Türk kültüründe ocak: Karadeniz Bölgesinin şifacı kadınları: Rize ili Uma köyü örneği
Hearth in Turkish culture: Healing women of the Black Sea Region: The case of Uma village in Rize
- Tez No: 817934
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HİKMET DEMİRCİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 92
Özet
Toplumu oluşturan halkaların merkezinde yer alan aile, onu oluşturan üyeleri ve sahip olduğu özellikler ile kültürel bir dinamiği temsil etmektedir. Kadim Türk ailesinden günümüz Türk ailesine doğru evrilen gelişim süreçleri içerisinde aile, aile ocağının etrafında bir araya gelen, kenetlenen, nesiller yeniştirerek toplumlar kuran bir öz, başlangıç konumundadır. Kadim gelenekler ile çevrelenen Türk ailesinin mesken türü olan otağ/çadır, köklü ve çeşitli özellikleri bakımından farklı toplulukların kullanmış oldukları çadır türlerinden ayrılmaktadır. Merkezinde ocağın olduğu Türk çadır hayatı bu ocağı, aile ocağı olarak görmekte ve aile-toplum-devlet şekillenmesinde merkez noktada yer tutmaktadır. Bu ocaklar etrafında ilk sosyalleşme yaşanırken, gündelik yaşamın gerekleri yerine getirilmektedir. Şaman şifacı ritüellerinin ateş ile olan birlikteliği çadırın merkezinde bulunan ocak etrafında şifacı bir kültürün doğmasında etkili olmaktadır. Çalışmamız Rize ili Uma köyü Rüstem'in sırtı mevkisinde ocak/ateşlik/aşhana etrafında gerçekleştirilen şifacı uygulamaları konu almaktadır. Çalışma, derinlemesine görüşmelerle yapılan saha araştırması ve literatür analiz metodu ile hazırlanmıştır. Çalışma içerisinde şifacı uygulamalarda yer alan kadın şifacılara, yapmış oldukları ilaç ve ritüellere kaynak kişilerin aktarımı ile yer verilmektedir. Aktarılan uygulamaların kadim Türk gelenekleri ile olan bağlarının günümüz şartlarında ne oranda kurulabildiği incelenmektedir. Çalışma sonucunda eski Türk kültürü içerisinde yer alan otağ ve ateş ritüellerinin günümüz Rize ili Uma köyü hudutları içerisinde yaşatılan örneklerinin mevcut olduğu ve bu inanışların devam etmekte olduğu görülmektedir. Ancak bu inanışların ve uygulamaların yavaş yavaş kaybolmakta oldukları anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın, örneklem alanı olan Uma köyü Rüstem'in sırtı mevkisinde yaşayan son şifacılar ile yok olmakta olan şifacı uygulamaları kayıt altına alarak kültürel erozyona karşı bir set oluşturması amaçlanmaktadır. Kaynak kişilerin, şifacı kadınlar ve uygulamalarına dair aktardıkları bilgilerin kayıt altına alınması el verme-el alma kaidesi ile yürütülen şifacı geleneğin örneklem alanı nezdinde zamana karşı direnmesinde küçük bir katkı sağlamış olmakla birlikte kadim Türk geleneklerinin uzantılarının tespiti içinde önem arz etmektedir.
Özet (Çeviri)
The family, which is at the center of the rings that make up the society, represents a cultural dynamic with its members and features. The family is in a starting position that gathers around the family hearth, unites, and establishes societies by raising generations within the development processes that have evolved from the Ancient Turkish family to today's Turkish family. Otağ/tent, which is the dwelling type of the Turkish family surrounded by ancient traditions, differs from the tent types used by different communities in terms of its rooted and various features. The Turkish tent life, in which the hearth is in the center, sees this hearth as a family hearth and keeps it at the central point in the formation of family-society-state. While the first socialization takes place around these hearths, the necessities of daily life are fulfilled. The association of shaman healer rituals with fire is effective in the birth of a healing culture around the hearth in the center of the tent. Our study is about the healing practices carried out around the hearth/fireplace/ashhana in Rüstem's ridge locality of Uma village in Rize province. The study was prepared with field research and literature analysis method with in-depth interviews. In the study, female healers, who take part in healing practices, their medicines and rituals are included with the narration of the source people. It is examined to what extent the ties of the transferred practices with the ancient Turkish traditions can be established in today's conditions. As a result of the study, it is seen that there are examples of the otağ and fire rituals in the old Turkish culture, which are kept alive within the borders of the Uma village of Rize province today, and that these beliefs continue. However, it is understood that these beliefs and practices are gradually disappearing. The aim of this study is to create a barrier against cultural erosion by recording the last healers living in Rüstem's ridge locality of Uma village, which is the sample area, and the practices of disappearing healers. The recording of the information conveyed by the source people about the healer women and their practices has made a small contribution to the resistance of the healer tradition, which is carried out with the rule of giving-hand-taking, against time in the sample area, and is important for the determination of the extensions of the ancient Turkish traditions.
Benzer Tezler
- Çankırı'da geleneksel halk hekimliği
Traditional folk medicine in Çankırı
ŞULE BERBER
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Halk Bilimi (Folklor)Çankırı Karatekin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULSELAM ARVAS
- Türk kültüründe ateş ve ocak kültü
The cult of fire and hearth in the Turkish culture
SATI KUMARTAŞLIOĞLU
Doktora
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)Balıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DUYMAZ
- Adana halk hekimliğinde ocak kültü
Ocak cult i̇n Adana public medicine
FATMA ATEŞ
Doktora
Türkçe
2015
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAKİZE PERVİN AYTAÇ
- Türk kültüründe ateş ve ocak ile ilgili inanışlar
The beliefs on the fire and fire place in Turkish culture
AYBİLGE IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Halk Bilimi (Folklor)Sakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKER EROĞLU
- Halk hekimliği bağlamında ocaklar: Karaman yöresi örneği
Furnaces in the context of public medicine: Example of Karaman region
MİNE ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EVRİM ÖLÇER ÖZÜNEL