Bornova koşullarında yetiştirilen yerel makarnalık buğdaylarda agronomik ve morfolojik özelliklerin belirlenmesi
Determination of argonomic and morphological characteristics of durum wheat landraces in Bornova conditions
- Tez No: 804880
- Danışmanlar: DOÇ. DR. REFİYE REFİKA AKÇALI GIACHINO
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bitki Islahı ve Genetiği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 90
Özet
Bu çalışma ile Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden toplanmış 9 adet yerel makarnalık çeşidinin (Karaburun Sarı Buğday, Sarı Bursa, Ağ Buğday, Kunduru, Yozgat Sarı Buğday, Şahman, Yazlık Adana, Koca Buğday, Akpüsen) agronomik ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. 2021-2022 yılları yetiştirme sezonunda, İzmir ili Bornova ilçesi Yakaköy koşullarında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekrarlı olarak kurulan denemede Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAEM)'nden temin edilen 3 ıslah çeşidi (Şölen, Poyraz, Atalay) de kontrol olarak kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, başaklanma süresi (gün), olgunlaşma süresi (gün), bitki boyu (cm), kardeş sayısı (adet), başak uzunluğu (cm), kılçık uzunluğu (cm), başak ağırlığı (g), başakta başakçık sayısı (adet), başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı (g), yatma oranı (%), başak hasat indeksi (%), hektolitre (kg/hl), bin tane ağırlığı (g), parsel tane verimi (g) ve dekara tane verimi (kg/da) karakterleri incelenmiştir. Varyans analiz sonuçlarına göre, kardeş sayısı ve başak hasat indeksi dışındaki tüm özellikler bakımından çeşitler arasında %0.1 ve %0.5 önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda; başaklanma süresi 114 -132 gün, olgunlaşma süresi 29.3 - 45.3 gün, bitki boyu 77.2 - 121.1 cm, kardeş sayısı 1.1 - 2.2 adet, başak uzunluğu 5.2 - 8.6 cm, kılçık uzunluğu 4.3 - 9.3 cm, başak ağırlığı 0.6 - 2.7 g, başakçık sayısı 10.1 - 22.1 adet, başakta tane sayısı 15.6 - 44.1 adet, başakta tane ağırlığı 0.5 - 2.1 g, yatma oranı % 10 - 61.7, başak hasat indeksi % 61.8 - 75.5, hektolitre 75.5 - 81.0 (kg/hl), bin tane ağırlığı 26.1 - 44.2 g, parsel tane verimi 677.5 - 1967.5 g ve dekar tane verimi 112.9 - 327.9 kg arasında değişkenlik gösterdiği tespit edilmiştir. Yerel makarnalık buğday çeşitlerinin; bitki boyu, kardeş sayısı, başak uzunluğu, hektolitre ağırlığı gibi özellikler bakımından modern ıslah genotipleri (Şölen, Poyraz ve Atalay)'ne göre daha üstün özelliklere sahip olduğu gözlemlenmiştir. Akpüsen yerel çeşidi başak ağırlığı bakımından ıslah çeşitlerinden %22.7 daha fazla ortalama değere sahip olmuştur. Ayrıca Akpüsen, başak ağırlığı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı ve başak hasat indeksi özellikleri bakımından ilk grupta yer alarak öne çıkmıştır. Ortalama dekara tane verimi bakımından yerel çeşitlerin ıslah çeşitlerinden %53 daha düşük verime sahip olduğu tespit edilmiştir. Ancak, Akpüsen, Şahman, Kunduru ve Sarı Bursa çeşitlerinin hem yerel çeşitlerin ortalamasından hem de genel ortalamadan daha yüksek değerler vererek verim yönünden farklılık yaratmışlardır. Akpüsen, Şahman ve Kunduru, ıslah çeşidi olan Poyraz çeşidinden daha fazla tane verimi vermiştir. Bu yerel makarnalık buğday çeşitlerinin, marjinal alanlarda sürdürülebilir tarımda kullanılabilmesi açısından Bornova koşullarında yetiştirilmeleri önerilebilir. Başak uzunluğu, başak ağırlığı, başakta tane sayısı ve ağırlığı, BTA bakımından ön plana çıkan genotiplerin ıslah programlarında çeşit veya hatların geliştirilmesinde kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, it was aimed to determine the agronomic and morphological characteristics of 9 durum wheat landraces (Karaburun Sarı Buğday, Sarı Bursa, Ağ Buğday, Kunduru, Yozgat Sarı Buğday, Şahman, Yazlık Adana, Koca Buğday, Akpüsen) collected from various regions