Geri Dön

مراعاة فقه الواقع في عهد الصحابة  (الخلفاء الراشدون أنموذجاً)

Ashap döneminde realite fıkhına riayet-Raşid Halifeler dönemi örnekliği-

PDF İndir

  1. Tez No: 820644
  2. Yazar: AMEEN ABDULLAH AHMED AHMED
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HANAN AKKO
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Fıkıh, Makâsıdü'ş-şerîa, Vâkıa Eksenli Fıkh, Dört Halife, Şâtibî
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Arapça
  9. Üniversite: Çankırı Karatekin Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 103

Özet

Bu araştırmada Müslüman hayatı açısından önemli olan, nas ve her dönemin fakihlerinin içtihadıyla ilgili mühim bir konu incelenmiştir. Yeni ortaya çıkan hadise ve vakaların hükümleri,“Hulafâ-i raşidîn özelinde sahâbe döneminde vâkıa eksenli fıkha bağlılık”başlığı altında araştırılmıştır. İslam hukuk nasları, vâkıayı anlamaya ve bu gerçeği zaman ve mekânı göz ardı etmeden ele almaya çağırmaktadır. Vâkıa eksenli fıkha riayet, şer'î nasların yönlendirilmesi açısından da önemli olup, bazı şart ve kriterlerle kayıtlanmıştır. Şeriat hükmünün doğru istikamete yönelebilmesi için bu kriterlerin her konuda bulunması gerekmektedir. Aynı şekilde vakıaya, yeni meydana gelen olay ve hadiselere bakan müftü fetva verirken ümmetin vakıaya nasıl baktığını da gözetmelidir. Çünkü müftünün vakıayı bilmemesi, şeriat hükümlerinin insanların menfaatlerine uygun olarak uygulanmasını imkânsız kılmaktadır. Ayrıca vasıtaların gayelerden daha aşağı bir mertebede olduğu alimlerin geneli tarafından bilinmektedir. Yani vasıta ile makâsıd çatışırsa makâsıd esas alınmalıdır. Çünkü makâsıd aranan hedefin kendisidir. Vasıta ise ona götürün muayyen bir araçtır. Bunun bir sonucu olarak hükümlerde makâsıd değil, vasıta ihmal edilir. Fakihler bu durumu“Vâsıtada affedilmeyen şey, makâsıdda affedilir”kaidesiyle ifade etmiştir. Bu çalışmada acil hükmü verilmesi gereken konularda, vakıaya riayet etmenin önemini göstermiştir. Araştırma, bu teorinin pratik olarak uygulanması için kendi zamanlarında söyledikleri sözler veya fetvalarından hareketle Hulafi raşidinin hayatından örneklere dayanmaktadır. Konu, her çağda insanın ihtiyaç duyduğu mesele olması yönüyle önemlidir. Çünkü her çağın kendine has gelişmeleri ve acil durumları vardır. Bunların ihmali, insanların güçlük ve şiddetli bir sıkıntıya düşmesine neden olur. Çalışmanın hedeflerini gerçekleştirmek için fıkıh ve konuyla ilgili diğer kitaplara başvurarak; konuyla ilgili bilimsel materyali toplarken; sahâbenin hayatında tatbik edilen modelleri inceleyip, yeni çıkan olaylara fetva verirken gözettikleri temel esaslar tespit ederken betimleyici analitik tümevarım yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada ulaşılan neticelerden önemlileri şunlardır: Müftü veya fetva vermekle yükümlü olan kimse, fetva verirken, menfaate ve hukuka uygun, doğru hükme varmak için tüm delil ve ipuçlarını bilmeli, fetva verirken vakıayı ihmal etmemelidir. Aynı şekilde halifelerin yaptıklarına, örneğin Hz. Ömer'in kıtlık yılında hırsızın elini kesmeyi reddetmesine sahâbeler itiraz etmemiştir. Bu da yeni gelişen olay ve durumla ilgili fetva verirken vakıayı göz önüne almanın vacib olduğu hususunda sahâbenin icmâ ettiğini gösterir.

