İranʼın fıstık, kuru üzüm ve hurma ihracatında pazar yapısı ve rekabet gücü
Market structure and competitivness in Iranʼs exports of pistachio, raisin and date
- Tez No: 833050
- Danışmanlar: PROF. DR. FERRUH IŞIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
Bu tezin amacı, İranʼın tarım ürünleri ihracatında önemli bir yeri olan, fıstık, kuru üzüm ve hurma ihracatının dünya ticaretindeki yerini ve rekabet gücünü ortaya koymaktır. Rekabet analiz yöntemlerinde kullanılan 2000-2021 (ürünlere göre değişmekle birlikte) yıllarına ait makro veriler konuyla ilişkin uluslararası kuruluşların veri tabanlarından elde edilmiştir. Kapsama alınan ürünlerde İranʼın ihracatını etkileyen faktörlerin analizinde Çekim Modelinden yararlanmıştır. Elde edilen modellerin yanında ele alınan ürünlerde dünya rekabetini ve İranʼın rekabet gücünü ortaya koymak amacıyla da çeşitli rekabet indekslerinden yararlanılmıştır. Ayrıca kapsama alınan ürünlerde dünya ihracat piyasalarında pazar yapısı ve fiyat rekabet durumunu ortaya koymak amacıyla dış ticaret talep analizlerinde kullanılan Doğrusal Yaklaşık İdeal Talep Sistemi (LA/AIDS) kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen çekim model sonuçları, ihracatçı ve ithalatçı ülkelerin GSYİHʼları üç ürünün ticaretinde olumlu ve pozitif yönde bir etkiye sahip olduğunu, mesafenin ise kuru üzüm ve hurma ticareti üzerinde ters, fıstık ticareti üzerinde olumlu ve pozitif bir etkiye sahip olduğunu ortaya koyulmuştur. Rekabet gücü indekslerinin sonuçlarına göre İran fıstık, kuru üzüm ve hurma ihracatında dünya pazarında rekabet avantajına sahip olduğu görülmektedir. Fıstık harcama esneklikleri sonucuna göre, dünya toplam harcaması %1 artığında İran ihracatının %0.38 azalması beklenmektedir. Kendi fiyat esneklikleri - Marshallgil ve Hicksgill sonuçlarına göre dünya toplam harcaması sabit iken, İran fıstık fiyatı %1 artığında İran fıstık talebinin sırası ile %0.24 artacağı ve %0.52 azalacağı gözükmektedir. Kuru üzüm harcama esneklikleri sonucuna göre, dünya toplam harcaması %1 artığında İran ihracatının %1.24 azalması beklenmektedir. Kendi fiyat esneklikleri - Marshallgil ve Hicksgill sonuçlarına göre dünya toplam harcaması sabit iken, İran kuru üzüm fiyatı %1 artığında İran kuru üzüm talebi sırası ile %0.42 ve %0.004 artacağı gözükmektedir. Hurma harcama esneklikleri sonucuna göre dünya toplam harcaması %1 artığında tüm ülkelerin ihracatı artmaktadır (İran ihracatının %0.62). Kendi fiyat esneklikleri – Marshallgil ve Hicksgill sonuçlarına göre dünya toplam harcaması sabit iken, İran hurma fiyatı %1 artığında İran hurma talebi sırası ile %0.39 ve %0.59 azalacağı beklenmektedir. Araştırma kapsamındaki üç üründe de İranʼın dünya ticaretinde karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olduğu ve dünyaya yönelik ihracat potansiyelinin üzerinde ihracat gerçekleştirdiği ortaya konmuştur. Ayrıca dünya piyasalarında Hicksgill çapraz esneklik hesapları değerlendirildiğinde de kuru üzümde ABD dışında rakip olmadığı, fıstık ve hurmada ise rakip herhangi bir ülke olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Marshallgil çapraz esnekliklere göre ise kuru üzümde Türkiye, ABD ve Şili, fıstıkta ABD, Almanya ve Hong Kong (Çin) rakip ülke olarak ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to reveal the place and competitiveness of pistachio, raisin and date exports, which have an important place in Iranʼs export of agricultural products, in world trade. Macro data for the years 2000-2021 (varying by product) used in competition analysis methods were obtained from the databases of international organizations on the subject. The Gravity Model was used to analyze the factors affecting Iranʼs exports in the included products. In addition to the models obtained, various competitive indexes were used in order to reveal the world competition and the competitive power of Iran in the products discussed. At the same time, the Linear Approximate Almost Ideal Demand System (LA/AIDS), which