Tasavvuf ve psikoloji ilişkisi: varoluşçu, insancıl ve benötesi psikoloji kuramları çerçevesinde (XXI. yüzyıl)
The relationship between sufism and psychology: In the framework of existential, humanistic and transpersonal psychology (XXI. century)
- Tez No: 807384
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tasavvuf, Benötesi Psikoloji, Tasavvufla İlişkilendirilen Psikoloji, Tasavvuf Temelli Başa Çıkma, Tasavvuf Erdemleri, Tasavvufta Dönüştürücü Uygulamalar, Sufism, Transpersonal Psychology, Sufi-Based Psychology, Spiritual Coping Methods, Sufi Virtues, Sufi Transformative Practices
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 524
Özet
Bu disiplinler arası çalışmada, tasavvuf ve psikoloji ilişkisi varoluşçu, insancıl ve benötesi psikoloji perspektifinden değerlendirilmiştir. Günümüzde insanı tanıma ve anlamada bütüncül bir yaklaşım savunulmaya başlamıştır. Bu durum kimi psikologları, insanı tanıma ve onların sorunlarıyla başa çıkmada tasavvufa yöneltmektedir. Dolayısıyla, tasavvufun psikolojiye entegrasyonu çalışmaları önem kazanan konular arasındadır. Bu çalışmalarda, tasavvuf yöntem ve pratiklerinin bireyin iyi oluşu üzerindeki olumlu katkısının da etkisi büyüktür. Batı'daki çalışmalar, Hıristiyanlık, Budizm, Hinduizm ve Taoizm gibi gelenekler çerçevesinde yapılmaktadır. Bununla birlikte kimi psikologlar bu konuda tasavvufun da katkı sağlayabileceğini düşünmektedir. Çalışmada, bu düşünceye sahip psikologların araştırmaları temel alınarak varoluşçu, insancıl ve benötesi psikoloji bağlamında tasavvuf ve psikoloji ilişkisi ele alınmıştır. Teorik ve pratik açıdan incelenen tasavvuf ve psikoloji ilişkisi, temelde günümüzde yapılan araştırmalar çerçevesinde değerlendirilmiş ve bu bağlamda önde gelen isimlere yer verilmiştir. Tasavvuf ve psikoloji ilişkisinde öncelikle insan doğası (fıtrat) tanımlanmıştır. Tasavvuf ve varoluşçu psikoloji ilişkisi çerçevesinde özgürlük, ölüm, ontolojik yalnızlık, kendini bilmek ve anlam arayışı incelenmiştir. İnsancıl psikoloji ile tasavvuf ilişkisi açısından kendini gerçekleştirme, doruk deneyimler, sûfî tecrübe, bütünleşme değerlendirilmiştir. Benötesi psikolojiyle tasavvuf ilişkisi bakımından ise manevi kriz, mistik tecrübe, manevi rehber ve manevi yolculuk kavramları ele alınmıştır. Zikir, tefekkür, murakabe, halvet gibi dönüştürücü tasavvuf uygulamalarının psikolojik iyi oluşa katkıları da incelenmiştir. Ardından tasavvuf metinleri ile bibliyoterapi ile tasavvuftaki sabır, şükür, takva, tevekkül, tevazu, fakr ve rıza gibi erdemlerin başa çıkmaya nasıl katkı sağlayabileceği ele alınmıştır. Günümüzde Batılı Müslüman psikologlar, tasavvufun insan tanımını, uygulamalarını ve erdemlerini psikolojik açıdan yorumlayarak modern insanın sorunlarına kadim gelenekten çözüm bulma çabası içindedirler. Bu doğrultuda tasavvufun günümüz insanının sorunlarını çözmede ne ölçüde katkı sağlayabileceği sorusu yanıtlanmaya çalışılmıştır. Çalışmada, tasavvuf kitaplarını referans alan psikologların tasavvuf ve psikoloji ilişkisine dair düşüncelerinin ve yaklaşımlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden literatür taraması yönteminden yararlanılmıştır. Böylece tasavvufun terapötik etkisi nedeniyle psikoloji ile bütünleştirilebileceği ve modern insanın sorunlarının çözümünde tasavvuftan yararlanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma, tasavvufun modern insana duygusal ve psikolojik destek sağlayabileceği hususları ortaya koyarak alana katkıda bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In this interdisciplinary study, the relationship between sufism and psychology has been evaluated from the viewpoints of existential, humanistic, and transpersonal psychology. A holistic method of comprehending and interpreting human being has become more popular in modern times. To comprehend human being and find solutions to his/her issues has led some psychologists to sufism. As a result, the integration of sufism into