Tarihi çevrelerin kentsel yenileme uygulamalarında mekân ve hafıza etkileşimi: Konya tarihi kent merkezi
Space and memory interaction in urban renovation applications of historical environments: The case of the historical city center of Konya
- Tez No: 798770
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇİĞDEM ÇİFTÇİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Tarihi Çevre, Mekân Hafızası, Kimlik Kimliği, Tarihi Çevre Yenileme, Historic Environment, Memory Of Space, City Identity, Historical Environmental Renovation
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 112
Özet
Tarihi çevreler, içinde barındırdığı anlam ve anılarla geçmiş ile gelecek arasındaki bağlantının sağlandığı önemli kentsel mekân öğelerindendir. Küreselleşmenin getirmiş olduğu mutlak ekonomik büyüme hedefleri; toplumun ben merkezli, bireyselci yaklaşımlarıyla hem sosyo-kültürel hem de sosyo-mekânsal çevrede özgün değerlerin rant ve arazi spekülasyonuna odaklanarak, hızla tarihi çevre hafızasını da tüketmektedir. Tarihi çevre kentsel yenileme çalışmalarındaki tarihi hafızanın korunmasına yönelik olan plan, tasarım ve proje ilkelerinin, toplumun mekân ve hafıza etkileşimleriyle belirlenen; kimlik, aidiyet, yere bağlılık, algı, anlam, zaman, mekân ve kültür öğeleri ile ilişkilerini esas alması planlama ve toplumsal sorumluluktan doğan bir gerekliliktir. Mekân ve hafıza ilişkileri öncelikle bireylerin yaşadıkları çevreyi algılamasıyla başlar. Yaşadıkları çevreyi algılayan bireyler edindikleri deneyimlerle mekâna zihinlerinde anlam yüklerler. Mekânın anlam kazanmasıyla birlikte bireylerin yere bağlılık ve mekâna aidiyet hisleri oluşmaktadır. Kentsel mekânda yaşanan bu deneyimler kentlerin kimliklerinin oluşmasında önemli yer etmektedir. Konya Tarihi kent merkezi örnekleminde incelenecek olan tarihi mekân hafızasının yenileme projeleriyle değişimi; bedesten-çarşı-kale kapısı konumundaki Kapı Camii Mevkii I'inci Bölge, yeni Mevlâna Çarşısı II'nci Bölge, Bedesten Çarşısı güneyinde yer alan Buğday Pazarı III'üncü Bölge ve Üçler Mezarlığına bitişik Akçeşme Mahallesi'ndeki Mengüç Caddesi IV'üncü Bölgeden oluşmaktadır. Bu Bölgelerin tamamı tarihi Konya Kent Merkezindeki yenileme çalışmalarından etkilenmesi çalışma alanı olarak seçilme sebebimiz olup; Belediyesince yenileme alanı olarak ilan edilip kısmen sağlıklaştırma, yenileme ve yeniden geliştirme projeleri ile yeni mekanlar üretilmesi ile mekân hafıza etkileşimi göreli olarak ele alınmıştır. Çalışma alanına ilişkin kentsel yenileme ve mekân-hafıza etkileşimi konularının aydınlatılmasına yönelik; tarihi kent çözümlemesi tekniği ile Konya kenti tarihi belgeleri üzerinde literatür taraması yapılmış olup; seçilen inceleme alanda yürütülmüş olan kentsel yenileme faaliyetleri, mekân ve hafıza kavramlarının bileşenleri kapsamında, eski dönem imar planlarının yansıdığı hava görüntüleri ve yürürlükte olan imar planları ile eski-yeni Konya kenti Bedesten-Mevlana çarşısı-Mengüç bölgeleri fotoğrafları yardımıyla görsel ve morfolojik analiz değerlendirme tekniği ile karşılaştırılıp ortaya çıkan mekan hafıza etkileşimi bulguları, alanında uzman şehir plancısı, mimar ve harita mühendisi katılımcılarla yapılan sözlü mülakat çalışmasıyla içerik çözümlemesi tekniği ile karşılaştırılmıştır. Tezin sonuç kısmında Tarihi Bedesten Çarşısı, Mevlâna Çarşısı, Buğday Pazarı ile Mengüç Caddesi ve Çevresinde yapılan kentsel yenileme projelerinin kimlik, aidiyet ve yere bağlılık kavramları çerçevesinde Konya kent kimliğine etkisi mekân ve hafıza etkileşimi bağlamında değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Historical environments are important urban space elements that provide the connection between the past and the future with the meaning and memories they contain. Absolute economic growth targets brought by globalization; By focusing on the rent and land speculation of original values in both the socio-cultural and socio-spatial environment with the self-centered, individualistic approaches of the society, it also rapidly consumes the memory of the historical environment. The plan, design and project