Osmanlı Reji Şirketi'nin Diyarbekir vilayeti'ndeki faaliyetleri (1883-1925)
Activities of the Ottoman Regie Company in Diyarbekir province (1883-1925)
- Tez No: 818320
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM YILMAZÇELİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Diyarbakır, Reji Şirketi, Tütün, Elazığ, Malatya, Bitlis, Diyarbakir, Regie Company, Tobacco, Elazig, Malatya, Bitlis
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Bu çalışmada, Osmanlı Devleti tarihinin en önemli olaylarından kabul edilen dış borçlanmanın tarihi seyri özetlenerek Düyun-ı Umumiye ve bu idareye bağlı Reji Şirketi'nin faaliyetleri ile bu faaliyetlerin sosyal ve iktisadi hayatımıza tesirleri, Diyarbekir vilayeti özelinde arşiv vesikaları ışığında incelenmesi amaçlanmıştır. Düyun-ı Umumiye İdaresi kurulduktan sonra Osmanlı topraklarında teşkilatlanmış ve en önemli gelir kaynaklarını yönetmiştir. İdare'nin yönettiği en önemli gelir kaynaklarından biri duhân geliridir. Düyun-ı Umumiye'nin tütün gelirini yönetmek konusunda yetersiz kalması sonucunda 27 Mayıs 1883 tarihinde Reji Şirketi'nin kuruluşu ilan edilmiştir. Reji Şirketi, çokuluslu ve yabancı sermayeye dayalı olarak Osmanlı topraklarında kurulduktan sonra Nisan 1884 tarihinde göreve başlamıştır. Şirketin faaliyet gösterdiği en önemli merkezlerden birisi de Diyarbekir vilayetidir. Diyarbekir, coğrafi konumu itibariyle Anadolu, Suriye, Irak, İran ve Kafkasya arasında bir köprü vazifesi görmekteydi. Diyarbekir bölgesinde tütüncülüğün tam olarak hangi tarihte ve nasıl başladığını tespit etmek mümkün görünmemekle birlikte seyyahların aktardıklarına ve Diyarbekir Şer'iyye Sicillerine baktığımızda 1600'lerin ortalarından itibaren bölgede tütüncülük yaygın olarak yapılmaktaydı. Reji Şirketi öncesinde çeşitli yönetim birimleri tarafından idare edilen tütün, özellikle Harput, Malatya, Mardin, Bitlis, Muş, Siirt, Silvan, Sason, Siverek gibi iklim ve toprak olarak birbirinden farklı merkezlerde yoğun olarak yetiştirilmiş ve malî bir değer kazanmıştır. Tütünün yöredeki iktisadi kıymetini, alınan öşür vergisi miktarından anlamak oldukça kolaydır. Reji Şirketi kuruluş tarihi olan 1883'den itibaren Diyarbekir, Harput, Malatya, Mardin, Bitlis, Siirt ve Muş gibi merkezlerde derhal teşkilatlanmıştır. Bölgede yetişen tütünler kendine has tada ve aromaya sahipti. Diyarbekir vilayeti hem tütüncülük hem de kaçakçılık faaliyetlerinin ana noktalarından biriydi. Bilhassa kaçakçılık faaliyetlerinin istasyonu vazifesi gören coğrafya, kaçakçı kafilelerinin vazgeçilmez rotası haline gelmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, it is aimed to summarize the historical course of foreign borrowing, which is accepted as one of the most important events in the history of the Ottoman Empire, and to examine the activities of Düyun-ı Umumiye and the Reji Company affiliated to this administration and the effects of these activities on our social and economic life, in the light of archive documents in the province of Diyarbekir. After the establishment of the Düyun-ı Umumiye Administration, it was organized in the Ottoman lands and managed the most important sources of income. One of the most important income sources managed by the administration is duhan income. As a result of the inability of Düyun-ı Umumiye to manage tobacco income, the establishment of Reji Company was announced on 27 May 1883. Reji Company started its duty in April 1884 after it was established in Ottoman lands based on multinational and foreign capital. One of the most important centers where the company operates is Diyarbekir province. Due to its geographical location, Diyarbekir served as a bridge between Anatolia, Syria, Iraq, Iran and the Caucasus. Although it does not seem possible to determine exactly when and how tobacco farming started in the Diyarbekir region, when we look at the travellers' reports and the Diyarbekir Court Records, tobacco farming was widely practiced in the region since the mid-1600s. Tobacco, which was managed by various management units before the Reji Company, was grown intensively in centers different from each other in terms of climate and soil, especially Harput, Malatya, Mardin, Bitlis, Muş, Siirt, Silvan, Sason, Siverek and gained a financial value. It is quite easy to understand the economic value of tobacco in the region from the amount of tithe tax. Reji Company was immediately organized in centers such as Diyarbekir, Harput, Malatya, Mardin, Bitlis, Siirt and Muş since its establishment date in 1883. Tobacco grown in the region had a unique taste and aroma. Diyarbekir province was one of the main points of both tobacco and smuggling activities. In particular, the geography, which serves as a station for smuggling activities, has become an indispensable route for smugglers.
Benzer Tezler
- Karadeniz demiryolları: Osmanlı - Rus ilişkileri bağlamında 1900 İtilafnamesi
Black sea railways: 1900 Agreement within the context of Ottoman–Russian relationships
SAMET TUFAN
- Reji'nin Karadeniz bölgesi'ndeki uygulamaları (1844-1914)
The practises of regie in Karadeniz area (1844-1894)
FİLİZ DIĞIROĞLU
- Osmanlı İmparatorluğu'nda Adana ve Erzurum Reji İdaresi (1883-1925)
Administration of Adana and Erzurum Regiê in the Ottoman Empire (1883-1925)
MUSTAFA DAĞ
- Hudâvendigâr vilâyeti'nde tütüncülük ve reji idaresi
Tobacco plantation and regie company in vilayet of Hudavendigar
ZÜMRÜT ÜSKÜL
- Cumhuriyet'in ilk yıllarında tütün politikaları
Tobacco policies in the early years of The Republic
ERSİN GÜRDAMAR
