Türkiye'de yaygın yetiştirilen çeltik (Oryza sativa L.)çeşitlerinin bor noksanlığı ve toksisitesine duyarlılıkları
Widely grown in Turkey rice (Oryza sativa L.) varieties of boron deficiency and toxicity
- Tez No: 825276
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YAKUP ÇIKILI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bor (B) hem eksikliğinde hem de fazlalığında, çeşitli ürünlerin verimini önemli şe-kilde kısıtlayabilen küresel tarımsal sorunlardan biridir. Bu çalışmada, Türkiye'de yaygın yetiştirilen 30 çeltik (Oryza sativa L.) çeşidinin bazı agronomik ve fizyolojik parametreleri değerlendirilerek erken gelişme döneminde B-noksanlık ve B-toksisitesine duyarlılıkları araştırılmıştır. Bu amaçla; her çeşide ait tohumlar perlit ortamına üç tekerrürlü olarak ekil-miş, kontrol (23 µM H3BO3), B-noksanlığı (0 µM H3BO3) ve B-toksisitesi (1000 µM H3BO3) uygulama çözeltileri eklenmiş ve besin çözeltileriyle sulanarak 30 gün boyunca ye-tiştirilmiştir. B-noksan koşullarda; çeşitlerin ortalaması olarak bitki boyu (%6.2), gövde yaş ve kuru ağırlığı (%10.2 ve %7.7), kök yaş ve kuru ağırlığı (%11.2 ve %9.7), kök uzunluğu (%8.9) ve hacmi (%10.7), gövde B-konsantrasyonunda (%22.0) önemli azalmalar belirlenir-ken, kök B-konsantrasyonu (%4.1), toplam klorofil (%1.2) ve karotenoid (%1.2) içerikle-rinde belirlenen artışlar önemsiz bulunmuştur. B-toksik koşullarda; çeşitlerin ortalaması ola-rak bitki boyu (%8.6), gövde yaş ve kuru ağırlığı (%10.5 ve %10.2), kök yaş ve kuru ağırlığı (%24.9 ve %23.6), kök uzunluğu (%21.5), kök hacmi (%23.0) ve toplam klorofil (%2.0) içeriklerinde önemli azalmalar ve karotenoid içeriği (%9.7) ile gövde ve kök B-konsantrasyonlarında (13.7 kat ve 2.2 kat) ise önemli artışlar belirlenmiştir. Erken gelişme döneminde çeltik çeşitlerinin agronomik, morfolojik ve fizyolojik özellikleri B-noksanlığına göre B-toksisitesinden daha fazla olumsuz etkilenmiştir. Çeltik çeşitlerinin toprak üstü ak-sam gelişimi için stres-duyarlılık-indeksine göre B-noksanlığına duyarlılık sıralaması; Vas-co> Özgür-CL> Efsane-CL> Kikko> Baldo> Köprü-CL> Yatkın> Casanova> Gönen> Gemici> Virgilo> Fedra> Ülfet> Cameo> RG-201> Efe> Aga> Zeybek> Osmancık-97> Gümüşcan> Güneş- CL> Proteo>Keshan> Turbo-CL> Değirmen-CL> Edirne> Borandot-to> Rekor> Colombo-CL> Halilbey olarak belirlenmiştir. Çeltik çeşitlerinin B-toksisitesine duyarlılık sıralaması ise; Vasco> Kikko> Rekor> Casanova> Yatkın> Turbo-CL> Boran-dotto> Efe> Colombo-CL> RG-201> Keshan> Ülfet> Osmancık-97> Köprü-CL> Değir-men-CL> Edirne> Cameo> Gönen> Zeybek> Güneş-CL> Proteo> Baldo> Özgür-CL> EfsaneCL> Gemici> Fedra> Virgilo> Aga> Halilbey> Gümüşcan olarak saptanmıştır. Ça-lışmamız sonucunda ürün kayıplarını azaltmak için Halilbey, Colombo-CL ve Rekor çeşitle-rinin B-noksan koşullarda, Gümüşcan, Halilbey ve Aga çeşitlerinin ise B-toksik koşullarda yetiştirilmesinin uygun olacağı kanaatine varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Both boron (B) deficiency and toxicity are one of the global agricultural problems that can significantly limit the yield of various crops. In this study, some agronomic and physiological parameters of 30 rice (Oryza sativa L.) cultivars grown widely in Turkey has evaluated and their susceptibility to B-deficiency and B-toxicity in early growth stage has investigated. For this purpose; by sowing in perlite medium seeds of each cultivars were grown 30-days as three replications by irrigating with nutrient solutions added to treatment solutions: control (23 µM H3BO3), B-deficiency (0 µM H3BO3) and B-toxicity (1000 µM