psychology has become an important subject of study. In these studies, sufi practices and approaches have a good impact on people's wellbeing. However, research conducted in the West has primarily focused on traditions such as Christianity, Buddhism, Hinduism, and Taoism. However, some psychologists believe that Sufism can also make valuable contributions in this regard. Based on the research of psychologists who hold this concept, this study explores the link between sufism and psychology within the framework of existential, humanistic, and transpersonal psychology. Within the framework of current research, the theoretical and practical relationship between sufism and psychology has been assessed, and well-known figures have been included in this context. First, human nature (fitrah) is described in the context of the relationship between sufism and psychology. Sufism and existential psychology are used to study ideas like freedom, death, ontological isolation, self-knowledge, and the pursuit of meaning. Self-actualization, peak experiences, sufi experiences, and integration are assessed in relation to humanistic psychology and sufism. Regarding the relationship between transpersonal psychology and sufism, concepts such as spiritual crisis, mystical experience, spiritual guidance, and spiritual journey are discussed. The contributions of transformative sufi practices such as dhikr (remembrance of God), contemplation, meditation, and seclusion to psychological well-being are also examined. The positive effects of sufi values like patience, gratitude, taqwa, faith in God (tawakkul), humility, poverty, and consent have also been highlighted as well as the use of sufi texts in bibliotherapy as a tool in coping. Western Muslim psychologists are currently working to analyze the human definition, practices, and virtues of sufism from a psychological viewpoint in an effort to to draw lessons from the ancient tradition for the issues facing modern man. In this regard, it has been sought to provide a solution to the question of how much sufism might help modern men with their problems. This study aims to ascertain the opinions and methods used by psychologists who consult sufi texts with regard to the connection between sufism and psychology. The literature review methodology, a qualitative research method, has been used. As a consequence, it has been concluded that sufism may be used to help modern people with their problems because of its therapeutic impact and can be integrated with psychology. This study makes a contribution to the discipline by highlighting the potential emotional and psychological assistance that sufism might provide to modern people.
Benzer Tezler
- L'intentionnalité et l'individuation chez Brentano et Husserl
Brentano ve Husserl'de yönelimsellik ve bireyleşme
YUSUF YILDIRIM
Doktora
Fransızca
2024
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE KOVANLIKAYA
PROF. DR. CHRISITAN BONNET
- Кыргыз философиясындагы убакыт маселеси
Kırgız felsefesinde zaman problemi
MUNARA KUDAYBERDİ KIZI
Yüksek Lisans
Kırgızca
2023
FelsefeKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAMGIRBEK BÖKÖŞOV
- Tasavvuf ve pozitif psikoloji bağlamında nefs terbiyesi - mutluluk ilişkisi
The relationship between spiritual training and happiness in the context of sufism and positive psychology
ŞEYMA GEDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER YILMAZ
- Kendini gerçekleştirme ve insan-ı kâmil ilişkisi
The relationship between self-actualization and the perfect human being in Islam (İnsan-i kâmil)
MELİKE HİLAL PARILTI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinErciyes ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ KUŞAT
- Tasavvuf psikolojisi açısından nefsin olgunlaşma sürecinin karaktere etkisi
The influence of self maturation process on character in terms of tassawwuf psychology
TUĞBA KİŞMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ALBAYRAK