İbn Cinnî örnekliğinde Arap dili ve mu'tezilî kelâm ilişkisi
The relationship of the Arab language and the mu'tezili word in the example of Ibn Cinni
- Tez No: 811839
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖMER ACAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 270
Özet
Kelâm ilmi ile Arap dil ve grameri arasındaki etkileşim; terim, kavram, belagat, delalet, yöntem vb. birçok alanlarda görülmektedir. Mu'tezile düşüncesinden mülhem kelâm ilminin, dil ve gramere etkisi açık bir şekilde görülmektedir. Çalışmada özetle; Mu'tezile ekolu düşüncesini benimseyen müelliflerin farklı alanlardaki eserleri ile yöntem, teori, belagat gibi pek çok alanda dil ve gramere yaptığı etki ve katkılar genel hatları ile işlendikten sonra i'caz, nazım, lafız/mana, te'vil ve delalet vb. alanlardaki yaklaşımları ele alınmıştır. Mu'tezile'nin benimsediği teolojik esaslar ve kıstaslar çerçevesinde Arap dil ve gramerine farklı açılardan etkisine değinildikten sonra bu ekolden etkilenen ve bu etkinin izi zaman zaman dil ve gramerdeki görüş ve yönteminde ortaya çıkan dilci İbn Cinnî özelinde sunulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla İbn Cinnî'nin hayatı ve ilmi kariyerine değinildikten sonra eserlerinde dil/kelâm etkileşimi örnekler eşliğinde tahlil edilmiştir. Müellifin dil ve gramerde benimsediği uṣûl ve yöntem çerçevesindeki dil yorum ve yaklaşımı ele alınmakla beraber hakikat/mecaz, kıraat, tefsir gibi pek çok alanlarda Mu'tezilî kelâm düşüncesinin etki ve katkısı işlenmiştir. Sonrasında İbn Cinnî'nin dil ve gramerde kullandığı bazı mekanizmalar ele alındıktan sonra, filolojik delil olarak ḳıyas, sema ve icma vb. alanlardaki görüş ve yöntemine Mu'tezilî kelâm görüşü çerçevesinde değinilmiştir. Son olarak da örneklem olarak müellifin i'rab/bina olgusu hakkındaki bazı görüşleri ile sarf/nahiv çerçevesindeki diğer bazı görüşleri ele alınmış olup, çalışmanın başındaki temel sorun ve problemler değerlendirilip cevaplanmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Interaction between Kalam and Arabic language and grammar; term, concept, rhetoric, indication, method, etc. seen in many areas. The effect of the science of kalam, inspired by Mu'tazila thought, on language and grammar is clearly seen. In summary, in the study; After the works of the authors who adopted the thought of the Mu'tazila school in different fields, and their effects and contributions to language and grammar in many fields such as method, theory, rhetoric, in general terms, i'jaz, verse, wording/meaning, ta'vil and delalet etc. approaches in the field. In this context; After mentioning the influence of the Mu'tazila on Arabic language and grammar from different perspectives within the framework of the theological principles and criteria adopted, it has been tried to present the linguist Ibn Jinnî, who was influenced by this school and whose traces of this influence sometimes appear in his views and methods in language and grammar. For this purpose, after mentioning the life and scientific career of Ibn Cinnî, the language/theology interaction in his works was analyzed with examples. Besides the language interpretation and approach within the framework of the method and method adopted by the author in language and grammar, the influence and contribution of Mu'tazilite kalam thought in many fields such as truth/metaphor, recitation and tafsir are discussed. Then, after some of the mechanisms he uses in language and grammar are discussed, qiyas, sema and ijma etc. as philological evidence. In this study, his views and methods in the fields are mentioned within the framework of the Mu'tazilite theological view. Finally, as a sample, some of the author's views on the phenomenon of i'rab/bina and some of his other views within the framework of saraf/nahiv were discussed, and the main problems and problems at the beginning of the study were evaluated and tried to be answered.
Benzer Tezler
- İştikâk-ı Kebîr'in Kur'ân ayetlerine tatbiki: ب – ح – ر / be – ha – ra ve ح – ل – م / ha – le – me örnekliğinde bir inceleme
The application of al-ishtiqāq al-Kabīr to the verses of the Qur'ān: a review within the framework of ب – ح – ر / ba – ḥa – ra and ح – ل – م / ḥa – la – ma
REYHAN OLGUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dilbilimİbn Haldun ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İHSAN KAHVECİ
- Erken Osmanlı mimarisinde renkli sır tekniğindeki çiniler(1300 ? 1453)
Tiles of coloured glaze in the early Ottoman architecture
NİLGÜN CURA
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. ALİ OSMAN UYSAL
- The issue of the origin of language in İbn Jinnī's al-Haṣā'iṣ
İbn Cinni'nin al-Haṣā'iṣ'inde dilin kaynağı meselesi
HATİCE SAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Dilbilimİbn Haldun ÜniversitesiMedeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAGİHAN HALİLOĞLU
- İbn Cinni ve İnbu'l Enbariye göre nahiv usül ilmi
Ibn Cinni ve İnbu'l Enbariye göre nahiv usül ilmi
DOAA KHALEEL KHUDHUR
Yüksek Lisans
Arapça
2019
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ŞİRİN ÇIKAR
- İbn Cinnî en-Nahvî'nin el-Muhteseb adlı eserinin tahlili
Analysis of Ibn Cinnî en-Nahvî's book al-Muhteseb
ELVIN BAGHIROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FADİME KAVAK