Kuşeyrî'nin Tertibü's-Sülûk ve Sülemî'nin Sülûkü'l-Ârifin eserleri bağlamında sülûk
Sulûk in the context of Kuşeyrî's Tertibu's-Sulûk and Sulemî's Sulûku'l-Âri̇fin works
- Tez No: 823115
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET CAHİD HAKSEVER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Tasavvufun erken döneminde, sülûk kavramı, insanın Allah'a yaklaşması ve O'na ulaşması için gerekli ruhsal yolculuğu ifade eder. Araştırmada, tasavvufun erken döneminde sülûk kavramının ortaya çıkışı, gelişimi ve farklı tasavvufi düşünürler tarafından nasıl anlaşıldığı incelenmiştir. Ayrıca, tezde sülûk kavramının insanın Allah'a yaklaşmasındaki önemi ve bu sürecin nasıl gerçekleştirileceği üzerinde durulmuştur. Çalışma kapsamında İslam medeniyetinde tasavvuf eğitimi ve mürid-mürşit ilişkisi ele alınmaktadır. Öncelikle, tarikatlar öncesi dönemde ilim öğrenimi için mürşitlerin varlığına ve onlardan faydalanmaya önem verildiği ancak mürşid-mürid ilişkisinin sistematik olmadığı gibi herhangi bir mürşide bağlanma zorunluluğunun olmadığı belirlenmiştir. Tarikatlar döneminde ise daha sistemli bir anlayış benimsemiştir. Mürid belirli bir mürşide bağlanarak ondan hem manevi hem de ilmi konularda yardım almaya çalışmaktadır. Bu bağlılık, mürşidin kendisine duyulan güvenin bir ifadesi olarak görülmektedir. İslam coğrafyasında bir öğreticinin gereğinin yanında, din eğitimi ve tasavvuf faaliyetlerinin yürütülmesinde, Sûfî evleri, camiler, ribatlar, hankâhlar, medreseler ve tekkeler gibi kurumlar kullanılmıştır. Erken dönemde bu mekanlar genel itibari ile benzer işlevler görmüş, başlangıçta farklı amaçlarla kurulmuş olsa da sonuçta hepsi Sûfîlerin bulunduğu tasavvufi eğitim merkezlerine dönüşmüştür. Zamanla da tekke ismiyle anılmaya başlamışlardır. Tekkeler, özellikle tarikatların yaygınlaşmasıyla önem kazanmış ve tasavvufi hayatın merkezi haline gelmiştir. Tarikatlar döneminde bir tekkeye gelerek mürşide bağlanan müridin manevi eğitiminde çeşitli yöntemler tercih edilmektedir. Her ne kadar bir sistemleşmeden bahsedilmese de erken dönemde de benzer yöntemlerin kullanıldığı ortaya konulmuştur. Müridin marifete ulaşması için sohbet, soru-cevap, tedric ve yaşayarak öğrenme gibi yöntemler kullanılmıştır. Bu yöntemlerin hangilerinin kullanılacağı ya da ağırlıklarının nasıl olacağı müridin bilgisine, karakterine ve derecesine göre değişiklik göstermiştir. Erken dönem tasavvuf klasikleri göstermektedir ki manevi olgunluk yolunda sadece bir mürşide başvurmak, mekanlara gitmek ya da yöntemlere göre hareket etmek yeterli değildir. Bu yolda insanın nefsi ve şeytan kendisine engel olmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda nefsin kontrol altına alınması, şeytana karşı dikkatli olunması ve Allah'tan korkmak önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca, sülûk sürecinde müridin çeşitli hâllerde bulunduğu da belirlenmiştir. Araştırmada özellikle sülûk sürecinde yaşanan hâlleri olduğu gibi yazılı şekilde anlatması nedeniyle Tertibü's-sülûk'a göre bunların neler olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda müridin“gaybet - huzur”,“sekr - sahv”,“fena - beka”,“havf - recâ”,“kabz - bast”,“heybet - üns”,“zevk - şürb”,“cem - fark”ve“varid - havatır”gibi hâllerde bulunduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In the early period of Sûfîsm, the concept of sülûk referred to the spîritual journey necessary for a person to approach and reach God. In this research, the emergence and development of the concept of sülûk in the early period of Sûfîsm, as well as how the concept of sülûk was understood by different Sûfî thinkers, have been examined. Additionally, the thesis focuses on the importance of sülûk in bringing a person closer to Allah and how this process can be achieved. The study encompasses the Sûfî education and the murid-murshid relationship in Islamic civilization. Firstly, it