Sülemî'nin Hakâiku't-tefsiri ile Kuşeyrî'nin Letâifü'l-işârât'ında tasavvufî kavramların mukayesesi
Comparison of sufi concepts in al-Sulemi's Hakaiku't-tafsir and al-Qushayri's Lataifu'l-isharat
- Tez No: 818131
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÖNCEL DEMİRDAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: 11111, 12345
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 329
Özet
Tezimizde, Sülemî'nin Hakâiku't-tefsîr'i ile Kuşeyrî'nin Letâifü'l-işârât isimli işârî tefsirlerinde yer alan tasavvufî kavramların mukayese etmeye çalıştık. Bu çalışmada, iki eserdeki başlıca tasavvufî kavramları karşılaştırarak müelliflerin, bunlara ne gibi anlamlar yükledikleri, birbirleriyle olan benzerlik ve farklılıkları ya da onlardan sadece birinin kullandığı, diğerinin kullanmadığı terimleri tespit etmeye gayret ettik. Böylece hoca ile öğrenci arasında geçen zaman zarfında ıstılahlarda ne gibi evrilme ve tekrarların olduğu ortaya koymak suretiyle müelliflerin yaşadığı dönemin işârî ve tasavvufî bakış açısının günümüze taşınmasına ve anlaşılmasına çalıştık. Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, tasavvufî kavramların oluşum sürecine ve işârî tefsirlere genel bir bakış, Sülemî ve Kuşeyrî'nin yaşadıkları dönem ve özellikleri - X. ve XI. asrın siyasi ve ilmi durumu - ve Horasan bölgesi hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde her iki müellifin şahsî ve ilmi hayatları, hocaları, talebeleri ve eserleri mercek altına alınmıştır. Müelliflerin hayatları kısa bir şekilde, meşhur olan hoca ve talebeleri ise ölüm tarihleri esas alınarak tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde çalışmanın ana gövdesini oluşturan bahsi geçen tefsirlerdeki tasavvufî kavramlar ele alınmıştır. Bu kavramlar,“Tahalluk kavramları”başlığı altında ibâdet ve ahlâka dair olanlar ile seyr u sülûk kavramları;“Tahakkuka dair kavramlar”başlığı altında ise, kalbî ve vicdânî olanlar ile marifet kavramaları ele alınmıştır. Sonuç ve değerlendirme bölümünde ise yapılan araştırma ve incelemeler ışığında Sülemî ile Kuşeyrî'nin tefsirlerinde beyan ettikleri tasavvufî kavramları, metodolojik, terminolojik ve epistemolojik olmak üzere üç farklı açıdan değerlendirilmiştir. Bu üç yönden değerlendirme yapılırken de tespit edildiği kadarıyla her ikisinin üzerinde ittifak ve ihtilaf ettikleri noktalar, imkân nispetinde ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis, we have tried to compare the mystical concepts in Sülemî's Hakâiku't-tafsîr and Kuşeyrî's mystical Quranic exegesis called Letâifü'l-işârât. By comparing the main mystical concepts in the two works, we tried to determine the meanings the authors attributed to the concepts, the similarities and differences they had with each other in this regard and the terminologies that only one of them was recorded to have used. Thus, we tried to understand and put forth the mystical and Sufi point of view of the period in which the authors lived, by revealing the kind of evolution and repetition occurred in the mystical and Sufi terms within the period between Sülemî'(the teacher)and Kuşeyrî'(the student). This study consists of an introduction and three chapters. In the first chapter, an overview of the formation process of Sufi concepts and mystical exegesis, the period and characteristics of Sülemî and Kuşeyrî - information about the political and scholarship situation of the X and XI century - and the Khorasan region was presented. In the second chapter, personal and scholarly lives, teachers, students and scholarly works of both authors were examined. The two authors were briefly introduced, their famous teachers and students were also introduced on the order of dates of death. In the third chapter, the mystical concepts in the aforementioned Quranic exegesis, which form the main body of this study, were analysed. These concepts were discussed under two main titles:“Ethical concepts”, i.e concepts related to worship, morality and ethics.“Concepts of realization”, i.e concepts related to heart, conscience and knowledge. In the conclusion and evaluation part, the mystical concepts that Sülemî and Kuşeyrî coined or mentioned in their works (exegesis) were evaluated from three different perspectives: methodological, terminological and epistemological. As a result of this evaluation, the points of agreement and disagreement of both scholars were revealed as far as it was determined.
Benzer Tezler
- Şemsuddîn Ebû Sâbit Muhammed B. Abdulmelik Ed-Deylemî'nin (V.589/1193) Kitâbü Tasdîkı'l-Maârif adlı eserinin edisyon kritiği
Re-evaluation and critical edition of the work of of Shams al-Din Abu Sabit Muhammad b. Abd al-Malik al-Daylami (V.589/1193) Kitâb al- Tasdîq al-Maârif
YAHYA YAŞAR
- منهج السلمي في تفسيره
Sülemi ve tefsir yöntemi - A sulamy approach to interpretation
AZAD AZİZ BRAIM
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GIYASETTİN ARSLAN
- Tasavvufî tefsirlerin ahkâm ayetlerine yaklaşımı (Sülemî'nin Hakaiku't-Tefsiri bağlamında)
Approach to the ahkâm verses of sufi tafsir (In the context of Sülemî's Hakâi̇ku't-Tafsir)
YAVUZ TUĞBERK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA KARAGÖZ
- Sülemî'nin Hakâikü't tefsirinde ibâdetlerle ilgili işârî yorumlar
Başlık çevirisi yok
MUZAFFER KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER BAYRAM
- Ebu İshak es-Sa'lebi ve işari tefsir
ابو اسحاق الثعلبي و تفسير الا شاري Abu Ishak al-Sa'lebi̇ and tafsir ishara
HASAN HÜSEYİN YEŞİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT ÖZAYDIN