peyzaj algısının değerlendirilmesi: Diyarbakır Ulu Cami örneği
Evaluation of soundscape perception in open-semi open-indoor spaces of religious buildings: The case of Diyarbakir grand mosque
- Tez No: 787353
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ DERYA ÇAKIR AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 205
Özet
Ses sinyallerinin bilinçli ve bilinçsiz algılanması olarak tanımlanan işitsel algı, akustik ortamın kullanıcılar tarafından farklı yorumlamasına neden olmaktadır. Mekândaki işitsel ortam kalitesinin sadece uluslararası geçerliliği olan nesnel yöntemler ile değil kullanıcı algısı açısından da ele alınması daha bütüncül değerlendirme olanağı sunmaktadır. İnsanlar tarafından bir bağlam içerisinde algılanan, deneyimlenen ve/veya anlaşılan akustik ortam olarak tanımlanan işitsel peyzaj(soundscape) kavramı, ses ortamını bu kapsamda ele almaktadır. Bu yaklaşımda, ses bir kaynak olarak değerlendirilip bu kaynakların farklı bağlamlar kapsamında kullanıcı üzerindeki etkileri incelenebilmektedir. Böylece istenmeyen seslerin ortamda azaltılması/kaldırılması ve tercih edilen seslerin daha duyulabilir olması ile gürültü politikalarından farklı olarak ses kaynağı özelinde değerlendirmeler yapılabilmektedir. İşitsel peyzaj çalışmalarının ilk örnekleri açık mekânlarda yürütülmüş olup ISO 12913 standartı bu alandaki çalışmaları sistematik olarak yürütülmesine olanak sağlamaktadır. İç mekânlarda yürütülen çalışmaların son yıllarda yaygınlaşması ile bu mekânlar için veri toplama ve analiz yöntemleri için de bir standart ihtiyacını doğurmuştur. Bu doğrultuda açık mekânlarda kullanılan yöntemlerin iç mekânlarda da kullanılabilirliği ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. İç mekânlarda işitsel ortam ile ilgili değerlendirmelerin genellikle hacim akustiği kapsamında olduğu, son yıllarda işitsel peyzaj değerlendirmelerinin de yaygınlaştığı görülmektedir. Bu çalışma açık mekânlarda kullanılan nitel (anket, rehberli görüşme ve anlamsal fark testi) ve nicel (binaural ses kayıtları) işitsel peyzaj veri toplama yöntemlerinin; yarı açık ve iç mekânlarda da kullanılabilirliğini incelemeyi amaçlamıştır. Açık, yarı açık ve iç mekânları barındırmasından dolayı ibadet mekânları çalışma alanı olarak belirlenmiş, bu yapılar ile ilgili işitsel peyzaj çalışmalarının hacim akustiği çalışmaları kadar yaygın olmadığı tespit edilmiştir. İbadet mekânlarından Diyarbakır Ulu Cami kompleksini oluşturan; açık (meydan), yarı açık (avlu) ve iç (Hanefiler Bölümü, Şafiler Bölümü ve Batı Maksuresi) mekânda nitel ve nicel veriler toplanmıştır. Nitel verileri toplamak için ISO 12913-2:2018 standartı ve yapılan işitsel peyzaj çalışmaları referans alınarak hazırlanan anket, rehberli görüşme ve anlamsal fark testi formları katılımcılara uygulanmıştır. Rehberli görüşmeler ile katılımcıların mekânla ilgili işitsel peyzaj algıları daha detaylı incelenmiş, anlamsal fark testinde ise işitsel peyzajın öznel yorumu 24 adet sıfat çifti ile değerlendirilmiştir. Mekânlarda yapılan binaural ses kayıtlarının laboratuvarda analiz edilmesiyle ses düzeyi (LeqA, L5, L95) ve ses kalitesi metriklerinden gürlük/seslilik (N5, N50, N95), keskinlik/sertlik (S5, S50, S95), kabalık/pürüzlülük (R10, R50), dalgalanma kuvveti (F10, F50) ölçümlerinin istatistiksel değerleri ISO 12913-3:2019 referans alınarak hesaplanmıştır. Açık mekânlarda kullanılan işitsel peyzaj değerlendirme yöntemlerinin yarı açık ve iç mekânlarda da kullanılabilirliği, elde edilen nitel ve nicel verilerin istatistiksel analizler ile ilişkilendirilmesi sonucu doğrulanmıştır. Açık mekânda keskinlik, iç mekânda dalgalanma kuvveti ses kalitesi metriklerinin pozitif olarak algılanan işitsel peyzaj çalışmalarında veri toplamanın kullanıcı dışında ses kalitesi metrikleri aracılığıyla da yapılabileceğini göstermektedir. İşitsel peyzaj değerlendirmesinin açık, yarı açık, iç mekân kategorisi için çevresel seslerin uygunluğu ile pozitif ilişkili olduğu bulunmuştur. Algılanan işitsel kalitenin; demografik faktörler (yaş, cinsiyet, eğitim), mekânı ziyaret sıklığı ve mekânda bulunma süresine göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Anlamsal fark testi ve ses kalitesi metriklerinin ilişkisinin açık, yarı açık ve iç mekân için farklı olduğu tespit edilmiştir. İşitsel peyzajı tanımlanan mekânlarda rahatsızlık veren ses kaynaklarına yönelik çözüm önerileri sunulmuştur. Avluda aktif olmayan süs havuzunun çalışır duruma getirilmesi, meydanın önünde bulunan Gazi Caddesi'nin araç girişine kapatılmasının bu rahatsızlıkları azaltabileceği düşünülmektedir. İç mekânda çocuk seslerinden duyulan rahatsızlığın azaltılması için Şafiler Bölümünün girişine yakın Batı Maksuresinin alt katındaki revaklı bölümde çocuklara özel bir alan yapılması önerilmiştir. Mekânlarda tercih edilen ses kaynaklarından Kur'an dinletisinin ve tasavvufi seslerin artmasının işitsel peyzaja olumlu olarak yansıyacağı öngörülmektedir.