principles for the preservation of historical memory in historical environment urban renewal studies are determined by the space and memory interactions of the society; It is a necessity arising from planning and social responsibility that it is based on identity, belonging, attachment to place, perception, meaning, time, place and cultural elements. Space and memory relations begin with the perception of the environment in which individuals live. Individuals who perceive the environment they live in attach meaning to the space in their minds with their experiences. With the meaning of the space, individuals' sense of attachment to the place and belonging to the place are formed. These experiences in the urban space have an important place in the formation of the identities of the cities. The change of historical place memory, which will be examined in the sample of Konya Historical city center, with renovation projects; It consists of the Kapi Mosque District I, which is the gate of the covered bazaar, the new Mevlâna Bazaar, the IInd Zone, the Buğday Bazaar III, located to the south of the Bedesten Bazaar, and the Mengüç Street IV Zone in the Akçeşme District, adjacent to the Üçler Cemetery. All of these Regions are affected by the renovation works in the historical Konya City Center, which is the reason why we were chosen as the study area; The interaction of space and memory has been dealt with relatively, as it has been declared as a renovation area by the municipality and partially rehabilitated, renovated and redeveloped, and new spaces are produced. In order to illuminate the urban renewal and space-memory interaction issues related to the study area; A literature review was made on the historical documents of the city of Konya with the historical city analysis technique; urban renewal activities carried out in the selected study area, within the scope of the components of the concepts of space and memory, with the help of the aerial images reflecting the old period zoning plans, the zoning plans in force and the photographs of the old-new Konya city Bedesten-Mevlana bazaar-Mengüç regions, with the help of visual and morphological analysis evaluation technique. The findings of spatial memory interaction were compared with the content analysis technique with the oral interview study conducted with the expert city planners, architects and mapping engineers. In the conclusion part of the thesis, the effects of the urban renewal projects in the Historical Bedesten Bazaar, Mevlâna Bazaar, Buğday Bazaar and Mengüç Street and its surroundings on the urban identity of Konya within the framework of the concepts of identity, belonging and attachment to the place are evaluated in the context of space and memory interaction.
Benzer Tezler
- Kentsel dönüşüm ve yenileme uygulamalarında mekan ve aktörler arası ilişkiler
Comparitive study of urban renewal projects in Istanbul; case study: Sulukule, Tarlabasi, Fener-Balat and Fikirtepe area
PELİN BİNİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ALİ YÜZER
- Kentsel yenileme projelerinin koruma alanları üzerindeki etkileri üzerine bir değerlendirme: Karaman Topucak mahallesi
An evaluation of the effects of urban renewal projects on protected areas: Karaman Topucak neighborhood
HATİCE MİRAC AYHAN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkKonya Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAADET ARMAĞAN GÜLEÇ KORUMAZ
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
- Kentsel sit niteliklerinin mekansal istatistik yöntemleriyle tanımlanması
Definition of urban conservation site features by spatial statistical methods
ZEYNEP ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY KEREM KORAMAZ
- Konya tarihi Bedesten çarşısı kentsel dönüşüm uygulamalarının peyzaj mimarlığı açısından irdelenmesi
Investigation of Konya historical Bedesten bazaar urban transformation practices in terms of landscape architecture
SEDA TUTKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Peyzaj MimarlığıSelçuk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU ÖZTÜRK KURTASLAN