is used in foreign trade demand analysis, was used in order to reveal the market structure and price competitiveness in the world export markets for the products covered. The gravity model results obtained in the research revealed that the GDPs of the exporting and importing countries had a positive effect on the trade of the three products, while the distance had a positive effect on the raisin and date trade and the reverse on the pistachio trade. According to the results of competitiveness indices, it is seen that Iran has a competitive advantage in the world market in the export of pistachios, raisins and dates. According to the results of pistachio expenditure elasticities, when the worldʼs total expenditure increase by 1%, Iranian exports are expected to decrease by 0.38%. According to the pistachio Own Price Elasticities - Marshallian and Hicksian results, while the worldʼs total expenditure are stable, when Iranian pistachio price increases by 1%, Iranian pistachio demand will decrease by 0.16% and 0.87%, respectively. According to the result of the raisin expenditure elasticities, Iranʼs exports are expected to decrease by 1.24% when the worldʼs total expenditure increase by 1%. Raisin Own Price elasticity - Marshallian and Hicksian results show that while the worldʼs total expenditure are stable, when the price of Iranian raisins increases by 1%, the demand for Iranian raisins will increase by 0.42% and 0.004%, respectively. According to the result of the date expenditure elasticity, when the worldʼs total expenditure increase by 1%, the exports of all countries increase (0.62% of Iranʼs exports). According to the results of Own price elasticity – Marshallian and Hicksian, while the worldʼs total expenditure are stable, it is expected that Iranian date demand will decrease by 0.39% and 0.59%, respectively, when Iranian date price increases by 1%. It has been revealed that Iran has a comparative advantage in world trade in all three products within the scope of the research and exports above its export potential to the world. In addition, when Hicksgill cross elasticity calculations were evaluated in world markets, it was concluded that there was no competitor other than the USA in raisins, and that there was no rival country in pistachios and dates. According to Marshallian cross elasticities, Turkey, the USA and Chile are the rival countries for raisins, and the USA, Germany and Hong Kong (China) are the rival countries for pistachios.
Benzer Tezler
- Fethinden Büveyhîler'e kadar Hemedan şehri
The City of Hamadan from the Conquest to the Buwayhids
FARUK KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT KELPETİN
- İranın çağdaş grafik tasarımcılarının görsel ve tarihsel analizi
Visual and historical analysis of contemporary graphic designers in Iran
FATEMEH CHELANDARİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Radyo-Televizyonİstanbul Aydın ÜniversitesiGörsel Sanatlar Ana Sanat Dalı
PROF. MEHMET REŞAT BAŞAR
- The evolution of Iran's foreign policy rationale: 1979 - 2015
İranın dış politika mantığının evrimi: 1979 - 2015
AYDIN KHAJEİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Uluslararası İlişkilerAtılım ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÜNAL
- Impact of oil price and foreign exchange fluctuations on economy growth of İran
Petrol fiyatı ve döviz dalgalanmasının İran ekonomisi ve büyümesine olan etkisi
FATEMEH POURMOHAMMADİ HERAVİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
EkonomiBahçeşehir ÜniversitesiSermaye Piyasaları ve Finans Ana Bilim Dalı
Assoc. Prof. Dr. Huseyin Kaya
- Modern İranın oluşum süreci: 20. yüzyılın ikinci yarısında İranda meydana gelen siyasi ve sosyal dönüşümler
The formation process of modern İran political and social transformations in Iran in the second half of the 20th century
AYTEN RAHİMOVA RAHİMOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Siyasal BilimlerAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN IŞIK