Avrupa Birliği ve Türkiye'de sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi
Determination of the factors affecting health expenditures in the European Union and Türkiye
- Tez No: 799678
- Danışmanlar: PROF. DR. HACI BAYRAM IŞIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 187
Özet
Ülkelerin sağlık harcamalarına verdikleri önem ve ayırdıkları bütçe farklılık arz etmektedir. Sağlık politikalarının belirlenerek bu harcamaların verimli ve adil bir şekilde yapılabilmesi için harcamaların hangi faktörlerden ne oranda etkilendiğinin bilinmesi oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, 27 Avrupa Birliği (AB) üye ülkesi ile Türkiye'nin sağlık harcamalarının belirleyicilerini araştırmaktır. Araştırma kapsamında 2000-2019 yıllarına ait veriler Dünya Bankası gelişmişlik göstergelerinden alınmıştır. Toplam sağlık harcamaları, kamu sağlık harcamaları ve özel sağlık harcamalarını etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla her biri için beşer tane model oluşturulmuştur. Bu modellerin oluşturulmasında Ke vd. (2011), Khan vd. (2016), Barkat vd. (2019), Yetim vd.'nin (2020) çalışmaları referans alınmıştır. Modellerde değişen varyans, otokorelasyon ve birimler arası korelasyonun mevcut olması nedeniyle, bu modeller Driscoll-Kraay dirençli standart hatalar ile tahmin edilmiştir. Çıkan sonuçlar tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Ayrıca çalışmada, statik panel veri modellerinin yanı sıra sağlık harcamalarının geçmiş dönemdeki değerlerinden etkilendiği varsayımıyla dinamik panel veri modellerinden de yararlanılmıştır. Ancak dinamik panel veri modellerinde içsellik sorunu ortaya çıkmıştır. Bu nedenle dinamik modellerin tahmininde Arellano ve Bover (1995) ile Blundell ve Bond (1998) tarafından önerilen genelleştirilmiş momentler (GMM) tahmincisi kullanılmıştır. Çıkan sonuçlar tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Analizlerde her bir model için Türkiye ve AB ülkelerinde sağlık harcamalarını etkileyen sosyodemografik ve makroekonomik faktörlerin belirlenmesi hedeflenmiştir. Yapılan analizlerin ortak sonuçlarına göre sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin başında bireylerin gelir düzeyi gelmektedir ve harcamaların ülkelere göre farklılaşmasını açıklamada önemli bir belirleyicidir. Sağlık harcamalarındaki değişimi açıklayan diğer önemli faktörler doğumda beklenen yaşam süresi, 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfus içindeki payı, ilkokula kayıt oranı, yeni sağlık teknolojilerinin benimsenmesi ve yaygınlaştırılması, toplam sağlık harcamaları içinde cepten yapılan harcamalar, toplam kamu harcamasının GSYİH'deki oranıdır. Sağlık harcamaları ile enflasyon ve kentleşme arasındaki ilişki oldukça zayıftır. Ayrıca toplam sağlık harcaması en yüksek olan ülke Danimarka, en düşük olan ülkeler ise Romanya, Bulgaristan ve Türkiye olarak belirlenmiştir. Sağlık harcamalarının geçmiş dönemdeki değerlerinden etkilendiği varsayımına dayanan dinamik panel veri modeli analizlerinin ortak sonuçlarına göre toplam sağlık harcamaları içinde cepten yapılan sağlık harcamalarının toplam ve kamu sağlık harcamalarına etkisi negatifken özel sağlık harcamalarına etkisi ise pozitiftir. Kamu sağlık harcamalarını kişi başına düşen GSYİH, 65 yaş üstü nüfusun toplam nüfus içindeki payı, karbon emisyonu, dışa açıklık oranının GSYİH içindeki payı ve enflasyon oranı pozitif etkilemektedir. Özel sağlık harcamalarını ise enflasyon oranı ve karbon emisyonu pozitif etkilerken bebek ölüm oranı, toplam kamu harcamalarının GSYİH içindeki payı ve işsizlik oranı negatif etkilemektedir.
