Sulama performans değerlendirmesi: Şanlıurfa/Bozova Yaylak ovası pompaj sulaması örneği
Assessment of irrigation performance: A case study Şanlıurfa/Bozova Yaylak plain pumped irrigation
- Tez No: 811092
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN DEĞİRMENCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Biyosistem Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 69
Özet
Sulama, üretimde verimliliği arttıran en önemli girdidir. Sulama projelerinin etkin ve verimli işletme, bakım ve yönetimi tarımsal üretim üzerinde etkilidir. Bu nedenle son yıllarda sulama projelerinin performanslarının sürekli izleme ve değerlendirmesi konusu önem kazanmıştır. Bu çalışmada, sulama performansını değerlendirmek amacı ile Devlet Su İşleri tarafından inşa edilen Atatürk Barajı Sulama Birliği tarafından işletilen Şanlıurfa/Bozova Yaylak Ovası Pompaj Sulama Projesi materyal olarak alınmıştır. Çalışma kapsamında; 2018-2022 yılları verileri kullanılarak sulamada enerji kullanım etkinliği, finansal yeterlilik ve sulama suyu kullanım etkinliği başlıkları altında toplam 16 farklı performans göstergesi kullanılmıştır. Ortalama spesifik enerji değeri 0.18 kWh m-3, sulama alanında birim alan için tüketilen enerji 1279 kWh ha-1, sulanan alanda birim alan için tüketilen enerji 2270 kWh ha-1, sulanan alanda birim alan için harcanan enerji maliyeti 2602 TL ha-1, şebekeye alınan suyun birim enerji maliyeti 0.19 TL m-3, tüketilen enerji maliyetinin gerçekleşen gidere oranı %0.79 olarak belirlenmiştir. Finansal yeterlilik göstergeleri ortalama sonuçlarına göre; gerçekleşen bakım-onarım giderinin gerçekleşen gelire oranı %33, masrafları karşılama oranı %80, birim sulama suyuna karşılık harcanan bakım-onarım masrafı 0.05 TL m-3, sulanan alanda birim sulama alanına harcanan bakım-onarım masrafı 707 TL ha-1, sulama alanında birim alana harcanan bakım masrafı 375 TL ha-1 ve gelir toplama performansı ise %63 olarak hesaplanmıştır. Sulama suyu kullanım etkinliği göstergelerine göre ise; sulama oranı ortalama %56, sulama alanında birim alana iletilen yıllık sulama suyu miktarı ortalama 6988 m3 ha-1 ve sulanan alanda birim alana iletilen yıllık sulama suyu miktarı ortalama 12810 m3 ha-1 olarak hesaplanmıştır. Yapılan değerlendirmeler neticesinde; tarımsal enerji tarifesinde artan yüksek maliyetler nedeni ile su tüketiminin azaltılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması gerekmektedir. Ayrıca işletme ve bakım sulama ücret tarifesinin dekar bazlı değil hacim esaslı uygulanması, ön ödemeli su sayacı kullanımına başlanması ve yaygınlaştırılması gerektiği ortaya çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
Irrigation is the most important input that enhances productivity in agricultural production. The effective and efficient operation, maintenance, and management of irrigation projects have an impact on agricultural production. Therefore, in recent years, the monitoring and evaluation of irrigation project performances have gained significance. In this study, the Şanlıurfa/Bozova Yaylak Ovası Pump Irrigation Project operated by the Atatürk Dam Irrigation Union, which was constructed by the State Hydraulic Works, was taken as the material to evaluate irrigation performance. Within the scope of the study, 16 different performance indicators were used under the headings of energy use efficiency in irrigation, financial viability, and irrigation water use efficiency, using data from 2018-2022. The average specific energy value was 0.18 kWh m-3, energy consumption per unit area for irrigation was 1279 kWh ha-1, energy consumption per unit area for the irrigated area was 2270 kWh ha-1, energy cost per unit area for the irrigated area was 2602 TL ha-1, unit energy cost of water taken from the grid was 0.19 TL m-3, and the ratio of realized energy cost to total expenditure was determined as 0.79%. According to the average results of financial viability indicators, the ratio of realized maintenance and repair expenses to realized income was 33%, the expense coverage ratio was 80%, the maintenance and repair expense per unit irrigation water was 0.05 TL m-3, the maintenance and repair expense per unit irrigated area was 707 TL ha-1, and the maintenance expense per unit irrigated area was 375 TL ha-1. The income collection performance was calculated as 63%. According to the irrigation water use efficiency indicators, the average irrigation rate was 56%, the annual amount of irrigation water delivered per unit irrigated area was 6988 m3 ha-1, and the annual amount of irrigation water delivered per unit irrigated area was 12810 m3 ha-1. As a result of the evaluations, reducing water consumption and utilising renewable energy sources is necessary due to the increasing high costs in agricultural energy tariffs. In addition, it has been revealed that the operation and maintenance irrigation fee tariff should be applied on a volume basis rather than per hectare, and the use of pre-paid water meters should be initiated and expanded.
Benzer Tezler
- Şanlıurfa Harran Ovası vı. kısım kapalı drenaj sistemi etkinliğinin belirlenmesi
Performans of closed drainage system established in part vı. of Sanliurfa Harran plan
VOLKAN ÇATALKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER GENÇOĞLAN
- Harran Ovasında sulama birliklerinin sistemperformanslarının değerlendirilmesi
The evaluation of system performance of irrigation associations in Harran Plain
İBRAHİM HAKKI GÜRBÜZ
- Güneydoğu Anadolu Projesi ve bölgesel gelişme
Southeastern Anatolian Project (GAP) and regional development
ENVER CENAN İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİYE AHU AKGÜN
- Context-aware remote sensing data processing for improvement of agricultural predictions
Bağlam farkındalıklı uzaktan algılama veri entegrasyonu ile tarımsal tahminlerin iyileştirilmesi
AYDA FITRIYE AKTAŞ
Doktora
İngilizce
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik Üniversitesiİletişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURAK BERK ÜSTÜNDAĞ
- Harran Ovası Harran kanalı sulama birliklerinde sulama performans değerlendirmesi
Evaluation of irrigation performance in associations in Harran canal Harran plain
FATMA ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatHarran ÜniversitesiTarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN İSMAİL TUYLU