Geri Dön

Sel ve taşkın yönetiminde yeni bir öneri: Bozburun Yarımadası (Muğla) örneği

A new suggestion for torrent and flood management: Bozburun Peninsula (Muğla) example

  1. Tez No: 830924
  2. Yazar: EFEKAN ÖZKAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SELAHATTİN POLAT, DOÇ. DR. İSMAİL EGE
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Coğrafya, Geography
  6. Anahtar Kelimeler: Bozburun Yarımadası (Marmaris), Sel ve taşkın yönetimi, Entegre taşkın yönetimi (ETY), Hidroloji, Havza, Bozburun Peninsula (Marmaris), Torrent and flood management, Integrated Flood Management (IFM), Hydrology, Basin
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Uşak Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 298

Özet

Küresel ısınmayla birlikte Dünya genelinde etkisini arttıran sağanaklar, sel/taşkınların sayısında da önemli düzeyde artış yaşanmasına sebep olmuştur. Hızlı ve kontrolsüz şehirleşmeyle taşkın ovalarının beşerî unsurlarca işgal edilmesi de potansiyel afet tehlikesinin ciddi risklere dönüşmesine zemin hazırlamıştır. Bu nedenle kırsal ve kentsel planlamaların/yatırımların bu tehlike/riskler göz önünde bulundurarak yapılması zaruri bir hal almaktadır. Bozburun Yarımadası, Marmaris ilçe sınırlarında bulunan, turizm odaklı hızla büyüyen önemli bir destinasyon olup sel ve taşkınlarla sürekli gündeme gelmektedir. Bu çalışma kapsamında, yarımadada öncelikle morfometrik analizler ve AHP ile sel/taşkın duyarlılıkları alt havza bazında tespit edilmiş; duyarlılık, mevcut nüfus ve tarihi taşkınlardan etkilenme durumuna göre seçilen havzalarda muhtemel Q500 debisine göre iki boyutlu (2D) taşkın yayılım haritaları oluşturulmuş, hangi lokasyonlara dikkat edilmesi gerektiği ortaya çıkarılmıştır. Bu sayede karar alıcılara/uzmanlara önlem almada önceliklendirme için alternatif bir yol önerilmiştir. Bu önceliklendirmeye“ölçeklendirme yaklaşımı”adı verilmiştir. Bunun yanı sıra yerleşme bazlı hiyerarşik bir yönetim şeması geliştirilmesi önerilerek bu öneriye de“Sahaya Özgü Sel/Taşkın Yönetim Modeli (SATAY)”adı verilmiştir. Sel ve taşkın yataklarının tespitinde (muhtemel tehlikenin/yayılımın çıkarılmasında) HEC-RAS 6.0 programı, tüm haritalandırma işlemlerinde ise ArcGIS 10.5 paket programı kullanılmıştır. Sonraki aşamada ilgili havzaların fiziki-beşerî karakteristikleri göz önünde bulundurularak, sel/taşkın yönetimindeki mevcut paradigma araçlarının ilgili havza için ne denli uygulanabilir olduğu coğrafi gözlem/saha çalışmaları, literatürdeki başarılı örnekler ve karşılaştırma analizleri kullanılarak açıklanmaya çalışılmıştır. Tezin son bölümünde, karar alıcılara, konunun uzmanlarına genel bir fikir vermesi açısından GZFT (SWOT) analizine başvurulmuştur. Sonuç olarak Entegre Taşkın Yönetimi (ETY) uygulamalarının yarımadadaki birçok havza için önemli oranda kullanılabilir olduğu anlaşılmıştır.

Özet (Çeviri)

With the effect of global warming, showers that have increased their impact throughout the world have caused a significant increase in the number of torrent/floods. Rapid and uncontrolled urbanization and the occupation of flood plains by human elements have also paved the way for the potential disaster danger to turn into serious risks. For this reason, it has become more necessary to make rural and urban planning/investments by taking these hazards/risks into consideration. Bozburun Peninsula, located within the borders of Marmaris district, is a rapidly growing important tourism-oriented destination and is constantly on the agenda with torrents and floods. Within the scope of this study, torrent/flood susceptibility was determined on a sub-basin basis in the peninsula using morphometric analyzes and AHP; two-dimensional (2D) flood propagation maps were created according to the possible Q500 flow rate in the basins selected according to sensitivity, current population and exposure to historical floods, and it was revealed which locations should be paid attention to. In this way, an alternative way is proposed for decision makers/experts to prioritize taking precautions. This prioritization is called the“scaling approach”. In addition, it was suggested to develop a settlement-based hierarchical management scheme and this proposal was named“Site-Specific Torrent/Flood Management Model (SATAY)”. HEC-RAS 6.0 program was used to detect floods and floodplains (removing possible danger/spread) and ArcGIS 10.5 package program was used for all mapping operations. In the next stage, considering the physical-human characteristics of the relevant basins, it has been tried to explain how applicable the current paradigm tools in flood management are for the relevant basin, using geographical observation/field studies, successful examples in the literature and comparative analyses. In the last part of the thesis, SWOT analysis was used to give a general idea to decision makers and experts in the field. As a result, it has been understood that Integrated Flood Management (IFM) applications are significantly usable for many basins in the peninsula.

Benzer Tezler

  1. Kentsel kültür mirasına yönelik risk azaltımı için bir yönetim modeli önerisi: İstanbul-Büyükada örneği

    A management model for risk mitigation for urban cultural heritage: Istanbul-Büyükada case study

    EVREN UZER VON BUSCH

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY

  2. İstanbul'da sürdürülebilir yağmursuyu yönetimi-yağmursuyu ızgara modeli önerisi

    Sustainable stormwater management in Istanbul-a proposal for stormwater grate inlet model

    MUHAMMET EMİN KURTOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ SENEM BİLİR MAHÇİÇEK

  3. Suya duyarlı kent uygulamaları: İstanbul Ataköy atıksu toplama havzası örneği

    Water sensitive city practices: Istanbul Ataköy wastewater collection catchment example

    HATİCE KAPLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ FUAT AYDIN

  4. Assessing the impacts of urban land use/land cover change on soil ecosystem services

    Kentsel arazi kullanımı/arazi örtüsü değişiminin toprak ekosistem servisleri üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi

    MELTEM DELİBAŞ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AZİME TEZER

  5. Sürdürülebilir su yönetiminde su ayakizi aracı: Bir sanayi örneği

    Water footprint tool by context of sustainable water management: A manufacturing industry example

    HURİYE İNCECİK CEYLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Çevre MühendisliğiSüleyman Demirel Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HASAN KÖSEOĞLU