Özet (Çeviri)
The importance given to health expenditures by countries and the budget they allocate differs. In order to determine health policies and to make these expenditures efficiently and fairly, it is very important to know which factors and to what extent they affect the expenditures. The aim of this study is to investigate the determinants of health expenditures in 27 European Union (EU) member states and Türkiye. Within the scope of the research, the data for the years 2000-2019 were retrieved from the World Bank development indicators. Five models were created for each to determine the factors affecting total health expenditures, public health expenditures and private health expenditures. In the creation of these models, the studies of Ke et al. (2011), Khan et al. (2016), Barkat et al. (2019), Yetim et al. (2020) were taken as reference. Because of the heteroscedasticity, autocorrelation and inter-item correlation in the models, these models were estimated with Driscoll-Kraay standard errors. The results have been interpreted and tabulated. In addition to the static panel data models, dynamic panel data models were also used in the study, assuming that health expenditures are affected by the values in the past period. However, endogeneity problem has emerged in dynamic panel data models. For this reason, Generalized Method of Moments (GMM) estimator proposed by Arellano and Bover (1995) and Blundell and Bond (1998) was used to estimate the dynamical models. The results have been interpreted and tabulated. In the analyzes, it was aimed to determine sociodemographic and macroeconomic factors affecting health expenditures in Türkiye and EU countries for each model. According to the common results of the analyzes, the income level of individuals came first among the factors affecting health expenditures, and it was an important determinant in explaining the differentiation of expenditures among countries. Other important factors explaining the change in health expenditures were life expectancy at birth, the share of the population over 65 in the total population, primary school enrollment rate, adoption and dissemination of new health technologies, out-of-pocket expenditures in total health expenditures, the share of total public expenditures in Gross Domestic Product (GDP). The relationship between health expenditures and inflation, and urbanization is quite weak. In addition, it was revealed that the country with the highest total health expenditure was Denmark, while the countries with the lowest were Romania, Bulgaria and Türkiye. According to the common results of the dynamic panel data model analyzes based on the assumption that health expenditures were affected by the values in the past period, the effect of out-of-pocket expenditures in total health expenditures on total and public health expenditures is negative, while the effect on private health expenditures is positive. Public health expenditures are positively affected by GDP per capita, the share of the population over 65 in the total population, carbon emissions, the share of trade openness in GDP and inflation rate. While inflation rate and carbon emission affect private health expenditures positively; infant mortality rate, the share of total public expenditures in GDP and unemployment rate negatively affect it.
Benzer Tezler
- Ekonomik büyüme ve sağlık harcamaları ilişkisi
The relation between economic growth and health expenditures
YASEMİN FİLİZ
- Sağlık sektöründe dijitalleşmenin etkileri ve Türkiye açısından değerlendirilmesi
Effects of digitalization in health sector and its evaluation from Türki̇ye's perspective
HATİCE ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sağlık Kurumları YönetimiİSTANBUL BEYKENT ÜNİVERSİTESİİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA BATUHAN TUFANER
- Sağlık sektörü harcamalarının makroekonomik göstergeler üzerindeki etkisinin analizi: Avrupa'nın önde gelen 5 ülkesi ve Türkiye üzerine bir analiz
Analysis of the impact of health sector spending on macroeconomic indicators: An analysis on 5 leading european countries and Turkey
ŞULENUR KEMALOĞLU
- A stress testıng framework for the Turkısh bankıng sector: an augmented approach
Türk bankacılık sektörü için bir stres testi çerçevesi: Bir genişletilmiş yaklaşım
BAHADIR ÇAKMAK
Doktora
İngilizce
2014
BankacılıkOrta Doğu Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NADİR ÖCAL
- Türkiye'de sağlık hizmetlerinin finansmanında ortaya çıkan sorunlar ve çözüm önerileri
Problems arising in the financing of health services in Turkey and solution proposals
BURAK SAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sağlık Kurumları YönetimiSivas Cumhuriyet ÜniversitesiSağlık Kurumları Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERVE TUNCAY