of Turkey. In the growing season of 2021-2022, 3 breeding varieties (Şölen, Poyraz, Atalay) obtained from the Aegean Agricultural Research Institute (AARI) were used as control in the experiment, which was established in 3 replications according to the randomized blocks trial design in Yakaköy conditions, Bornova district of İzmir. Within the scope of the study, spike time, ripening time, plant height (cm), number of tillering (number), spike length (cm), awns length (cm), spike weight (g), number of spikelets per spike, number of grains per spike, grain weight per spike (gr), lodging ratio (%), spike harvest index (%), hectoliters (kg/hl), thousand grain weight (gr), grain yield per plot (g) and yield per decare (kg/da) were investigated. According to the results of variance analysis, significant differences of 0.1% and 0.5% were detected between the landraces and cultivars in terms of all characteristics except the number of siblings and the spike harvest index. As a result of the research; spike time 114 -132 days, ripening time 29.3 - 45.3 days, plant height 77.2 - 121.1 cm, number of tillering 1.1 - 2.2, spike length 5.2 - 8.6 cm, awn length 4.3 - 9.3 cm, spike weight 0.6 - 2.7 g, number of spikelets per spike 10.1 - 22.1, number of grains per spike 15.6 - 44.1, grain weight per spike 0.5 - 2.1 g, lodging ratio 10 - 61.7 %, spike harvest index 61.8 - 75.5 %, hectoliters 75.5 - 81.0 (kg/hl), thousand grain weight 26.1 - 44.2 g, grain yield per plot 677.5 - 1967.5 g and yield per decare 112.9 - 327.9 kg was detected to vary between. Durum wheat landraces; It has been observed that it has superior characteristics compared to modern breeding genotypes (Şölen, Poyraz and Atalay) in terms of features such as plant height, number of siblings, spike length, hectoliter weight. Akpüsen had 22.7% higher average value than breeding cultivars in terms of ear weight. In addition, Akpüsen stood out by being in the first group in terms of ear weight, grain number per spike, grain weight per spike and spike harvest index. In terms of average grain yield, it was determined that landraces had 53% lower yield than breeding cultivars. However, Akpüsen, Şahman, Kunduru and Sarı Bursa cultivars gave higher values than both the average of the landraces and the general average and created a difference in terms of yield. Akpüsen, Şahman and Kunduru has more grain yield than the breeding variety Poyraz. It can be suggested that these durum wheat landraces can be used in sustainable agriculture in marginal areas in Bornova conditions. It has been concluded that the genotypes that stand out in terms of ear length, ear weight, number and weight of grains per ear and BTA can be used in breeding programs for the development of varieties or lines.
Benzer Tezler
- Önemli zeytin (Olea europaea L.) çeşitlerinin izoenzim polimorfizmleri ve genetik özellikleri
Isoenzyme polymorphisms and genetic characteristics of important olive (Olea europaea L.) cultivars and types
SEVDA DÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ŞEKER
- Bornova koşullarında yetiştirilen bazı bakla (Vicia faba L.) çeşitlerinin hasıl verimi ve diğer bazı özelliklerinin belirlenmesi
The determination of the herbage yield and other characteristics of some faba bean (Vicia faba L.) cultivars grown under Bornova ecological conditions
ARZU COŞKUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatEge ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLCAN DEMİROĞLU TOPÇU
- Semizotunda (Portulaca oleracea L.) farklı saklama koşullarının kalite ve besin içeriği üzerine etkileri
Effects of different storage conditions on the quality and nutrient content of purslane (Portulaca oleracea L.)
PERVİN ZIK AKDENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
ZiraatEge ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM TUNCAY