Ahmed Cevdet Paşa ve Kısas-ı Enbiyâ özelinde İslâm tarihi anlayışı
Ahmed Cevdet Pasha and his understanding of Islamic history in particular Kısas-ı Enbiyâ
- Tez No: 807710
- Danışmanlar: PROF. DR. YASİN YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 123
Özet
İnsan ve toplumların hayatında yaşanan gelişmeler üzerinden belli bir süre geçtikten sonra tarih olmuştur ve gelecek nesillere aktarılması için yazılmıştır. Tarihçiler farklı düşüncelere sahip olmaları, farklı coğrafya ve kültürde yaşamaları hasebiyle ne kadar nesnel olurlarsa olsunlar spesifik bir tarihi dönemi ya da olayı aktarırken tam olarak nesnel olduklarını söylemek zordur. Bazı tarihçiler insanlara bilgi vermeyi esas alırken, bazıları ise kendinden önce yazılmış olan tarihî bilgileri, olduğu gibi nakletme yoluna gitmiştir. Kur'an'da, birçok peygamberin kıssalarına yer verilmiştir. Bu kıssaların daha geniş bir şekilde aydınlatılması için, İslâm tarihinde de bu türde çok sayıda eser telif edilmiştir. Bu telif anlayışı Osmanlı döneminde de devam etmiş ve bu konuya dair çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Bunlardan birisi belki de en meşhuru dönemin hukuk, tarih ve devlet adamı olan Ahmed Cevdet Paşa'nın (ö. 1313/1895) Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ adlı eseridir. Eserde Ahmed Cevdet Paşa, her ne kadar kullandığı kaynakları belirtmemişse de peygamber kıssalarını anlatırken, Kur'an ve sünnette geçen bilgilere riayet ettiği görülmüştür. Eserde peygamber kıssalarından sonra klasik anlayışa bağlı kalarak Hz. Peygamber, Hulefâ-yi Râşidîn, Emevî, Abbâsî ve Türk tarihini ele almıştır. Verdiği bilgilere bakıldığında ilk dönem İslam tarihi kaynaklarından yararlandığı anlaşılmaktadır. Özellikle kronolojiyi gözetme konusunda İbnü' l-Esîr'e (ö. 630/1233) dayanarak eseri el-Kâmil 'i esas almış, az da olsa diğer kaynakları da [Taberî (ö. 310/923) ve İbn Hişâm'ın (ö. 218/833)] tarihle ilgili eserleri gibi) kullanmıştır. Osmanlı tarihçiliğinin tarihte“fayda”konusuna özel bir önem verdiğini belirtmek gerektiğinde Ahmed Cevdet Paşa'nın tarihte faydacılık ilkesini benimsemesi, Osmanlı tarih tasavvurundaki faydacı anlayışın bir devamı olarak mülahaza edilebilir. Bu yönüyle O, insanlara bilgi vermeyi ve bir şeyler öğretmeyi, ayrıca İslâm tarihini, hurafelerden arındırmayı amaçlamıştır. Araştırma genel tarama ve insanî ve tarihî incelemelerin gerektirdiği metinler üzerinde içerik analizi şeklinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, 19. yüzyıl önemli düşünür ve hukukçusu Ahmed Cevdet Paşa'nın kaleme aldığı eserleri içerisinde İslâm tarihiyle ilgili yazmış olduğu Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ özelinde bazı önemli hadiseler olay bazında ele alınmıştır. Ahmed Cevdet Paşa'nın İslâm tarihi ile ilgili yazdığı bu eserinin günümüz çalışmalarına ve daha çok İslâm tarihi yazımı/anlayışı/tavrı sahasındaki araştırmalara katkı sağlaması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
After a certain period of time has passed since the events in the life of humanity, it becomes history and has been written to be passed on to future generations. While some historians are based on giving information to people, others have tried to convey the historical information written before them as it is. In the Qurʾān, the stories of many prophets are included. In order to illuminate these stories more broadly, a large number of such works have been copyrighted in the history of Islam. This understanding of copyright continued during the Ottoman period and many works were written on this subject. One of them is perhaps the most famous work of Ahmad Cevdet Pasha (d. 1313/1895), the law, history and statesman of the period, called Qisas al-Anbiyā and Tavārikhi Khulafā. Although Ahmad Cevdet Pasha did not specify the sources he used in the work, while telling the stories of the prophet, ıt has been observed that he respects the information in the Qurʾān and Sunna. In the work, after the stories of the Prophet, he adhered to the classical understanding and dealt with the history of Sīrah, Rashidūn Khalifa, Umayyads, Abbasids and Turks. When the information he gives is examined, it is understood that he made use of the sources of early Islamic history. He went to the first sources and thought that the work would be more reliable and robust. In particular, he relied on Ibn al-At̲h̲īr (d. 630/1233) in terms of observing chronology and based on al-Kāmil, He also used other sources [such as the historical works of al-Ṭabari (d. 310/923) and Ibn Hisham (d. 218/833)] as sources, albeit to a lesser extent. The research was carried out in the form of general screening and content analysis on the texts required by human and historical examinations. It is expected that this work written by Ahmad Cevdet Pasha on Islamic history will contribute to today's studies and especially to research in the field of Islamic historiography/understanding/attitude.
Benzer Tezler
- Ahmed Cevdet Paşa'nın Belagat-ı Osmaniyyesi transkripsiyonlu metin - indeks (s. 101 - 203)
Ahmed Cevdet Paşa's Belagat-ı Osmaniyye (s. 101 - 203) transcription text - index
FİLİZ KALYON
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıHarran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. M. MUHSİN KALKIŞIM
- Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ'da zarfların morfolojik ve semantik tahlili
Morphological and semantic analyses of adverbs in Qısas-ı Anbiyâ and Tavârikh-i Khulefâ
ŞEYMA BAŞYEŞİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ŞEFİK ŞENLİK
- Mustafa Darir (Ö.?) ve Ahmet Cevdet Paşa'nın (Ö. 1895) Siyer-i Nebi'ye dair eserlerinin siyer yazıcılığı bağlamında mukayesesi
A comparison of Ahmet Cevdet Pasha's and Mustafa Darir's Siyer-i Nebi within the context of sirah writing
FIRAT OLTULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihEskişehir Osmangazi Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADİL ŞEN
- Ahmet Cevdet Paşa'nın konağı ve aile hayatı
The mansion and family life of Ahmet Cevdet Pasha
SEMRA IŞIN
- Belagat-i Osmaniye'deki edebi terimlerin tanımları ve tasnifi üzerine bir araştırma (inceleme - metin)
A study on the definitions and classification of literary terms in Belagat-i Osmaniye (Work: Ahmed Cevdet Paşa)
SELİM ALTINTOP
Doktora
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RIZA FİLİZOK