Özet (Çeviri)
Auditory perception, which is defined as the conscious and unconscious perception of sound signals, causes different interpretations of the acoustic environment by users. Addressing the quality of the sound environment in the space not only with internationally valid objective methods but also in terms of user perception offers a more holistic evaluation opportunity. The concept of soundscape, which is defined as the acoustic environment that is perceived, experienced and/or understood by people in a context, deals with the sound environment in this context. In this approach, sound can be evaluated as a resource and the effects of these resources on the user in different contexts can be examined. Thus, different from the noise policies, evaluations can be made on the basis of the sound source, by reducing/removing the unwanted sounds in the environment and making the preferred sounds more audible. The first examples of soundscape studies were carried out in open spaces, and the ISO 12913 standard allows the studies in this area to be carried out systematically. With the widespread use of indoor studies in recent years, a standard need has arisen for data collection and analysis methods for these spaces. In this direction, studies have been carried out on the usability of the methods used in open spaces, as well as indoors. It is seen that the assessments of the soundscape in indoor spaces are generally within the scope of room acoustics, and soundscape assessments have become widespread in recent years. In this study, qualitative (questionnaire, guided interview and semantic difference test) and quantitative (binaural sound recordings) soundscape data collection methods used in open spaces; aimed to examine its usability in semi-open and indoor spaces. Since it contains open, semi-open and interior spaces, spaces of worship have been determined as study areas, and it has been determined that soundscape studies related to these structures are not as common as room acoustic studies. Forming the Diyarbakir Great Mosque complex, one of the spaces of worship; Qualitative and quantitative data were collected in open (square), semi-open (courtyard) and interior (Hanefiler Section, Shafis Section and Western Maksure). In order to collect qualitative data, questionnaire, guided interview and semantic difference test forms prepared with reference to ISO 12913-2:2018 standard and soundscape studies were applied to the participants. With the guided interviews, the soundscape perceptions of the participants about the space were examined in more detail, and in the semantic difference test, the subjective interpretation of the soundscape was evaluated with 24 adjective pairs. By analyzing the binaural sound recordings made in spaces in the laboratory, sound level (LeqA, L5, L95) and sound quality metrics which are loudness (N5, N50, N95), sharpness (S5, S50, S95), roughness (R10, R50), fluctation strength (F10, F50) measurements statistical values were calculated with reference to ISO 12913-3:2019. The usability of the soundscape evaluation methods used in open spaces, also in semi-open and indoor spaces, has been verified by associating the obtained qualitative and quantitative data with statistical analysis. It shows that the sound quality metrics of the sharpness in the open space and the fluctation strength in the indoor space can be done through sound quality metrics other than the user, in the soundscape studies that are perceived as positive. It was found that the soundscape assessment was positively related to the suitability of environmental sounds for the open, semi-open, indoor category. It has been found that the perceived auditory quality differs according to demographic factors (age, gender, education), frequency of visiting the space and duration of stay in the space. It has been determined that the relationship between the semantic difference test and sound quality metrics is different for open, semi-open and indoor spaces. Solution suggestions are presented for disturbing sound sources in spaces with defined soundscape. It is thought that making the inactive ornamental pool operational in the courtyard and closing the Gazi Street in front of the square to the vehicle entrance may reduce these disturbances. In order to reduce the discomfort heard from children's voices in the interior, it is recommended to make a special area for children in the portico section on the lower floor of the West Maksure near the entrance of the Şafiler Section. It is predicted that the increase in the Qur'an recital and mystical sounds, which are among the preferred sound sources in the spaces, will reflect positively on the soundscape.
Benzer Tezler
- Manisa kent merkezindeki bazı tarihi ve kültürel değerlerin peyzaj mimarlığı açısından incelenmesi
Reviewing some historical and cultural values in the center of Manisa province with the scope of landscape architecture
ŞURA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Peyzaj MimarlığıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH KELKİT
- Erken Osmanlı mimarisinde cephe biçim düzenleri ve Bizans etkilerinin niteliği
Early Ottoman facade designs and the nature of the Byzantine influence
AHMET ERSEN
- Mimar Sinan'ın İstanbul külliyelerinde yer alan sıbyan mektepleri ve koruma sorunları
Primary schools of Architect Sinan in Kulliye complexes in Istanbul and their conservation problems
CEM BALCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DEMET BİNAN
- Hristiyan ve müslüman çocuklarda tanrı tasavvuru
Christian and muslim perspectation of god in children
AYLİN BEKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinŞırnak ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF EMRE
- Değişen aile yapıları içinde çocuğun toplumsallaşmasında dinin rolü-Erzincan ili örneği
The role of religion in the socialization of the child within changing family structures-Erzincan province
HÜMEYRA POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞABAN ERDİÇ