has been determined that in the pre-tarikat period, importance was given to the presence of mentors for learning knowledge, and benefiting from them, however, the murid-murshid relationship was not systematic and there was no obligation to be attached to any specific master. During the tarikat period, a more systematic understanding was adopted. The murid tries to benefit from a specific master in both spîritual and scholarly matters by being attached to them. This attachment is seen as an expression of the trust placed in the murshid. In the Islamic world, institutions such as Sûfî lodges, mosques, ribats, hankâhs, madrasas, and tekkes were used for teaching religion and conducting Sûfî activities. In the early period, these places generally served similar functions and, although initially established for different purposes, they eventually became Sûfî educational centers where the Sûfîs resided. Over time, they began to be known by the name“tekke”. Tekkes gained importance, particularly with the spread of tarikats, and became the center of Sûfî life. Various methods were preferred in the spîritual education of the murid who attached himself to a tekke to connect with a murshid. Although there was no formal system, it was revealed that similar methods were used in the early period. Methods such as conversation, question and answer sessions, gradual learning, and learning through experience were used to help the murid reach marifat. The selection and emphasis of these methods depended on the murid's knowledge, character, and degree. Early Sûfî classics demonstrate that simply seeking a murshid, going to places, or following methods is not enough for spîritual maturity. On this path, one's own ego and Satan try to obstruct them. Therefore, controlling the ego, being mindful of Satan, and fearing Allah play an important role. Additionally, the study identified the various states a murid experiences during the sülûk process. In particular, the states that occur during this process were determined according to Tertibü's-sülûk, which describes these states in written form. Therefore, it was determined that the murid experiences states such as“gaybet - huzur,”“sekr - sahv,”“fena - beka,”“havf - recâ,”“kabz - bast,”“heybet - üns,”“zevk - şürb,”“cem - fark,”and“varid - havatır.”
Benzer Tezler
- Kuşeyrî'nin 'el-Cevâhiru'l-Mensûre' isimli eseri bağlamında tasavvufî görüşleri
The sufi̇sm views of Kuseyri̇ in his work 'el-Cevâhiru'l-Mensûre'
MEHMET MANSUR GÖKCAN
- Kuşeyri'nin hayatı, eserleri ve kelami görüşleri
Quashayri's life, works and his theological approaches
SÜLEYMAN AKKUŞ
Doktora
Türkçe
1997
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ŞERAFETTİN GÖLCÜK
- Kuşeyrî'nin Letâifü'l-İşârât adlı tefsirindeki hadislerin tahrîc ve değerlendirilmesi (Fâtiha ve Bakara sûreleri)
The reporting and evaluation of the hadiths in Kushayri's book called Lataif al-Isharat (al-Fatiha and al-Baqarah surahs)
SERVER AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Sülemî'nin Hakâiku't-tefsiri ile Kuşeyrî'nin Letâifü'l-işârât'ında tasavvufî kavramların mukayesesi
Comparison of sufi concepts in al-Sulemi's Hakaiku't-tafsir and al-Qushayri's Lataifu'l-isharat
FAYSAL YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2023
11111Ankara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖNCEL DEMİRDAŞ
- Taşköprülüzade'nin Mevzuatul-Ulum adlı eserinin tasavvufla ilgili bölümlerinin sadeleştirilmesi ve Kuşeyri'nin risalesi Hucviri'nin keşfi ve Gazali'nin ihyası ile karşılaştırılması
Transliteration of the parts concerining Islamic mysticism in Taşköprülüzade's Mevzuatul-Ulum into contemporary Turkish and a comparasion of it with Gazali's ihya, Kuşeyri's risale and Hucviri's keşf
CAFER YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
DinErciyes ÜniversitesiDin Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN BAĞÇECİ