Kombinasyon ıslahı yöntemi ile taze tüketime uygun barbunya (Phaseolus vulgaris L. var. pinto.) çeşit adaylarının geliştirilmesi
Development of kidney bean (Phaseolus vulgaris L. var. pinto) candidates cultivars suitable for fresh consumption with combination breeding method
- Tez No: 822212
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖNDER TÜRKMEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Barbunya (Phaseolus vulgaris L. var. pinto) taze veya işlenmiş olarak tüketilen, insan beslenmesi ve sağlığı açısından önemli baklagil grubu sebze türlerinden birisidir. Baklagil grubu diğer türlerde de olduğu gibi Türkiye de barbunya ıslahı ile ilgili çalışmalar yeterli düzeyde yapılmamakta olup üretici ve tüketici taleplerine uygun yeni çeşitlerin piyasaya arzı yetersizdir. Bu çalışmada kombinasyon ıslahı yöntemi ile üretici ve tüketici istekleri doğrultusunda taze tüketime uygun taze barbunya çeşit adaylarının eldesi amaçlanmıştır. Çalışmada 14 adet bodur, 15 adet sırık tipte barbunya genotipi ebeveyn olarak kullanılmış ve bunlarda melezleme yolu ile yeni çeşit adaylarının eldesi hedeflenmiştir. Bu bağlamda farklı dönemlerde yapılan melezleme işlemleri sonucu 27 adet sırık, 23 adet oturak barbunya melezi elde edilmiştir. Bu melez genotipler S2, S3 ve S4 aşamalarına kadar kendilenerek homozigotlaştırılmaya çalışılmıştır. Çalışmada melez ve ebeveyn hatlarda UPOV parametrelerinden yararlanılarak oluşturulan 66 adet ölçüm ve gözlem gerçekleştirilmiştir. Bu ölçüm ve gözlemler açık tarla koşullarında gerçekleştirilmiştir. Taze tüketime uygun barbunya ebeveyn hat ve melezlerinde temel bileşen analizi ve hiyerarşik kümeleme analizi yapılmıştır. Hem sırık hem de oturak genotiplerde TBA sonucunda incelenen 8 adet özellik ile ilgili olarak birbirinden bağımsız 3 tane temel bileşen ekseni elde edilmiştir. Bu eksenler sırık genotipler de çalışmanın %71,094'ünü; oturak genotiplerde de %70,068'ini açıkladığı görülmüştür. Dendrogramlar incelendiğinde genotiplerin ikişer ana gruba ayrıldığı görülmüştür. Sırık genotiplerde en yakın bireylerin 6 numaralı ebeveyn hat ile 6x17 numaralı melezin olduğu görülmüş ve 3,73 farklılık katsayısına sahip olmuştur. En uzak genotiplerde 1 ve 4 numaralı ebeveyn genotipler olup farklılık katsayısının 13,61 olduğu tespit edilmiştir. Oturak genotiplerde en yakın genotipler 8x11 ve 8x26 numaralı melez genotipler olduğu ve farklılık katsayısı 4,31 olduğu görülmüştür. En uzak genotipler 2 ve 9 numaralı ebeveyn genotipler olup farklılık katsayısı 14,85'tir. Çalışma sonucunda 8x11, 10x11, 13x20 oturak ile 4x29, 6x21 nolu sırık tip melezler ümit var bulunmuş ve çeşit adayı olabileceği öngörülmektedir. Çalışma planlandığı gibi tamamlanması ile yeni çeşitler elde edilebileceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Kidney beans (Phaseolus vulgaris L. var. pinto) is one of the leguminous group vegetables that consumed fresh or processed and important for human nutrition and health. As in other legume group species, studies on kidney bean breeding are not carried out adequately in Turkey, and the supply of new cultivars to the market is insufficient according to producer and consumer demands. In this study, it was aimed to obtain kidney bean cultivar candidates suitable for fresh consumption in line with producer and consumer demands by combination breeding method. In the study, 14 bush dwarf and 15 core colection climbing type kidney bean genotypes were used as parents and it was aimed to obtain new cultivar candidates by crossing them. In this context, as a result of crossing processes carried out in different periods, 27 pole and 23 bush kidney bean hybrids were obtained. These hybrid genotypes were tried to be homozygous by inbred until S2, S3 and S4 stages. In the study, 66 measurements and observations were made by using UPOV parameters in hybrid and parent genotypes. These measurements and observations were made in field conditions. Principal component analysis and hierarchical clustering analysis were performed on kidney bean parent lines and crosses suitable for fresh consumption. In both pole and bush genotypes, 3 independent principal component axes were obtained for 8 features examined as a result of TBA. These axes accounted for 71,094% of the study in pole genotypes; It was seen that it explained 70,068% of the bush genotypes. When the dendrograms were examined, it was seen that the genotypes were divided into two main groups. It was seen that the closest individuals in pole genotypes were the number 6 parent line and the number 6x17 hybrid and had a difference coefficient of 3.73. The most distant genotypes were parental genotypes numbered 1 and 4, and the coefficient of difference was found to be 13.61. It has been seen that the bush genotypes in the seated genotypes were the 8x11 and 8x26 hybrid genotypes and the difference coefficient was 4.31. The most distant genotypes are parental genotypes numbers 2 and 9, with a coefficient of difference of 14.85. As a result; 8x11, 10x11, 13x20 bush dwarf and 4x29, 6x21 climbing type hybrids were found to be hopeful and it is predicted that they can be cultivar candidates. It is thought that new varieties can be obtained by completing the study as planned.
Benzer Tezler
- Trap ve SSR moleküler işaretçileri kullanarak ayçiçeği genotiplerinde genetik biyoçeşitliliğin belirlenmesi
Genetic diversity of sunflower genotypes using SSR and Trap molecular markers
HOSSEİN ZEİNALZADEH TABRİZİ
Doktora
Türkçe
2014
BiyoteknolojiAtatürk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAMİL HALİLOĞLU
- Gynogenesis induction and doubled haploid plant production in sugar beet (Beta vulgaris)
Şeker pancarında (Beta vulgaris) ginogenezis indüksiyonu ve katlanmış haploid bitki üretimi
ARMAN PAZUKI
Doktora
İngilizce
2019
BiyolojiBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. EKREM GÜREL
- Diallel analiz metoduyla kireçli topraklara uygun taze fasulye genotiplerinin bazı tarımsal özelliklerinin kalıtımlarının belirlenmesi
Determination of the inheri̇tance of some agricultural characteristics of fresh bean genotypes suitable for calcareous soils by diallel analysis method
ŞEMSİ TAMÜKSEK
- Bazı makarnalık buğday çeşitlerinin makarna kalitesi bakımından ıslahı
Reeding of some durum wheat cultivars for pasta quality
ÖZLEM ATEŞ SÖNMEZOĞLU
Doktora
Türkçe
2010
ZiraatGaziosmanpaşa ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YILDIRIM
- Hibrit biber (Capsicum annuum L.) ıslahında biyolojik test ve moleküler işaretleyici yardımıyla hat ve aday hibritlerin geliştirilmesi
Improvement of inbred lines and candidate hybrids with biological test and molecular marker assisted selection in hybrid pepper (Capsicum annuum L.) breeding
RAMAZAN ÖZALP
Doktora
Türkçe
2019
BiyoteknolojiAkdeniz ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERSİN POLAT