TRT arşivinde yer alan Hüzzam ilâhilerin usûl ve makam açısından incelenmesi
Examination of Huzzam hymns in the archives in terms of maqam and rhythm
- Tez No: 834619
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET GÖNÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 844
Özet
Kadim çağlardan îtibâren insanlar mûsikî ezgilerini hatırlamak ve gelecek nesillere aktarmak maksadıyla, yazı dilinde olduğu gibi sesleri hatırlatıcı bazı işaretler kullanmışlardır. Türk Mûsikî kültürümüzde de Göktürkler ve Uygurlardan beri bazı notalama yöntemleri uygulandığı bilinmektedir. Klasik Türk Mûsikîmizin zirveye çıktığı ve makam anlayışının olgunlaştığı Osmanlı döneminde farklı notalama yöntemleri denenmiş ve uygulanmış olsa da“meşk sistemi”adını verdiğimiz ustadan çırağa şeklinde bir eğitim metodu daha çok benimsenmiştir. Hâfıza esâsına dayanan bu öğretim tarzı, üslûb ve tavrın korunmasında ve sonraki nesillere aktarılmasında çok önemli bir vazifeyi icrâ etmiştir. Osmanlı'nın son dönemlerinden îtibâren meşk sisteminin zayıflaması, bir müzik yazı dili olmayan eserlerin unutulmasına sebep olmuştur. Bu süreçte ortaya çıkan batı tarzı notalama yöntemlerimakam anlayışlarını da değiştirerek kadim mûsikîmizin nazariye ve ameliyesinde bozulmalara sebep olmuştur. Batı nota sistemi ile eserlerin kayıt altına alınma çabaları eserlerin muhâfaza edilmesi için gerekli olmuştur. Ancak bu durum eserlerin orijinal icrâlarının farklılaşmasına, makamları algılama yetkinliğinin nüshayı yazan kişi ile sınırlı kalmasına, arûz vezni ile yazılan birçok eserin ölçülerde akla ilk gelen usûlle belirtilmesine, nota yazım esnâsında usûle göre değil ezgilere göre usûl düzümlerinin oluşturulmasına sebep olmuştur. Bu çalışmamızdaTRT arşivinde yer alan tüm Hüzzam ilâhilerin makam ve usûl yönünden incelenmesi yapılmış; makam ve usûl farklılıkları belirlenmiş, bütün nüshalar yeniden notalandırılmak sûretiyle arşive katkıda bulunulmuştur. Eserlerin makam yönünden incelenmesi Abdülbâkî Nâsır Dede, Raûf Yektâ Bey ve Yakup Fikret Kutluğ'un kuramlarındaki Hüzzam makâmının teorik özelliklerine ve Türk mûsikîsinin kadim anlayış ve geleneğini temsil eden bestekârların klasik icrâ hüviyetine sahip eserlerindeki seyir özelliklerine göre yapılmıştır. Usûl incelemeleri ise Prof. Dr. Mehmet GÖNÜL'ün kitabında târif ettiği usûl kâide ve şartlarına göre yapılmıştır. Bu bağlamda ezgi ve güfte cümlelerinin usûl dâirelerinde belirtilen zaman ve darplarla uyumu, güfte ve nağme unsurlarının ölçü içindeki konumları ve dağılımları, usûl kalıbındaki kuvvetli ve zayıf darplar ile güfte ve bestedeki vurgu ve mânâların münasebeti, eserdeki mûsikî cümle yapısının belirtilen usûldeki birim zamanlarla âhenkli olması gibi hususlar incelenmiştir. Çalışma nitel bir çalışması olup tarama modeli kullanılmıştır. Hüzzam ilâhilerin makam ve usûl incelemelerinin ardından tashih edilen nüshaları eklerde sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
In order to remember their musical melodies and pass them down to subsequent generations, people have utilized some signs that resemble sounds, such as in written language, since ancient times. It is well known that several notation techniques have been used in our Turkish musical tradition since the Gokturks and Uyghurs. When Classical Turkish Music reached its pinnacle and the perceptive of 'makam' developed, different notation techniques were tried and put to use, but the“mesk system,”which we refer to as a master-to-apprentice, teacher to student system, was more widely adopted. This method of memory-based instruction has been crucial in preserving the aesthetic and attitude of music and passing down to following generations. The works that lacked a written musical language were lost due to the deterioration of the meşk practice system since the later phases of the Ottoman Empire. The development of western-style notation techniques during this period also altered how makam was perceived and led to disruptions of the theory and practice of our ancient music. It became required to make efforts to preserve the works by recording them using the Western notation method. Nevertheless, this situation has caused the differentiation of the original performances of the works, remaining to be limited the competence to perceive the makam to the person who wrote the copy, being indicated the meters for many works written with aruz prosody with the first usûl that comes to mind, and the formation of usûl arrangements according to the melodies, not according to the usûl during the writing of the note. - The TRT archive's whole collection of Hüzzam hymns was analyzed in this study in terms of makam and usûl. After identifying these discrepancies, all copies were re-noted and contributed to the archive. The works were examined in terms of makam in accordance with the theoretical aspects of the Hüzzam makam in the theories of Abdülbâkî Nâsır Dede, Raûf Yektâ Bey, and Yakup Fikret Kutluğ, as well as the observation aspects of the works which have the identity of classical performance composers representing the ancient understanding and tradition of Turkish music. Reviews of Usûl are made in accordance with the guidelines and standards for Usûl set forth in Prof. Dr. Mehmet Gönül's book. In this context, concerns like the harmony of the melody and lyric phrases with the times and beats denoted in the usûl circles, the placement and distribution of the tune and lyric elements inside the meter, the connection between the usûl pattern's strong and weak beats, as well as the focus and meanings in the lyrics and composition, and the work's unit times and musical phrase structure harmony in the denoted usûl were investigated. The study that is a qualitative study was adopted for the screening model. The appendices provide copies of the hymns of Hüzzam that have been adjusted in light of the makam and usûl investigations.
Benzer Tezler
- Prof. Dr. Selahattin İçli'ye ait TRT repertuvarında yer alan Kürdîlihicazkâr makamındaki eserlerin makam analizi
Majoral analysis of the works in Kürdi̇li̇hi̇cazkâr authorized in The TRT repertory of Prof. Dr. Selahatti̇n İçli̇
TUNA ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzikAtatürk ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YILMAZ KAHYAOĞLU
- TRT repertuvarında bulunan Amasya türkülerinin çeşitli yönlerden incelenmesi
Amasya Turkish turks in the TRT repertoire analysis from various aspects
MUSTAFA YENİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Müziği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOLGA KARACA
- Hasan Gülşenî'nin güfte mecmuası ve incelenmesi
Hasan Gülşeni lyrics collection
SERÇİN ERDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RECEP USLU
- Piçoğlu Osman Efendi'nin hayatı ve Karadeniz Kemençe kültürüne olan etkileri
Piçoğlu Osman Efendi's life and his effects on the Black Sea Kemenche culture
SULTAN MEHMET GÜNDOĞDU
- Millet Kütüphanesi, Ali Emiri, Manzum Nr. 759/1'e kayıtlı güfte mecmuasının incelenmesi
Researching of the lyrics collections was recorded at Millet Library, Ali Emiri, Manzum Nr. 759/1
TOLGA DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RECEP USLU