Özet (Çeviri)

من املوضوعات اليت تتعلق حبياة العبد املسلم واليت تدور حول النص و ً مهما تناولت هذا الدراسة موضوعا اجتهاد فقهاء كل عصر وما حيدث فيه من نوازل أو مسائل مستجدة ،حتت عنو ان:“مراعاة فقه الواقع يف عهد الصحابة: اخللفاء الراشدون أمنوذجا”مث إن نصوص الشريعة اإلسالمية تدعوان إىل فهم واقع الناس، والتعامل مع هذا الواقع من غري جتاهٍل للزمان واملكان، كما تبني أن مراعاة الواقع له أثر ابرز يف توجيه النصوص الشرعية، وهو مقيد بضوابط وشروط، وهذه الضوابط جيب أن تتحقق يف كل مسألة، لكي يتجه احلكم الشرعي االجتاه الصحيح، كما أن املفيت الذي سينظر إىل الوقائع أو النوازل أو املسائل اليت سيفيت هبا، ال بد له من مراعاة واقع األمة عند الفتوى؛ ألن عدم معرفته ابلواقع، يؤدي إىل عدم إمكانية تطبيق األحكام الشرعية مع ما يتوافق مع مصاحل الناس. كما أن من املشهور بني العلماء أن الوسائل رتبتها دون رتبة املقاصد، أي إذا تعارضت املقاصد والوسائل فيجب مراعاة املقاصد، وتقدميها على الوسائل؛ ألن املقاصد هي الغاية املطلوبة، والوسيلة جمرد معني هلا، وهلذا حصل التساهل يف حكم الوسائل دون املقاصد، وصاغ العلماء قاعدة فقهية، وهي:“يغتفر يف الوسائل ما ال يغتفر يف املقاصد”، وقد جاءت هذه الدراسة لبيان مراعاة فهم الواقع فيما يستجد من طوارئ، واعتمدت أمثلة من حياة اخللفاء األربعة كنموذج عملي لتطبيق هذا املبدأ من خالل ما قالوه أو أفتوا يف زماهنم يف تلك املستجدات، وأتيت أمهية املوضوع من كونه مما حيتاج إليه الناس يف كل العصور، فلكل عصر مستجداته وطوارئه، ويرتتب على إمهاله وقوع الناس يف حرج ومشقة وعنت شديد، ولتحقق الدراسة أهدافها اتبعت الدراسة املنهج االستقرائي الوصفي التحليلي عند مجع املادة العلمية املتعلقة ابملوضوع ابلرجوع إىل كتب الفقه وغريها مما له عالقة ابلدراسة، وعند رصد النماذج التطبيقية يف حياة الصحابة واستخراج األسس اليت استندوا إليها يف مواجهة ما عرض هلم من مستجدات ما أفتوا به آنذاك، ومن أهم النتائج اليت خرجت هبا الدراسة: وجوب إحاطة املفيت أو من تقع عليه مسؤولية إصدار الفتاوى بكل األدلة والقرائن، ومراعاة الواقع أثناء إصدار الفتوى للوصول إىل احلكم الصحيح املوافق للمصلحة والشرع. وكذلك عدم اعرتاض الصحابة على ما قام به اخللفاء، كامتناع سيدان عمر عن قطع يد السارق يف عام اجملاعة، هو إمجاع منهم على وجوب مراعاة الواقع وتطبيقه يف أي موقف طارئ أو حادثة مستجدة. ُت املفتاحيَّةُ الكلما : الفقه، املقاصد الشرعية، فقه الواقع، اخللفاء األربعة ، الشاطيب.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    770225

    تحقيق المناط الخاص وأثره في تنزيل الأحكام دراسة تأصيلية

    Özel manatı elde etmek ve hüküm indirmeye etkisi, özgün bir çalışma

    AHMED BLAMAI

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. OSAMA AL HAMWI

  2. Tez No

    707410

    أحكام حج المرأة ومقاصدها في الفقه الإسلامي

    İslâm hukukunda kadının haccıyla ilgili hükümler ve gâyeleri

    GHEED FAROOQ JASIM

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2022

    DinBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞEGÜL YILMAZ

  3. Tez No

    529753

    Al Şâtıbi'ye göre istihsan (الاستحسان عند الإمام الشاطبي)

    The theory of al-istihsân in al-Imam Şatibî

    AMIN M.ELMAHDI ALWIRSHAFANE

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2018

    DinSüleyman Demirel Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ADNAN KOŞUM

  4. Tez No

    697454

    حجاب المرأة في مالي وتحليله الفقهي منطقة 'جاهنو' نموذجا

    Mali Cahunu bölgesi örneğinde kadının tesettürü fıkhî delileri ve tahlili

    SEYBOU DRAME

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2021

    DinSakarya Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH ÖZCAN

  5. Tez No

    480706

    تخريب الآثار التأريخية والبيئية في شمال العراق بين سنة1921-1991

    1921- 1991 yıllarında Kuzey Irakın doğal çevre ve tarihî eserlerinin tahribi

    AHMED MOHAMMED MAWLOOD SYAN

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2017

    Kamu YönetimiYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. RAHMİ TEKİN

Geri Dön