H3BO3). In B-deficient conditions; significant decreases were detected in plant height (6.2%), shoot-fresh and -dry weight (10.2% and 7.7%), root-fresh and -dry weight (11.2% and 9.7%), root length (8.9%), root volume (10.7%) and shoot-B concentration (22.0%) of rice cultivars, while increases in root-B concentration (4.1%), total chlorophyll (1.2%) and carotenoid (1.2%) contents were found to be insignificant. In B-toxic conditions, plant height (8.6%), shoot-fresh and dry weight (10.5% and 10.2%), root-fresh and dry weight (24.9% and 23.6%), root length (21.5%), root volume (23.0%) and total chlorophyll (2.0%) contents of rice varieties were significantly decreased; however, significant increases were determined in carotenoid content (9.7%), shoot and root B concentrations (13.7-fold and 2.2-fold). In the early growth stage, agronomic, morphological and physiological parame-ters of rice cultivars has affected more negatively by B-toxicity than B-deficiency. Suscep-tibility ranking of B-deficiency considering the stress sensitivity index (SDI) for abovegro-und component growth of rice cultivars determined to be Vasco> Özgür-CL> Efsane-CL> Kikko> Baldo> Köprü-CL> Yatkın> Casanova> Gönen> Gemici> Virgilo> Fedra> Ülfet> Cameo> RG-201> Efe> Aga> Zeybek> Osmancık-97> Gümüşcan> Güneş-CL> Proteo> Keshan> Turbo-CL> Değirmen-CL> Edirne> Borandotto> Rekor> Colombo-CL> Halil-bey. Susceptibility ranking of rice cultivars to B-toxicity has determined as Vasco> Kikko> Rekor> Casanova> Yatkın> Turbo-CL> Borandotto> Efe> Colombo-CL> RG-201> Kes-han> Ülfet> Osmancık-97> Köprü-CL> Değirmen-CL> Edirne> Cameo> Gönen> Zey-bek> Güneş-CL> Proteo> Baldo> Özgür-CL> Efsane-CL> Gemici> Fedra> Virgilo> Aga> Halilbey> Gümüşcan. It is considered that it would be appropriate to grow Halilbey, Colombo-CL and Rekor cultivars in B-deficient conditions and Gümüşcan, Halilbey and Aga cultivars in B-toxic conditions to minimize crop losses.
Benzer Tezler
- Ergene koşullarında yetiştirilen değişik çeltik (Oryza sativa L.) çeşitleri üzereinde bazı morfolojik ve fizyolojik araştırmalar
Some morphological and phyisyological studies on several rice (Oryza sativa L.) cultivars cultivated in ergene conditions
HANDE DEMİRAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
BiyolojiTrakya ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET AYBEKE
- Bazı tahılların 1938-2016 yılları arası verim değişkenliğinin fraktal analizi
Fractal analysis of yield variability of some cereals between 1938 and 2016
SEHER ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatÇankırı Karatekin ÜniversitesiTarım ve Yaşam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEBNEM KUŞVURAN
- Balıkesir ve Çanakkale illerinde çeltik kök çürüklüğüne neden olan Fusarium türlerinin saptanması, yaygınlık oranlarının belirlenmesi ve mücadelesine yönelik araştırmalar
Investigations on the determination of Fusarium spp. caused rice foot-rot, its prevalance and control in Balıkesir and Çanakkale provinces
YEŞİM EĞERCİ
- Çanakkale ili mısır yetiştiriciliği yapılan alanlardaki nematod faunası
Nematode fauna of the corn areas in Çanakkale province
ESMANUR YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR GÖZEL
- Antalya'da yetiştirilen bazı meyvelerde pestisit kalıntı düzeylerinin belirlenmesi
Determination of pesticide residual levels in some fruits growed in Antalya
MEHMET FATİH ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ZiraatKastamonu ÜniversitesiSürdürülebilir Tarım ve Tabii Bitki Kaynakları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN ŞEVİK