Çini sanatında baba nakkaş üslûbu ve günümüz tasarımları
Baba nakkaş style in tile art and todays designs
- Tez No: 828762
- Danışmanlar: PROF. DR. MERAL AKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Çini, Baba Nakkaş, Üslûp, Tasarım, Rûmi- Hatâyi Motifi, Tile, Baba Nakkaş, Wording, Design, Rûmi- Hatâyi Motifi
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
Çini sanatı, kökleri Uygurlara kadar dayanan, geleneksel Türk sanatlarının bir koludur. Türkler tarihteki bu yolculuğu boyunca, nakkaş ve sanatkârların arayışları ile zenginleşmiş, yeni teknikler ve bakış açıları ile gelişerek günümüze kadar gelmiştir. Çini sanatını geliştirmeye yönelik faaliyetler günümüzde, Güzel Sanatlar Fakültelerinin“Geleneksel Türk Sanatları”bölümünde ve birçok sanat atölyelerinde yaşatılmaya çalışılmaktadır. Bu çalışma XV. yüzyıl sonu ve XVI. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun zirvede olduğu klasik dönemde üretilen ve son derece başarılı örnekleri görülen, Baba Nakkaş üslûbu ile yapılmış mavi-beyaz çinilerin incelenmesini içermektedir. Duvar çinilerinde ve çoğunlukla evânî grubunda üretilen eserleri, yurt içinde ve yurt dışında bulunan müzelerde ve özel koleksiyonlarda görmek mümkündür. Baba Nakkaş üslûbuyla üretilen çinilerde, ince dallar üzerine oldukça büyük motiflerin merkeze, diğer yardımcı motiflerin ise dal uçlarına doğru küçülerek başarıyla uygulandığı görülür. Rûmi ve Hatâyi en çok kullanılan motiflerdir. Bunların yanı sıra penç, yaprak, bulut, zencerek ve geometrik motifler de yardımcı unsur olarak tasarımlarda yer alır. Müzelerden ve kaynaklardan seçilen Baba Nakkaş üslûbuyla yapılmış çini eserler; kompozisyon, motif, form, renk ve teknik özellikleri bakımından incelenmiştir. Üslûbun daha iyi anlaşılması için aslına uygun motifler çizilerek kompozisyonlar tasarlanmıştır. Yapılan tasarımlar farklı çini formlar üzerine 9 tanesi özgün 1 tanesi replika olmak üzere 10 adet çini bünyeye uygulanmış ve tanımlanmıştır. Ayrıca Baba Nakkaş üslûbundaki motifler kullanılarak bu üslûbun dışında günümüz sanat anlayışına uygun şekilde 5 adet tasarım yapılmış ve karşılaştırılmıştır. Araştırmada, Türk kültürüne ait çini sanatının tarihi, teknikleri ve uygulaması üzerine bilgiler verilirken, Baba Nakkaş üslûbunun motifleri ve tasarım anlayışı taklit edilerek yeni tasarımlar yapılmış ve eserler ortaya konulmuştur. Bu anlayış ile geçmişten günümüze taşınan kültür ve sanatımızı gelecek nesillere aktarmak hedeflenmiştir. Klasik bir üslûbun günümüzde uygulanırlığını göstermek ve yaşatmak ana gayemiz olmuştur.
Özet (Çeviri)
Tile art is a branch of traditional Turkish arts whose roots date back to the Uyghurs. Throughout the history of the Turks, it has evolved and enriched through the quests of tile artists and craftsmen,adopting new techniques and perspectives,and has survived to the present day. Efforts to develop tile art are being made in the“Traditional Turkish Arts”departments of Fine Arts Faculties and many art workshops today. This study examines the blue-and-white tiles produced in the Baba Nakkaş style, which were highly successful examples created during the late 15th century and early 16th century when the Ottoman Empire was at its zenith.These tiles, predominantly produced in wall tiles and the evânî group, can be found in museums and private collections both domestically and internationally. In the tiles produced in the Baba Nakkaş style, large motifs are successfully applied on delicate branches with small motifs. Apart from these, penç, leaf, cloud, zencerek and geometric patterns are included as supporting elements. In this study, works made in the Baba Nakkaş style, selected from museums and publications, were examined in terms of composition, motif, form, color, and technical features. These designs were applied to ten ceramic bodies, nine of which were original and one was a reproduction, and defined accordingly. Furthermore, five designs were created using only Baba Nakkaş motifs but in a contemporary artistic approach, and they were compared. This study provides information about the history, techniques, and application of tile art belonging to our own culture, while reproducing works by imitating the motifs and design approach of the Baba Nakkaş style. The aim was to pass on our culture and art, which have been carried from the past to the present, to future generations. Demonstrating and preserving the applicability of a classical style in the present day was our main objective.
Benzer Tezler
- Türk tezhip sanatı tarihinde yenilikçi yorumlar
Innovative interpretations in the history of the Turkish art of illumination
ATİLLA YUSUF TURGUT
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2018
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- 14.-15. yüzyıl Timurlu ve Osmanlı çinilerinde karşılaştırılmalı bitkisel süsleme programı
Comparative vegetal decoration program of 14 th and 15 th centuries Timurid and Ottoman tiles
DİDEM MERİÇ KARPUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat TarihiKarabük ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİYE GÖKTAŞ KAYA
- İstanbul'daki çağdaş camilerin iç mekân dekorasyonunun geleneksel türk islam süsleme sanatları açısından incelenmesi
Examination of the interior decorations of modern mosques in İstanbul in terms of traditional turkish islamic decorative arts
ABDULLAH SAİD TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Aydın ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALEV ERARSLAN GÖÇER
- Fatih Albümü'nde kullanılan Baba Nakkaş üslubu motiflerin çini sanatına yansıması
The reflection of Baba Nakkaş style motifs used in Fatih Album to tile art
BÜŞRA ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Şehzade Mehmed Koleksiyonundaki Baba Nakkaş tezyinatlı ciltlerin tespiti ve analizi
Identification and analysis of Baba Nakkaş Decorated Book Covers in Şehzade Mehmed Collection at Süleymaniye Manuscript Library
ZEHRA İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AHMET SACİT AÇIKGÖZOĞLU