Topkapı Sarayı matbah-ı âmire binalarının koruma ve onarım tarihi
Conservation and restoration history of the Topkapi Palace's kitchen complex
- Tez No: 791321
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UZAY YERGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rölöve-Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 753
Özet
II. Mehmet Dönemi'nde (1451-1481) inşa edilen Topkapı Sarayı matbah-ı âmire binaları sarayın I. ve II. avlusunun sağ kanadında yer almakta olup, koğuş, hamam, kiler, depo, mescit ve pişirme ünitelerinden oluşmaktadır. Sarayın aktif olarak kullanıldığı 15. yüzyıl ortası ve 18. yüzyılın sonu ile kademeli olarak önce yaşam ardından idari işlevini kaybettiği 19. yüzyılın başından 1924 yılına kadar saray içerisindeki önemini kaybetmemiş, o günün ihtiyaçları doğrultusunda farklı malzeme ve yapım teknikleri kullanılarak tamir ve inşa sürecinden geçmiştir. 1924 yılından sonra Topkapı Sarayı müze statüsü kazandığı için matbah-ı âmire binalarından geriye kalan birimler depo, arşiv, atölye ve teşhir salonu olarak değerlendirilmiş, Cumhuriyet ile birlikte tamir ve inşanın yerini restorasyon almıştır. Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi'nde tespit edilen düzenlemeler, kanunlar ve tüzükler, devletin Batı olan ilişkisi ile ithal edilen sanata karşı tepkiler her dönemin karakteristik koruma anlayışını belirlemiş, bu anlayış sarayın geneline ve matbah-ı âmire binalarına yansımıştır. Matbah-ı âmire binalarının koruma tarihinin oluşturulmasında ülke genelinden saraya doğru ilerleyen tümdengelim bir yöntem izlenmiş, mutfakların teşkilat yapısı, nüfusu, sarayın diğer bölümleri ile olan ilişkisi, mimarisi, malzeme ve yapım tekniği incelenerek elde edilen veriler ile konu bütünlüğünün sağlanması amaçlanmıştır. Çalışma sırasında literatür taraması yapılarak arşiv kaynaklarına yer verilmiştir. Osmanlı Dönemi'nde o günün ihtiyaçları doğrultusunda saray ile eş zamanlı olarak tamir ve inşa sürecinden geçen matbah-ı âmire binaları, Cumhuriyet Dönemi'nde müze işlevi öncelikli sayıldığı ve ülke genelinde henüz koruma kavramı tam olarak benimsenmediği için restorasyon adı altında tahriplere maruz kalmış, özgünlüğünü ise büyük ölçüde kaybetmiştir.
Özet (Çeviri)
Topkapı Palace's kitchen complex was constructed during the Mehmed II period (r.1451-1481) which is located in the right wing of the second courtyard. It consists of dorms, baths, cellars, storages, masjids and cooking units. The complex had never lost its significance between the 15th-18th century when the palace had been actively used and the beginning of the 19th century until 1924 when the palace had gradually lost its residential and then administrative function. Therefore, repair and construction process had gone through in line with the needs of the day by using various materials and construction techniques. Since the palace gained a museum status after 1924, remaining units of the kitchen complex were utilized as storages, archives, workshops and exhibition halls. Following the Republican Period, restoration concept replaced with the former repair and construction practices. Regulations and laws determined in both Ottoman and Republican periods, relations with the West and reactions to the imported Western art specified characteristics of each era's conservation concepts. A deductive methodology that examines from the general conservation approach observed in the country to the subject of the thesis was followed to create a conservation history of the kitchen complex. The aim of the study is to ensure a holistic view by examining the organizational structure, population, the relationship with the other sections of the palace, architecture, materials and construction techniques of the complex. During the study a literature review including archival sources was made. The kitchen complex, which went through the repair and construction process simultaneously with the palace in line with the needs of the day in the Ottoman Period, has lost its originality majorly and subjected to destruction since the museum function was considered as a priority and conservation concept has not been fully adopted in the Republican Period with so-called restoration actions.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı kurşunluk yapısı malzemelerinin karakterizasyonu ve koruma önerileri
Characterisation of materials of Topkapi Palace lead foundry building and conservation proposals
GÖKHAN ÖZTÜRK
- Osmanlı sarayında iaşe ve tüketim (1680-1730)
Subsistence of the Ottoman palace and consumption (1680-1730)
ZELİHA BUKET KALAYCI
- Mehterhane-i Hayme-i Hassa: Osmanlıda sabit olmayan yaşam alanlarının tasarlanması
The Mehterhane-i Hayme-i Hassa: Designing of unstable living areas in the Ottoman
FIRAT BOZTAŞ
- Topkapı Sarayı birinci avlu doğu kısmının mimari ve kültürel miras bağlamında dönüşümünün incelenmesi
Topkapi Palace first courtyard east part examined in the context of architecture and cultural heritage
MUSTAFA NAZMİ ÖCAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN FIRAT DİKER
- Matbah-ı Amire mutfaklarından helvahane
Halvahane from Matbah-i Amire kitchens
KÜBRA DURDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL YILMAZ